De Hollandse vluchteling-gemeente te Londen in haar eerste levensjaren (1550-1553)

(1)

Vluchtelingengemeenten

Nadat de gezegende tijd van de Reformatie in Europa was aangebroken, brak ook de tijd van de vervolgingen aan. We denken daarbij als Nederlanders aan de inquisitie-tijd ten tijde van Alva. We kunnen óbk denken aan Frankrijk waar ten tijde van koning Frans I (1515-1547) de „Lutherse scheurmakers" met tussenpozen werden vervolgd, zodat er velen werden verbrand en zeer velen, onder wie ook Calvijn, moesten vluchten. En vooral onder Hendrik II (1547-1559) werden de vervolgingen heftiger. Maar. groot was de heldenmoed der Franse belijders, die de naam kregen van-Hugenoten. Het hoogtepunt van de vervolging was wel de Bartholomeüs-nacht (augustus 1572) toen ter gelegenheid van het huwelijk van 's konings zuster duizenden, vooral veel adel, in Parijs werden vermoord. Duizenden, ook de Coligny, zijn op die „bloedbruiloft" vermoord, en nadien nog tienduizenden in de Franse provincies.

In de^e tijden van grote vervolging waren er velen die om hun levensbehoud vluchtten naar andere landen waar men in vrede kon leven en waar men de Heere in vrijheid kon dienen. Voor velen betekende dit een voorgoed verlaten' van hun geboorteland om in het nieuwe land blijvend te gaan wonen. Ook uit Frankrijk hebben na de herrQeping van het edict van Nantes (1685) vele hugenoten Frankrijk voorgoed verlaten om elders een nieuw vaderland te zoeken. Deze réfugiés, waaronder men in ruimere zin dan ook Farel en Calvijn kan rekenen, hadden reeds in de 16e eeuw Frankrijk Verlaten om in Geneve en het omliggende land of ook in Engeland een toevlucht te zoeken. Terwijl dan later deze Réfugiés in de 17e eeuw ook naar ons land vluchtten (ongeveer 100.000) oorzaak ook van de vele Franse namen in ons land. En verder naar sommige gedeelten van Duitsland, alsmede naar Engeland, Amerika, Zuid-Afrika en in bescheiden mate naar Denemarken en Zweden.

Vooral in Duitsland ontstonden zulke vluchtelingen-gemeenten. Eén in de geschiedenis bekende vluchteling-gemeente is geweest die van Straatsburg, waar Calvijn van 1538-1541 de predikant is geweest van de gevluchte Franse protestanten. In het Rijngebied ontstonden gemeenten van Zuid-Nederlandse vluchtelingen o.a. te Wezel, Aken, Keulen. Zelfs werd da.ar in 1572 een classis Kleef gevormd. Ook in de Palts met als centrum Frankenthal. Hier werd een Augustijner klooster voor de vluchtelingen ter beschikking \ gesteld. Datheen en Gaspar van der Heyden (voorzitter van de synode te Emden 1571) waren er predikant. Ook te Emden in Oost-Duitsland hebben veel vluchtelingen grote vrijheid genoten tijdens de regering van gravin Anna. Zelfs is Emden een tijdlang een centrum geweest van de protestantse aktiviteit in Europa. In 1571 werd er de eerste synode gehouden van de Nederlandse en Waalse Geref. Gemeenten, omdat er in eigen land wegens de vervolging geen mogelijkheid voor was. en 17e eeuw die in het vreemde land een apart leven bleven leiden, vooral dan wat betreft het kerkehjk leven. In het buitenland werd dan tijdelijk een zelfstandig kerkeüjk leven ingericht, al dan niet in min of meet kontakt met verwante kerken in het desbetreffende land.-^ De reden voor dit zelfstandig kerkelijk leven is dan vooral geweest het verschil in taal. Deze kerkelijke gemeenten, die terwille van de geloofsvervolging in den vreemde ontstonden, werden vluchtelingen-gemeenten genoemd.

Vooral in Duitsland ontstonden zulke vluchtelingen-gemeenten. Eén in de geschiedenis bekende vluchteling-gemeente is geweest die van Straatsburg, waar Calvijn van 1538-1541 de predikant is geweest van de gevluchte Franse protestanten. In het Rijngebied ontstonden gemeenten van Zuid-Nederlandse vluchtelingen o.a. te Wezel, Aken, Keulen. Zelfs werd da.ar in 1572 een classis Kleef gevormd. Ook in de Palts met als centrum Frankenthal. Hier werd een Augustijner klooster voor de vluchtelingen ter beschikking \ gesteld. Datheen en Gaspar van der Heyden (voorzitter van de synode te Emden 1571) waren er predikant. Ook te Emden in Oost-Duitsland hebben veel vluchtelingen grote vrijheid genoten tijdens de regering van gravin Anna. Zelfs is Emden een tijdlang een centrum geweest van de protestantse aktiviteit in Europa. In 1571 werd er de eerste synode gehouden van de Nederlandse en Waalse Geref. Gemeenten, omdat er in eigen land wegens de vervolging geen mogelijkheid voor was.

Deze vluchtelingen-ceritra van Frankenthal, Einden en Wezel zijn voor het kerkelijk leven in ons land van grote betekenis geweest. Bijzonder voor de opbouw en de inrichting van het gereformeerd kerkeüjk leven. Vooral dan wat betireft de bijbelvertaling, de psalmberijming, de liturgische formuüeren, de catechismus en verder de kerkordeüjke bepalingen die in deze periode tot stand zijn gekomen. Namen van de' geesteüjke 'en kerkelijke leiders als Datheen, Guido de Brés e.a., van wie hun arbeid tot rijke zegen geweest is voor ons land, mogen we niet vergeten.

Maar dit alles geldt ook voor de Hollandse vluchteling-gemeente te Londen, en vooral

dan in haar eerste, levensjaren.

d.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen