Een arbeider is zijn loon waardig

Hoofdartikel

W. van Gorsel, Bergambacht

Het gebeurt weleens dat ik niet meer weet of ik ooit over een bepaald onderwerp heb geschreven. En dan kan het zijn dat ik iets aan de orde stel, dat ik jaren geleden ook eens behandelde. Dat is niet onoverkomenlijk. Zelf nog niet zo lang predikant was ik eens kerkganger in Oene, waar ik onder het gehoor zat van Ds J.T. Doornenbal. Hij vertelde dat hij had willen preken over een bepaalde tekst, macir hij had ontdekt dat hij er een paar jaar geleden al over gepreekt had. Op z'n eigen, laconieke manier zei hij: „Ik heb dus maar een andere tekst gekozen, maar het zou ook niet gegeven hebben al had ik dezelfde tekst genomen. Immers, als ik het me niet meer herinner, dan zult u het als gemeente zéker niet meer weten".

Geld

Goed, maar wat ik vandaag kwijt wil is beslist voor het eerst, en wat mij betreft zal het ook wel voor het laatst zijn. Ik heb dit onderwerp altijd angstvallig vermeden, omdat het gevoelig ligt. Ik zou er zelf ook nooit over begonnen zijn, maar het is me van een paar kanten aangereikt. U begrijpt dat wel: „Daar moest jij nu eens een artikeltje aan wagen". Een uitdaging waar ik nu al een halfjaar tegenaan loop te kijken, en nu moet het dan maar...

Waarom ik er altijd met een grote boog omheen gelopen heb? Omdat het over geld gaat? Doodgewoon over het slijk der aarde. Geld, waarvan we allemaal weten dat het niet gelukkig maakt, maar dat je toch niet kunt missen.

Pecunia non olet, zeiden de oude Romeinen. Geld stinkt niet. Tenminste, niet voor „gewone" mensen. Maar voor mensen die geacht worden bezig te zijn met geestelijke zaken stinkt het wèl... Wij houden immers een kruistocht tegen het materialisme? En wij verkondigen toch een goed dat vèr uitgaat boven alle aardse schatten? Wel, dan zijn we ook de laatsten die moeten zeuren over salaris of honorering.

Bij de Nederlandse Spoorwegen mogen ze een paar dagen het werk platleggen; het onderwijzend personeel mag staken; zelfs de huisartsen mogen hun deuren een halve week sluiten; en het verplegend personeel mag de operatiekamers op slot doen. Maar van stakende dominees heb ik nog nooit gehoord. Terecht overigens, want staking is een ongerechtvaardigd middel, ook voor andere sektoren.

U zult me dan ook niet horen klagen dat wij, predikanten, het slechtst betaalde beroep hebben van alle academici. Dat wisten we toch van tevoren? En we zijn geen dominee geworden om zoveel mogelijk geld te verdienen. Al denken gemeenteleden nog weleens dat wij een beroep aannemen om het op die andere plaats financieel beter te krijgen - of dat we ervoor bedanken omdat we erop achteruit gaan...

Van het Evangelie leven

En - dat moet ook eerlijk worden gezegd - de meeste kerkvoogdijen doen wat in hun vermogen is om de pastorie te onderhouden en het predikantsgezin te verzorgen. Ook het honorarium voor preekbeurten wordt regelmatig bijgesteld. Dat gebeurt van hogerhand, om alle mogelijke willekeur uit te sluiten.

In het verleden waren de verschillen soms erg groot. Het moet ooit gebeurd zijn dat een dominee vèr van huis op een zondag twee preekbeurten had vervuld. Enkele dagen daarna werd zijn honorarium overgemaakt, en vervolgens kreeg hij een telefoontje of hij nogeens een hele zondag wilde komen. Zijn antwoord luidde: „Ik zal ervoor gaan sparen". Zulke toestanden zijn gelukkig geschiedenis geworden.

Over de hele linie leeft, dacht ik, wel het besef dat ook voor het predikantsgezin de kosten van levensonderhoud voortdurend stijgen. Dat de pastorie regelmatig onderhoud nodig heeft. En dat de dominee met zijn gezin niet soberder hoeft te wonen dan de meeste leden van zijn gemeente.

Natuurlijk zullen er altijd veeleisende dominees blijven, evenals kerkvoogdijen die „zuinig" zijn en op alles en nog wat beknibbelen. Maar dat zijn hopelijk uitzonderingen. De regel is dat zij die het Evangelie bedienen ook van het Evangelie mogen leven. Paulus, die overigens zelf in zijn levensonderhoud voorzag door het maken van tenten, gebruikte het voorbeeld van de Oud Testamentische os, die tijdens het dorsen niet gemuilband mocht worden. Die os liep geregeld door het graan en mocht er tijdens het werk van eten.

Schrijnend

Toch bereiken me soms verhalen waarvan ik met mijn ogen moet knipperen. Nogmaals, ik heb het niet uit ervaring, maar van horen zeggen. Blijkbaar zijn er nog kerkvoogdijen die van mening zijn dat auto's op water rijden. Ik bedoel: ze betalen het voorgeschreven honorarium voor een preekbeurt, maar zonder reiskosten, of met een zeer geringe vergoeding. Vooral candidaten die nog wei- nig of geen inkomsten hebben, houden - als het een verre reis was - weinig of niets over.

Incidenteel moeten voorgangers ook nog weleens te lang op hun honorarium wachten. Alweer - voor predikanten is dat niet zó bezwaarlijk. Maar de betaling van een candidaat drie of vier maanden, of zelfs een halfjaar uitstellen, dat kan echt niet!

In het verleden moet er eens een predikant zijn geweest die in zo'n geval een briefkaart stuurde naar de betreffende kerkvoogdij, met daarop alleen de verwijzing naar een tekst: Lev. 19 : 13b. De geadresseerde sloeg meteen de Bijbel op, en las: „Des dagloners arbeidsloon zal bij u niet vernachten tot aan de morgen".

Oncontroleerbaar zijn de door-de-weekse spreekbeurten en lezingen, voor mannen- en vrouwenverenigingen, gemeente-avonden, etc. Als regel wordt de vergoeding niet gegireerd, maar krijg je na afloop een enveloppe met inhoud. Daarover is nog niet lang geleden in ander verband geschreven, en helaas moest ik dat beamen. Het is schrijnend als je een hele dag bezig bent geweest met een onderwerp, en een hele avond van huis om de lezing te houden, afgezien van de reis heen en terug, en je wordt dan naar huis gestuurd met vijftig gulden. De loodgieter komt er niet voor... Maar je reclameert er niet over, want dan zouden ze je misschien een „centenpikker" vinden...

Het valt me de laatste tijd op, dat bij het maken van een afspraak, nogal eens wordt gevraagd: „Wat zijn we u schuldig? " Ik weet niet hoe collega's erover denken, maar mijn antwoord is steevast: „Dat laat ik aan u over". Je zou je schamen als je meer vroeg dan men van plan is te geven... Maar je loopt dan wel het risico onderbetaald te worden!

De enige handel

Voor een goed begrip: ik kom niets te kort. En als we onszelf vergelijken met collega's bijvoorbeeld in het oostblok, dan kunnen we alleen maar dankbaar zijn. Maar dat is natuurlijk appels met peren vergelijken...

Wijlen Ds Jac. van Dijk was pas bevestigd in Monster en werd op straat aangesproken door een man die hem vroeg hoeveel hij nu verdiende... Een beetje onbescheiden vraag, zo midden op straat, maar Van Dijk noemde prompt het bedrag. Toen zei die man: „Zal ik je het tractement van Paulus eens vertellen? Vijf maal 40 min één stokslagen; driemaal met roeden gegeseld, gestenigd, driemaal schipbreuk geleden, 24 uur in de diepte doorgebracht, enz... Domineetje, heb je dat ook voor je Heere over? " Ja, dan kun je, net als Ds Van Dijk, alleen maar beschaamd het hoofd buigen...

Tot slot een verhaaltje dat ik vond in het prachtige boek „Yt Fryske Réveil" van Dr G.A. Wumkes. Eén van de grote figuren in het Friese Réveil was Ds J.W. Becking (1783-1857). Hij was een Godvrezend man, die veel zegen op zijn werk heeft gehad, maar ook buitengewoon gevat en humoristisch. Op een keer legde een gierige en dood-rechtzinnige boer hem de vraag voor hoe het toch mogelijk was, dat overigens goede en vrome predikanten over hun tractement kunnen praten. Meteen kwam het antwoord van Becking: „Het is ook de enige handel die wij drijven, man!”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen