Wij ontvingen...

Kuyper en de VU Dr. J. Stellingwerff Kok, Kampen; 365 pagina's, incl. 48 blz. noten en namenregister. ƒ 37,50.

door hem in 1984 aanvaarde opdracht van het College van Bestuur van de VU om 'een onderzoek te doen en publikaties te verzorgen over de geschiedenis van christelijke wetenschapsbeoefening, in het bijzonder aan de Vrije Universiteit, naar haar maatschappelijke, culturele en politieke aspecten'. In het 'Woord Vooraf' merkt Dr. Stellingwerff op dat hem geen andere aanpak mogelijk leek dan te beginnen met 'Kuyper en de VU'. 'Zonder hem (Kuyper) zou de VU niet gesticht zijn, en hij drukte zijn stempel op de eerste eeuw van haar bestaan'. M.b.t. zijn standpunt van waaruit hij dit boek heeft geschreven laat de schrijver ons niet in het ongewisse: 'Het onderzoek van het materiaal bracht mee dat ik mijn kritiek op Kuyper moest formuleren, en dat houdt in dit geval ook kritiek op zijn geloof in'. In een vervolgdeel hoopt hij t.z.t. 'dat gereformeerde geloof' i.v.m. 'de wetenschap' verder te analyseren en te bespreken om tenslotte ook te beschrijven waar hij zelf nu is gekomen. De 'discontinuïteit in de ontwikkeling van de VU (vooral sedert de jaren 60) zal in dat vervolgdeel een grote plaats innemen.

Wat nu 'Kuyper en de VU' betreft: ondanks de gedokumenteerde korrekties van Dr. Stellingwerff op de door Kuyper zelf gegeven (hem in de kaart spelende) voorstelling van meerdere gebeurtenissen (o.a. de ontmoeting met Pietje Baltus) heeft het lezen van dit met grote betrokkenheid geschreven boek mij niet genoodzaakt het totaalbeeld dat ik tot nog toe had van de voorgeschiedenis en de beginjaren van de VU en de rol van Kuyper daarin, drastisch bij te stellen; het is er echter wel door bijgescherpt. Ik vind het een boeiend boek, maar al lezend rees bij mij steeds sterker de vraag of déze geschiedschrijving wel past in het kader van de studie-opdracht. Was het in dät kader echt nodig en gewenst om de minder prettige eigenschappen van Kuyper zo uitgebreid te etaleren en zelfs tot in z'n jongelingsjaren na te speuren? Nog groter vraagtekens plaats ik bij de mening van Dr. Stellingwerff dat in een studie over christelijke wetenschapsbeoefening, in het bijzonder aan de VU, een bijzondere plaats moet worden ingeruimd voor de behandeling van de 'indringende vragen' die o.a. het optreden van de schrijver Maarten 't Hart aan de Kuyperiaanse wereld zou stellen (pag. 314). In vredesnaam: wélke plaats kan in een studie over christelijke wetenschapsbeoefening worden ingeruimd voor het onvolwassen, maar (juist daardoor) zeer goed betaalde inspelen op de 'best-sellerscultuur'? Neem bijv. 't Hart's boek 'De jacobsladder': dat hele boek is minstens zo lachwekkend als de mededeling op de achterflap dat de lezer door dit boek diep wordt binnengeleid in de vreemde denkwereld van de Nadere Reformatie. Maar, deze, van alle smaak en werkelijkheidszin verstoken roman waarin geen enkele echt overtuigende figuur voorkomt die zijn eigen leven leeft, maar slechts ledepoppen die de schrijver zijn onbenullige spelletje laat spelen, is een produkt van en voor de fundamentloze hordencultuur en verkoopt 'dus' lekker. En om een dergelijke bron van inkomsten af te wijzen moet men volwassen zijn.

Dit doet me denken aan wat Renate Rubinstein in haar boekje 'Nee heb je' opmerkt over Sartre. In de jaren vijftig maakte deze franse wijsgeer (?)-schrijver grote furore met zijn boeken waarin de wanhoop van de moderne mens centraal stond. Toen hij 75 was bekende hij evenwel: 'Ik sprak van wanhoop, maar dat is larie, ik sprak erover omdat men erover sprak, omdat het in de mode was'. En 'Ik ben zelf nooit wanhopig geweest, maar omdat de anderen erover spraken moest ik wel aannemen dat die wanhoop voor hen wel bestond'. Terecht trekt Renate Rubinstein hieruit de konklusie: 'Sartre was een aansteller en pas tegen het eind van zijn leven ging de grootste flauwekul eraf'.

Nu komen de-salon-linkse existentiahstische opportunist Sartre en de jan-oppervlak 't Hart hierin met elkaar overeen dat zij hun Produkten op-en-top kapitalistisch aanpasten/aanpassen aan de elitaire resp. vulgaire mode van de dag. En aan een dergelijke flauwekulfiguur zou aandacht moeten worden besteed in een studie over christelijke wetenschapsbeoefening? Kom nou! Wat dit betreft: met een oneigenlijk gebruik van een bepaald begrippenapparaat is het mogelijk aan van alles en nog wat op cultureel gebied een aureool van diepzinnig belang toe te kennen. Op die manier zou het zelfs mogelijk zijn een dissertatie te wijden aan 'Dik Trom; katalysator van de joods-hellinistische bronnen van de moderne west-europese cuhuur'. Maar, flauwekul blijft flauwekul. Ik hoop dat Dr. Stellingwerff de volwassen lezers in een eventuele vervolgstudie hiervan zal vrijwaren.

Ondanks deze bemerkingen durf ik 'Kuyper en de VU' voor de betrokken-kritische lezer aan te bevelen als een boeiende, levendige en leerzame studie over een stukje nederlandse kerkgeschiedenis. Mij althans heeft het, ook al heb ik kritiek, zó geboeid dat ik met enige spanning uitzie naar het vervolg dat de schrijver hoopt te kunnen leveren

Rest mij nog mede te delen dat het boek is uitgegeven in een fraaie stevige band en voorzien van ong. 90 zwart-wit reprodukties van foto's en (karikatuur)tekeningen uit de beschreven periode.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen