Molenbouwer Jan Medendorp bracht veertig jaar geleden een Hollandse molen naar Aruba

Jan en Pieternella Medendorp-de Hoog hebben op tafel in hun prachtig ingerichte molenaarswoning in Zuidlaren een dik album op tafel liggen. Hierin bevinden zich alle bewijzen van hun Arubaanse avontuur. Medendorp kan er nog steeds niet over uit: „Het hekwerk van de wieken is verkeerd aan de roeden bevestigd bij de restauratie. Nou, die Arubaanse aannemer heeft dus totaal geen kaas gegeten van Hollandse molens. Gezien de stand van het hekwerk draait de molen op deze foto met de klok mee, maar alle Nederlandse molens draaien tegen de klok in.

Engels
Jan Medendorp stamt uit een molengeslacht. „Ik heb het vak thuis geleerd. Mijn vader was molenaar, mijn grootvader en overgrootvader waren molenbouwer. Ik heb in mijn leven misschien wel twintig molens afgebroken en er verschillende verplaatst. Meer dan tien molens heb ik nieuw gebouwd, zoals de kleine houtzaagmolen bij het Groningse Ten Boer.
Medendorp werd voor zijn Arubaanse klus in 1960 benaderd door een exportfirma in Amsterdam. „Ze hadden gehoord dat er op Aruba vraag was naar een Hollandse molen als lokkertje voor Amerikaanse toeristen. Die moesten dan in het restaurant onder het wiekenwonder komen eten. De meeste molenbouwers in Nederland hebben alleen maar lager onderwijs, maar ik had wel Engels geleerd, daarom kwamen ze bij mij terecht.
Medendorp kende een stuk of wat molens die bestemd waren voor de sloop en uiteindelijk viel het oog op een molen in Wedderveer, in het oosten van de provincie Groningen. De molen had geen wieken en geen omloop meer, maar was van binnen nog wel helemaal compleet. „Ik heb die molen eens goed bekeken en een offerte gemaakt voor de kosten van aanschaf, afbraak en aanlevering tot het schip in Amsterdam.
Medendorp weet niet meer uit zn hoofd wat de prijs was die hij in zijn offerte noemde. „Molens voor de afbraak waren goedkoop en ik heb het ding in mn eentje afgebroken. Ik denk dat het dertigduizend gulden was. Ik stuurde de offerte naar Aruba en kreeg bericht terug: doorgaan.

Tante Chrisje
In 1804 en in 1810 werden bij het Winschoterzijl/Pekel Aa/Zijlkerdiep twee watermolens gebouwd. De jongste van de twee brandde in 1814 af. Daarna werd op die plek de molen („met twee vijzels en een vlucht van 77 voeten) gebouwd die nu op Aruba staat. In 1883 werd deze molen verkocht aan ene Geert Luth, echtgenoot van Lucretia Christiena Hubbeling. Luth verplaatste de molen in 1897 naar Wedderveer, om dienst te gaan doen als korenmolen. Mevrouw Christiena Hillegiena Lucretia van der Meulen-Luth, voor bekenden tante Chrisje, was de latere eigenaresse van de molen. Inmiddels was de molen genoemd naar haar moeder: Lucretia Christiena.

Pokkenbriefje
In augustus 1960 begon Medendorp met de afbraak van de vervallen Groninger molen, die op fotos uit 1940 nog één roede had met twee wieken. Het gedemonteerde gevaarte werd uiteindelijk met drie treinwagons en een truck afgeleverd in de Amsterdamse haven, waarna het m.s. Breda van de Koninklijke Nederlandse Stoombootmaatschappij (KNSM) het geheel naar Aruba heeft gevaren. Daarna was het de beurt aan de Medendorpen zelf om scheep te gaan.
In het album staat het vertrek uit Zuidlaren prachtig afgebeeld in zwart-wit. „Kennissen brachten ons met onze eigen auto naar Hamburg, vanwaar ons schip vertrok. Ook het pokkenbriefje zit in het album. „We moesten ons voor vertrek inenten tegen pokken. Mijn vrouw heeft er al die tijd op Aruba last van gehad. Verder toont het album de kaartjes voor de overtocht met de Horn-Linie. „We voeren met het m.s. Horn-Koog, een bananenboot. Het schip was spiksplinternieuw. Het tempo zat er aardig in, want toen wij aan boord gingen, zagen we de bananen nog naar buiten gedragen worden. Behalve aan vracht bood het schip plaats aan slechts zeven passagiers. „Aan boord deden we boordscrabble, een spel waarvan het speelveld op het dek was geschilderd. Na aankomst van de Horn-Koog te Curaçao stapten de Medendorpen, blijkens fraaie fotos uit het album, over op een tweemotorig KLM-vliegtuig voor de vlucht naar Aruba.

Ouderwets
Toen Medendorp op Aruba aankwam, was een aannemersbedrijf, eigendom van een Fries op Curaçao, reeds begonnen met de onderbouw van het molenproject. „We hadden de stenen onderbouw van de molen in Nederland achtergelaten. Op Aruba moest de nieuwe onderbouw plaats bieden aan een restaurant. Daarbovenop moest ik dan de molen plaatsen.
Voor het echtpaar Medendorp was het een hele ervaring. „Alleen al het werk was totaal anders. In Nederland werkte ik uitsluitend alleen, hier stond opeens een legertje personeel tot mn beschikking. Ik kon natuurlijk wel wat hulp gebruiken bij het in elkaar zetten van de onderdelen. En beton storten gebeurde daar nog met emmertjes, die stuk voor stuk omhoog gebracht moesten worden! Ik wist werkelijk niets van de lokale omstandigheden en de gereedschappen. De timmerlui hadden geen ladder nodig, ze klommen als aapjes tegen de balken omhoog!
De werktuigen waren ouderwets, weet de molenbouwer nog. „Er moest een kraan van de andere kant van het eiland komen. Dat duurde wel twee dagen, zo langzaam reed-ie. Een ouwe, gammele kraan, waar geen rem meer op zat. Had de passaatwind er even flink vat op, dan draaide hij rondjes, terwijl het gebinte van de molen in de takels hing.

Cactus
Na een week of acht zat het grootste deel van het werk erop. „Toen we weggingen, moest de molen alleen nog worden dichtgetimmerd, maar daarvoor was het hout nog niet aangekomen. De molen werd gebouwd op een grote kale plek, onvergelijkbaar met wat je nu op fotos ziet. Toen was er alleen maar een vlak stuk land, vol stenen en cactussen. Mijn strohoed woei in het begin vaak af, maar je hoefde er nooit lang achteraan te hollen: hij bleef altijd wel achter een cactus steken!
Terug in Nederland hoorde Medendorp dat er na de bouw van de molen geen geld meer over was voor de aankoop van inventaris. „Men zei dat Amerikanen hoge eisen stelden aan het interieur. Er was een fraaie Hollandse tegelvloer gelegd en sommige muren waren voorzien van Hollandse tegeltableaus. Men wilde zelfs Delfts Blauw-servies uit Nederland.
In 1962 werd de zaak geopend. We kregen toen een vriendelijke brief dat er geen geld meer was om ons, zoals beloofd, voor de officiële opening over te laten komen. Wel vroegen ze of ik een duidelijke instructie wilde opsturen over hoe men de molen moest laten draaien. Tot dan toe had niemand dit vanwege de soms sterke winden aangedurfd.

Michigan
Het Arubaanse avontuur heeft molenbouwer Medendorp meer internationale opdrachten opgeleverd. „In 1964 en 1965 heb ik gewerkt aan het overplaatsen van een Zaanse molen uit het Brabantse Venckel naar het stadje Holland in de Amerikaanse staat Michigan. Daar wonen veel Nederlandse immigranten. In 1972 heb ik een Hollandse molen gebouwd in Canada. Dat was gewoon een nieuwe molen, geen overgeplaatste uit Nederland. Ik hoorde dat-ie onlangs helemaal afgebrand is. Gelukkig staat de molen op Aruba er nog wel, al staan de wieken dan verkeerd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen