Depressiviteit bij kinderen (1)

Een depressie wordt wel beschouwd als het omgekeerde van agressie. Het is een naar binnen geslagen agressie, uit angst voor afwijzing, uit angst voor wraak. Het is agressie die op zichzelf is gericht. Wie depressiefis, onderdrukt zichzelf, krijgt een bedrukte stemming. Zijn positieve zelfwaardering is verdwenen. Alles is verkeerd bij hem. Hij is totaal mislukt. Waar leeft hij nog voor? Wat is eigenlijk het doel van zijn leven? „Ik zou er maar beter niet kunnen zijn...", denkt hij. Kunnen kinderen ook zo diep in de put zitten, zo negatief over zichzelf denken, zich zo nutteloos, waardeloos en doelloos voelen? Ja, dat kan! Kinderen groeien, en groeien gaat gepaard met vallen en opstaan. Groeien, groter worden, ouder en wijzer worden, hangt samen met... verliezen! Kinderen verliezen hun onschuld, hun spontaniteit; ze verliezen hun vriendjes, hun opa's, hun oma's, hun huisdieren, hun veilige kleuterjuf, hun vertrouwen. Maar lang niet elk kind wordt depressief Gelukkig niet!

Al heel jong
Het ontstaan van depressies heeft te maken met verschillende factoren. Waar en hoe groeit het kind op? Vindt het vertrouwen, aanvaarding, veiligheid in het ouderlijk huis? Kan het voldoen aan de verwachting van de ouders? Wordt het kind niet -lichamelijk en/of geestelijkmisbruikt, mishandeld? Heeft het een aangeboren afwijking of een ziekte? Is een van de ouders ook depressief? Ieder kind ontmoet in zijn leven tegenslag, verdriet. De een reageert daarop met agressie. Hij of zij valt bij wijze van spreken de ander aan. Dat kan bij voorbeeld door boosheid, schelden, slaan, of door vandalisme. Andere kinderen vertonen soms regressief gedrag. Dat wil zeggen dat ze terugvallen in leeftijd. Ze plassen weer in bed; ze willen aangekleed worden, gaan weer nagelbijten of duimzuigen. Er zijn ook kinderen die op tegenslag, verlies, afwijzen e.d. reageren met depressie. En dat kan al op jonge leeftijd gebeuren. Het is onvoorstelbaar en onbegrijpelijk: er zijn zelfs baby's die zelfmoordneigingen hebben... Ze weigeren te eten, ze verwonden zichzelf Als oorzaak wordt wel genoemd: het ongewenst zijn van dit kind. Men zegt, dat in de baarmoeder dit kind al heeft gevoeld dat het er niet had moeten zijn!

Verschil
Kinderen kunnen zwaar depressief zijn, maar ook in een depressieve stemming verkeren. Daar is nogal wat verschil in. De symptomen zijn dan ook anders. Kinderen die zwaar depressief zijn, interesseren zich nergens voor en hebben ook nergens plezier in. Verder kan het zijn, dat ze slecht eten, klagen over slapeloosheid, vermoeid zijn, vol schuldgevoelens zitten of zich waardeloos voelen. Zelfs steeds terugkerende doodsgedachten, zelfmoordgedachten en de wens om te sterven kunnen zo'n kind bezetten. Een veel lichtere vorm van depressiviteit is de depressieve stemming. Het kind heeft spanningen of verkeert in een stresssituatie. Het reageert daar depressief op; het gaat eronder gebukt. Z'n normale doen wordt erdoor belemmerd. Wij zouden zo'n sterke reactie van het kind op verlies, stress of spanning niet verwachten. Huilbuien, een gevoel van hopeloosheid, soms ook slapeloosheid en lusteloosheid, gebrek aan eetlust en prikkelbaarheid zijn enkele van de vele verschijnselen die daarbij kunnen horen. Met nadruk staat hier: kunnen, leder kind is immers wel eens stil, teruggetrokken en moedeloos! Er zijn kinderen die om een wissewasje huilen, anderen zijn snel aangebrand en evengoed als volwassenen vertonen kinderen nogal eens wisselende stemmingen. Zijn dat allemaal uitingen van depressiviteit? Moeten vader en moeder zich al ernstig zorgen maken over Bram die boos en scheldend op de meester uit school gekomen is? Of over Caroline, die zo lusteloos is en zo prikkelbaar? Of over Thea, zo druk, zo over-actief en aandacht vragend? Nee, zo krampachtig behoeven we niet om te gaan met onze kinderen. Elk verschijnsel op zichzelf kan immers net zo goed op een beginnende kinderziekte wijzen, en het hyperactieve gedrag van Thea zou bij voorbeeld best veroorzaakt kunnen worden door de kleur-, geur- en smaakstoffen die in veel voedingsmiddelen zitten. Men kan pas van een depressieve stemming spreken als verschillende verschijnselen gelijktijdig en langdurig optreden. Bij een depressie zijn de verschijnselen nog heviger. Het kind is voor de ouders, voor goede vrienden, voor ambtsdragers en voor leerkrachten vrijwel onbereikbaar geworden. Het luistert wel, maar het luistert toch niet...

Oorzaken
Een depressieve stemming kan veroorzaakt worden door gebeurtenissen rondom het kind. Veel voorkomende oorzaken zijn problemen in het gezin: ruzie met de ouders, echtscheiding van de ouders, verlies van een familielid door de dood. Of misschien is het kind zelf ernstig ziek, moet het in het ziekenhuis opgenomen worden. Het wordt dan gescheiden van de ouders. Zelfs een logeerpartij kan een depressieve stemming veroorzaken!
Het kan ook uit het kind zelf voortkomen. Het heeft bij voorbeeld innerlijke moeilijkheden en conflicten. Kinderen kunnen in de put raken als ze iets tegen hun geweten in hebben gedaan. Of als ze herhaaldelijk in dezelfde zonde vallen en daarover veel schuldgevoelens en zelfverwijt hebben. Soms voelt een kind zich achteruit gezet, verkeerd behandeld op school en het durft uit verlegenheid of angst voor straf niet te reageren. Vaak zijn kinderen met een depressieve stemming lusteloos. Ze hebben geen zin om iets aan te pakken of iets af te maken. Hun gezicht is een strak masker geworden. Er ligt een matte gelatenheid over en steeds meer raakt het in zichzelf gekeerd. Zo'n depressieve stemming heeft zeker invloed op het leren, vooral als het kind een opgekropte boosheid tegen een bepaalde leraar voelt. Uit boosheid zal het kind zijn huiswerk niet maken, zijn best niet doen onder de les, niet opletten en zelfs zich vervelend gedragen.

Hulp nodig
Ouders kunnen vol vragen zitten. Hoe komt het toch, dat ons kind depressiefis? Hebben wij daar schuld aan? Is depressiviteit te voorkomen? Kunnen we iets doen voor ons kind? Sommige vaders en moeders vermoeden misschien dat er met hun zoon of dochter toch iets aan de hand is. Op deze vragen hoop ik in het volgende artikel in te gaan. Want hoe graag ouders ook zélf met het kind willen spreken en het trachten werkelijk te bereiken, het blijkt dat dat erg moeilijk of zelfs wel onmogelijk is. Juist voor de ouders, die dicht bij het kind staan, trekt het kind zich terug en pantsert zijn hart, zeker als er tussen ouders en kind spanningen bestaan. Hulp van anderen is bij (grote) zorgen over kinderen vrijwel altijd nodig. Vaak kan men ook niet buiten professionele hulp, zoals van bij voorbeeld de GLIAGG "De Poort", Tumlaan 60 in Schiedam (tel. 010-42261081).
Maar... hulp van mensen -hoe gewaardeerd ook- mag niet ons één en al zijn. Er is nóg een weg, de weg van het gebed. „Mijn hulp is van de Heere, Die hemel en aarde gemaakt heeft." Matthew Henry zegt dan: „De hulp die ik begeer, is die welke Hij zendt, en van Hem verwacht ik haar op Zijn eigen wijze en op Zijn eigen tijd."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen