Belijden en vergeven

Wat is eigenlijk vergeving? Wanneer is daar sprake van? Bij de gebeurtenissen waarvoor je vergeving vraagt is ‘sorry’ niet voldoende. Het gaat niet over daden die je per ongeluk doet. Tegen iemand aanlopen kan per ongeluk gebeuren. Je zegt sorry en dan het is goed. Je hoeft daarbij niet om vergeving te vragen. Bijvoorbeeld bij langdurig pesten is dat anders. Dat doe je niet per ongeluk. Dat doe je bewust en dan is sorry zeggen niet voldoende. Het gaat dus altijd over zware onderwerpen.

Schuldige

Vergeven is niet hetzelfde als vergeten. Het kwaad dat je is aangedaan blijft je altijd bij. Ook al kun je het een plek geven. “Vergeven betekent dat je niet meer terugkomt op dat wat de ander je aangedaan heeft”, legt meneer Eikelboom uit. “Je rekent het hem niet meer aan. Om te kunnen vergeven moet je daarom weten wie de schuldige is.” In zijn boekje noemt hij de nabestaanden van de slachtoffers van vlucht MH17, het vliegtuig dat juli vorig jaar neerstortte in Oekraïne. “In zo’n situatie is vergeven haast onmogelijk omdat er geen concrete schuldige aan te wijzen is. Het is dan belangrijk dat je het een plek kunt geven zonder dat je een persoon kan vergeven.”

Belijden

Over de vraag of iets verkeerd is hoeft geen twijfel te bestaan. “De Bijbel wijst ons aan wat verkeerd is”, zegt meneer Eikelboom. “Wat door schuld of zonde is ontstaan kan niet blijven bestaan. Dat moet vergeven worden. Daarom is het belijden van je schuld zo belangrijk. Dat bevrijdt. Dat geldt in de eerste plaats naar God toe. Belijd daarom in gebed concreet je zonden. Maar ook naar andere mensen is dit belangrijk. Het is een eerste stap naar vergeving.” Dat is een les als je zelf iets verkeerd gedaan hebt. Geef het toe, toon berouw en vraag om vergeving. Dat maakt het voor de ander ook makkelijker om te vergeven.

Berouw

Wat als iemand geen berouw heeft: kun je hem dan wel vergeven? Dat is een moeilijke vraag. Meneer Eikelboom wijst erop dat er mensen zijn die geen gezond geweten hebben. Bijvoorbeeld door wat ze in hun jeugd hebben meegemaakt of door een psychische aandoening. Zo iemand kan soms geen berouw hebben. Uiteindelijk gaat het erom hoe je eigen hart is. Ben je losgekomen van verbittering en vergelding, wrok en wraak? Ook als de ander geen berouw heeft, is de vraag of je bereid bent om de ander te vergeven. Ben je vergevingsgezind? Ook al kun je dan niet vergeven omdat de ander geen berouw heeft getoond, kun je het voor jezelf wel een plek geven omdat je vergevingsgezind bent.

Als je iets verkeerd hebt gedaan: geef het toe, toon berouw en vraag vergeving

Oprecht

Een ander kan nooit voor jou bepalen of vergeving oprecht is. In ieder geval is afgedwongen vergeving geen vergeving, volgens meneer Eikelboom. “Het is altijd vrijwillig. Daders moeten dat heel goed beseffen. Zij moeten geduld hebben en ruimte geven aan het slachtoffer. Het is heel belangrijk dat je er zelf aan toe bent. Het is niet voldoende als je vergeeft omdat in de Bijbel staat dat je moet vergeven of omdat iemand anders vindt dat je moet vergeven. Je moet het vanuit je zelf willen. Dat kan zijn omdat je het een plek wilt geven, omdat je het wilt afsluiten.”

Meneer Eikelboom benadrukt dat het belangrijk is om vergeving uit te spreken. “Op één of andere manier moet het eruit. Het liefst natuurlijk door het uit te spreken naar de dader. Als dat door de omstandigheden niet kan, kun je het bijvoorbeeld opschrijven. Of het bespreken met een goede vriend of een hulpverlener. Dat is belangrijk in het vergevingsproces.”

Niet kunnen vergeven

We zagen al dat er geen sprake kan zijn van ‘moeten vergeven’. Er zijn situaties waarin je echt niet kan vergeven. Situaties die de menselijke maat te boven gaan. Meneer Eikelboom wijst erop dat dit voor ieder mens verschillend is. Hij kreeg in zijn vroegere werk als psychotherapeut een keer te maken met iemand die niet kon vergeven. “Maar op een gegeven moment zei diegene: ‘ik zou het wel willen, maar ik kan het niet.’ Dat is een heel belangrijk moment. Het gebed wordt daarna ook anders. Dat is helend.”

“Het belijden van schuld bevrijdt”

Jezelf onderzoeken

Misschien weet je niet hoe je moet vergeven omdat je nog altijd te boos bent op degene die je kwaad aangedaan heeft. Meneer Eikelboom geeft suggesties. “Je kunt jezelf vragen: Waarom reageer ik zo fel? Daar kun je achter komen. Meestal zit er iets achter waarom je zo fel bent. Hoe kan ik reageren zodat het iets goeds oplevert? En op de laatste plaats kun je je afvragen: hoe ben ik zelf? Dat mag je overigens nooit gebruiken om de schuld van de ander te bedekken. Wat slecht en verkeerd is, is slecht. Die schuld mag je niet bedekken met: ‘we zijn allemaal zondige mensen’. Wat ook kan helpen om te leren vergeven is de Bijbelse voorbeelden te lezen en overdenken. Hoe gaan personen in de Bijbel ermee om?”

Niet worden vergeven

Misschien heb je in het verleden iets verkeerd gedaan. Iemand gepest bijvoorbeeld. Je hebt daar spijt van, bent naar de gepeste gegaan en hebt om vergeving gevraagd. Maar de ander kan je niet vergeven. Wat dan? Hoe ga je daarmee om? “Ten eerste is het belangrijk dat je bedenkt dat je er geen recht op hebt”, zegt meneer Eikelboom. “Soms is er geduld nodig. De ander heeft tijd nodig om te vergeven. Maar soms wordt je dan nog niet vergeven. Dat zul je moeten accepteren en een plek geven. Paulus heeft er zijn leven lang last van gehad dat hij de gemeente van Christus heeft vervolgd, ondanks dat God het hem in Christus vergeven had. Vergeet dat niet: als een mens je niet kan vergeven, er is altijd vergeving mogelijk bij God!”

Meneer Eikelboom is nu directeur van ZGG, maar was daarvoor psychotherapeut bij Eleos. In die tijd had hij veel te maken met het thema vergeving. Vanuit die ervaring heeft hij het boekje Schuld en vergeving geschreven. Het is een goed leesbaar, kernachtig boekje dat aandacht besteedt aan dit moeilijke onderwerp.

Elk hoofdstuk begint met een of twee pakkende (waargebeurde) voorbeelden die het onderwerp scherp neerzetten. Uit die voorbeelden blijkt al hoe kwetsbaar en gevoelig het onderwerp is. In hoofdstukken als Altijd vergeven?, Niet kunnen vergeven en Als je schuldig bent… vind je niet op alle vragen pasklare antwoorden. Gelukkig niet, want daar is het onderwerp te ingewikkeld voor. Toch is het de schrijver gelukt om vanuit een heldere, Bijbelse lijn praktische lessen mee te geven.

Drs. P. Eikelboom, Schuld en vergeving (De Banier) ISBN 9789462783317; 96 blz.; € 9,95.

Bijbelstudie

Er staan veel teksten en gedeelten in de Bijbel die te maken hebben met vergeving. Zoek er eens een paar op en overdenk ze. Hier een paar suggesties.

1 Samuël 24 David spaart Saul

→ Hoe is hun relatie? Hoe denken ze over elkaar?

→ Vergeeft David Saul ook in woorden en daden?

→ Hoe denkt David aan het eind van Sauls leven over hem?

→ Heeft de Heere Saul vergeven?

Lucas 23:34 Het eerste kruiswoord

→ Welke gevolgen had dat toen?

→ Welke gevolgen heeft het nu?

→ Welke gevolgen heeft dat op de oordeelsdag?

Handelingen 7:60 Stefanus

→ Vergeeft Stefanus of is hij vergevingsgezind?

Zondag 51 over de vijfde bede van het Onze Vader

→ Bestudeer ieder stukje van het antwoord goed. Pak er een verklaring van de catechismus bij.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen