De Bronsstijd in de Jaegersborg, Het Deense kroondomein

In het 1000 hectare grote Kroondomein hgt een keurig bijgehouden golfbaan, en aan de zuidkant een pretpark. Niet echt een plek waar je edelherten zou verwachten. Maar in het 1000 ha grote gebied leven zo'n 2000 herten, waarvan 1700 damherten, 250 edelherten en 50 sikaherten. De ideale plek dus om de hertenbronst te fotograferen. Tekenen van de bronst zijn er al eind augustus, begin septemher. De hertenroedels vallen uiteen doordat de mannetjes elkaar niet meer verdragen. Afzonderlijk zoeken de herten de hinden op, die in groepen leven. Zo'n groep noemen we een roedel. Als de nachten koud zijn begint de bronst eerder, de herten laten dan ook krachtiger hun bronstroep horen. Het burlen moet rivalen op een afstand houden. Hoe voller en dieper het burlen, hoe meer ontzag de tegenstander heeft.

Bijzondere ervaring
Vanaf 15 september vorig jaar heb ik het park zes achtereenvolgende dagen bezocht, in de hoop wat van de bronst te zien en te fotograferen. Het gebied is afwisselend: open stukken grasland, stukken bos met veel eiken, en heuvels. In het park stonden beuken van 300 jaar oud en eiken van 600 tot 800 jaar. De eerste kermismaking met het gebied was een beetje vreemd: veel herten die nauwelijks opof omkijken als er een wandelaar of een ruiter voorbij komt. De bronst kon ik nu eens goed observeren. De oude en krachtige herten hadden een vaste plek, die je ook wel een bronstplek noemt. Dit zijn plekken waar de hinden, de vrouwtjes, in de ochtend en avond naar > voedsel komen zoeken. De herten zonder vaste plek, ook wel bijherten genoemd, zwerven een beetje rond en kunnen het de zogenaamde plaatsherten knap lastig maken.

Mist
Iedere ochtend was ik met zonsopgang in het park. Vaak was er mist, je hoorde dan alleen het burlen, af en toe zag je wat schimmen lopen, wat dan herten moesten zijn. In de ochtend waren de herten wat banger dan 's avonds, doordat er in de ochtenduren vaak gejaagd werd. Dat maakte de herten toch wel prikkelbaar. In de ochtend maakte ik dan ook niet zo veel foto's. Behalve op de laatste dag. De mist begon net op te trekken en op een open stuk in het bos liep een plaatshert met zo'n 25 hinden en kalveren. Het plaatshert deed zijn uiterste best om zijn vrouwen op zijn plek te houden, door imponerend te burlen en de hinden steeds naar het midden van de open plek te drijven. Op een open plek heeft het plaatshert een veel beter overzicht van wat de hinden van plan zijn en hij ziet rivalen beter aankomen. De leiding van een roedel kaalwild heet de leidhinde, en zij wordt door de andere leden van het roedel blindelings gevolgd. De hinden op de open plek wilden ervandoor, wat het hert nog heftiger deed burlen. Hij probeerde ze met hoog opgeheven kop te imponeren en terug te drijven maar het lukte niet. De hele roedel ging ervandoor, behalve twee hinden met hun kalveren. Die wist het plaatshert op hun plek te behouden.

Paniek
Na twee dagen kende ik het park al aardig en wist waar de mooiere herten liepen.Eén imposant hert liep op de grote open vlakte; het was een oud hert met uitpuilende ogen. Maar hij was fel en hij liet zich niet uitdagen door de bijherten, want zodra ze maar iets te dicht in de buurt kwamen ging hij eropaf Die ene keer dat er twee groepjes met bijherten in de buurt van zijn vrouwen kwamen brak er paniek uit. Het oude hert ging het ene groepje luid burlend achterna. Het andere groepje bijherten zag zijn kans schoon en begaf zich al ruikend en snuffelend tussen de hinden. Toen het plaatshert zag dat er belangsteUing was voor zijn vrouwen, werd zijn geburl nog dieper en luider. Ondertussen stormde hij op de bijherten af, die alle kanten opvlogen, want voor zo'n oude rot hadden ze wel respect. Het is grappig te zien dat de hinden zich niet veel storen aan het gedrag van het plaatshert. Ze gaan rustig door met voedsel zoeken, terwijl het hert alle mogelijke moeite doet om de bijherten op een afstand te houden. Het plaatshert heeft het er 20 druk dat hij bijna niet eet. Aan het einde van de bronst zijn de herten dan ook uitgeput en sterk vermagerd.

Jachtmethode
De edelherten in het park stammen deels af van de oorspronkelijk populatie, maar zijn aangevuld met dieren elders uit het land en witte exemplaren uit Württemberg. Ook nu nog kun je er witte exemplaren tegen komen; de witte dieren hebben mooie lichtblauwe ogen. Het gewicht van de grotere herten kan de 175 kg bereiken. Dat de herten in het park niet zo schuw zijn, heeft duidelijk te maken met de jachtmethode. Het jagen gebeurt door één persoon, de opzichter, in de periode van september tot februari. Hij jaagt eerst te voet, maar later vooral vanuit de auto. De meeste herten zijn zonder problemen tot op 40 meter of minder te benaderen. De herten hebben geleerd dat het overgrote deel van de bezoekers ongevaarlijk is, alleen de opzichter met geweer en zijn auto zijn gevaarlijk. Ze volgen een auto dan ook met argusogen als er een voorbij komt rijden. Af en toe zag ik ze vluchten als er een auto in de buurt kwam. Andere factoren voor het nietschuw-zijn van de herten is dat het gebied niet erg groot is voor het aantal dieren dat er leeft, en natuurlijk speelt ook het grote aantal bezoekers van het park mee.

Gevecht
Een burlend hert was gemakkelijk te fotograferen, maar als fotograaf streef je altijd naar nog mooiere plaatjes, een paring of misschien een gevecht. Een paring zat er niet in, maar een gevecht heb ik wel gezien. Op de bronstplek liep een hinde met een kalf en het plaatshert. In de verte kondigde een ander hert zich aan, door luid te burlen. Het plaatshert burlde terug, maar het naderende hert liet zich hier niet door afschrikken; je hoorde het burlen dichterbij komen. Ik was gereed voor de dingen die zouden gaan komen. Het burlen van het naderende hert werd steeds luider en het plaatshert werd zenuwachtig. Opeens stond het hert aan de rand van de open plek, bekeek zijn rivaal eens en bedacht zich geen moment meer en stormde op zijn tegenstander af De geweien kletterden tegen elkaar en ze probeerden elkaar tegen de grond te drukken. Het duurde zo'n 15 seconden, toen ging het plaatshert ervandoor en hield het die avond voor gezien. Het komt wel eens voor dat er tijdens een gevecht een hert wordt gedood. Zeldzamer is het wanneer twee herten met de geweien in elkaar blijven steken. Ze zullen dan van honger omkomen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen