Geen weg terug

In een bewaakte garage van een Rotterdams politiecomplex trekt Hans het zware portier van een gepantserde auto open. Op de bijrijderstoel ligt, afgeschermd door een hoes, een machinepistool. Het is de Heckler&Koch (HK) 416 – een speciaal antiterreurwapen. Op de achterbank ligt meer wapenmateriaal. „Deze auto staat startklaar”, zegt Hans. „Als zich in Nederland een terreuraanslag voordoet of er een ernstige terreurdreiging is, gaat een speciaal team daar als eerste op af. Dat kan onder meer met deze auto.” In de garage wijst Hans op een bestelbus, met geblindeerde ramen aan de achterkant. „De bus heeft plaats voor diverse politiemensen. Via in de bus verstopte camera’s kunnen ze de omgeving in de gaten houden.”

Zware wapens
Snelle auto’s, zware wapens, kogelwerende vesten – Hans is er vertrouwd mee. Sinds twintig jaar werkt hij bij een arrestatieteam (AT), officieel aanhoudings- en ondersteuningsteam. AT’s van de politie zijn onderdeel van de Dienst Speciale Interventies (DSI). Op dit moment is Hans chef van het AT Zuid-West, onder meer actief in de regio Rotterdam. Om veiligheidsredenen wordt zijn achternaam niet gepubliceerd.
Wie denkt dat een AT’er van het type breedgeschouderde vechtjas is, met kaal hoofd, slaat de spijker op zijn kop. In het geval van Hans althans.
De in spijkerbroek-met-scheuren gestoken Zeeuw, getrouwd, vader van drie kinderen en lid van de Gereformeerde Gemeenten, kan qua uiterlijk doorgaan voor een bodyguard van een motorbende of een uit de kluiten gewassen voetbalhooligan.
Zijn gestalte komt hem goed van pas. Dat was zeker het geval toen hij deel uitmaakte van een observatieteam. Zo’n politieteam schaduwt verdachten, onder meer in criminele kringen.
„Hoewel AT’ers goed getraind en fit zijn, zijn we zeker geen macho’s”, haast Hans zich op zijn werkkamer te zeggen. „Wij zijn gewone mannen, met vrouwen en kinderen.
Met emoties. We ervaren stress en spanning, we maken schokkende zaken mee. Denk aan verdachten die zichzelf ombrengen. Als chef is het mijn taak om daar na afloop van een actie met de mannen over door te praten.”

Bankrovers
Hans heeft duizenden arrestatieteam-acties op zijn naam staan. Met name in het zuiden en westen van Nederland. Een arrestatieteam komt in beeld bij onder meer aanhoudingen van gevaarlijke lieden. Samen met collega’s greep de politieman tal van moordenaars, overvallers, geweldplegers, bankrovers en ander gespuis in de kraag.
Omdat een arrestatieteam vaak met spoed op een locatie moet zijn, heeft Hans een snelle wagen. Daarin ligt standaard een kogelwerend vest. AT’ers moeten jaarlijks een rijvaardigheidstest afleggen. „Ik rijd geregeld 200 kilometer per uur-plus. Van belang is dat je onschuldige burgers niet in gevaar brengt. Twee handen aan het stuur, radio zachter.”
Een arrestatieteam gaat niet zachtzinnig te werk. Vaak vallen AT’ers letterlijk met de deur in huis. Zo stoten de mannen met een stormram door een deur. Ook explosieven bewijzen hun diensten. „Belangrijk is dat wij dominant zijn, dat we een verdachte bijvoorbeeld in zijn slaap overrompelen. Een deur moet er in één keer uitvliegen”, zegt Hans.
„Wij dragen bivakmutsen, maar onze ogen zijn zichtbaar. Die moeten tegenover ons doelwit uitstralen: ‘Als jij je niet overgeeft, slopen we jou.’ Als wij in actie komen, is er in principe geen weg terug. We wíllen ook niet terug. Natuurlijk houden we onze eigen veiligheid én die van omstanders in de gaten. Als wij via via weten dat in een woning vlak bij de deur een babybedjes staat, zullen we niet zomaar een explosief op die deur plaatsen.”
Is het een mogelijkheid een huis te omsingelen en dan de verdachte te bevelen naar buiten te komen? Dat voorkomt toch een gewelddadige bestorming? Hans: „Het verrassingseffect is belangrijk. Een arrestatieteam moet binnen een enkele minuut op bijvoorbeeld de slaapkamer van de verdachte staan. Als we een verdachte zelf de gelegenheid zouden geven open te doen, heeft die de kans om bijvoorbeeld snel drugs door de wc te spoelen of belastende computerbestanden te wissen.”

Stressvol
Meer dan eens opereert Hans in levensgevaarlijke omstandigheden. Hij zegt stressvolle gebeurtenissen snel van zich af te kunnen zetten, maar sommige acties blijven hem bij.
„Met ons arrestatieteam moesten we met spoed naar een Brabants dorp. In een woning had zich een zwaar overspannen man met een wapen verschanst. Hij had ruzie met de buren. In de woning had hij alles kapot geslagen. Keukenkastjes, lampen, een dvd-collectie, ga maar door. Vanuit de woning vuurde de man naar buiten. Probleem was dat in de tuin bij het huis een agente in gevaar was. Wij moesten ervoor zorgen dat zij veilig kon wegkomen. In een gepantserde auto probeerden we zo dicht mogelijk bij de woning te komen. Over en weer werden tientallen kogels afgeschoten. Uiteindelijk heeft de man zichzelf van het leven beroofd. De agente stuurde me later een bedank-sms’je. Dat soort acties geeft mij een kick.”
Het arrestatieteam moet ook opdraven als mensen op grote hoogtes suïcide willen plegen. „Je kunt denken aan iemand die in de boog van de Rotterdamse Brienenoordbrug is geklommen en wil springen. Wij proberen iemand van zijn idee af te brengen. Dat vergt onderhandelingsvaardigheden. Je probeert voorzichtig naar zo’n suïcidaal persoon te klimmen en in gesprek te blijven.
„Meneer, ik zie dat u het koud hebt. Zal ik u een jas geven?”

Moeder
Als leidinggevende overlegt Hans geregeld met vergelijkbare politiediensten in het buitenland. „Van een Zweeds arrestatieteam krijgen we bijvoorbeeld interessante informatie over naar buiten opendraaiende deuren. In Zweden gaan namelijk alle deuren naar buiten toe open.”
In een arrestatieteam voelt Hans zich als een vis in het water. „We vormen een eensgezinde, hechte club. Zelfs bij privéproblemen kunnen we op elkaar terugvallen. Mooi is ook dat we als arrestatieteam kwaliteitsspullen hebben. Op communicatieapparatuur, uitrusting en wapens wordt niet bezuinigd. De politie is zeker ook wat dat betreft een goede werkgever.”
Geregeld werkt de Zeeuw op de grens van leven en dood. Hoe ervaart hij dat? „Ik ben niet telkens bang voor de dood, maar natuurlijk voel ik spanning. De laatste jaren sta ik vaker stil bij de dood. Voorheen deed een kerkdienst me eigenlijk niks.
Sinds een paar jaar is dat anders. Dat heeft te maken met het feit dat mijn moeder na een ziekte is overleden.”

Zes arrestatieteams Nederland
Depolitie in Nederland telt zes arrestatieteams (AT’s), met in totaal enkele honderden arbeidsplaatsen. De AT’s treden onder meer op bij het aanhouden van vuurwapengevaarlijke verdachten, in levensbedreigende situaties of bij het beëindigen van een gijzeling.

Welke middelen heeft (een lid van) een arrestatieteam?
• Glock, handvuurwapen
• Heckler & Koch MP5, machinepistool
• pepperspray (spuitverf)
• taser (stroomstootwapen)
• wapenstok
• stunbag, ofwel shotgun, een wapen dat een niet-dodelijke kogel afvuurt (een zakje met 500 hagelkorreltjes)
• kogelwerend vest, schild en kogelwerende helm
• brandwerende overall
• Elk arrestatieteam kan beschikken over explosieven, een speciale hond en opsporingsapparatuur, zoals infraroodcamera’s.

Naast de zes AT’s van de politie heeft de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) van de Marechaussee zijn eigen arrestatieteam.
De zes AT’s van de politie zijn onderdeel van de Dienst Speciale Interventies (DSI). De DSI levert ook anti-terreureenheden.

„Verlies van collega snijdt je door de ziel”
In een zaal in een politiecomplex in Rotterdam zet een achttal leden van het arrestatieteam (AT) zich in leren banken. Het is negen uur ’s morgens, tijd voor de dagelijkse briefing.
Een van de mannen blikt terug op een inzet in de Haagse Schilderswijk, een allochtone buurt.
Het AT was op zoek naar een vuurwapengevaarlijke jongeman. Maar die bleek niet op de doorzochte locatie te zijn. De AT’er toont zich verbaasd over de reacties uit de Schilderswijk. „We werden met katapulten beschoten. Alsof je daar terug bent in de Middeleeuwen.”
Een andere AT’er stipt een nachtelijke inval aan bij een lid van een motorbende. „In deze zaak zouden zwaarbewapende motorbendeleden een bezoek hebben gebracht aan een concurrerende motorclub.”
Dan is er nog een intern probleem. „Onze AT-hond heeft een tube verf weten te bemachtigen. Het hondenhok zit nu onder de verf.”
Blikvanger in de vergaderruimte is een foto van Allegonda Gremmer. Op 28 oktober 1997 werd de vrouw tijdens een AT-actie doodgeschoten door crimineel Benny S. (42). Gremmer was het enige vrouwelijke lid van een arrestatieteam. S. werd veroordeeld tot levenslang wegens moord.
Gremmers dood hakte erin bij de politie, vertelt leidinggevende Hans. „Dat snijdt je door de ziel.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen