"De reformatorische belijdenis in discussie"

Onder deze titel is in de serie Reformatorische Stemmen" door de "Willem de Zwijgerstichting te 's-Gravenhage onlangs een brochure uitgegeven, geschreven door dr. J. van Genderen, hoogleraar aan de theologische hogeschool van de Christelijke Gereformeerde Kerken te Apeldoorn. Het boekje telt 55 pagina's. De totaal 133 voetnoten bewijzen dat het geen vlugschriftje is, maar dat de uitspraken en beweringen vrucht zijn van een degelijke studie van het onderwerp.

In het eerste hoofdstuk getiteld: „De belijdenis in de crisis" toont de schrijver de aktualiteit van het probleem aan. Het is dacht ik niet te veel gezegd, dat het boekje van prof. dr. Augustijn, in 1969 als „cahier voor de gemeente" uitgegeven en getiteld ,.Kerk en belijdenis", de hoofdoorzaak is voor het schrijven van de hier besproken brochure. De tegenstelling met de opvattingen van dr. Augustijn, die het het beste lijkt om duidelijk uit te spreken dat de Drie Formulieren van Enigheid (en de binding daaraan) hun tijd hebben gehad, is aan het eind van hoofdstuk 1 van de brochure van dr. Van Genderen onder woorden gebracht met: „Daarom is er iets in de belijdenis van het geloof dat boven de betrekkelijkheid en tijdgebondenheid, die aan alle menselijke uitspraken eigen is uitgaat en altijd blijft gelden".

In hoofdstuk II gaat de schrijver in op het belijden en de functie van de belijdenis in de oude kerk, waarna het onderscheid en de overeenkomst tussen symbolen (de drie algemene belijdenissen: Apostolicum, van Nicea, van Athanasius) en confessies (de belijdenisgeschriften der Reformatie) aan de orde komt. Dit gedeelte eindigt met de uitspraak: „De reformatorische leer en de leer van de oude kerk zijn direkt met elkaar verbonden en vormen één geheel." Hoofdstuk III getiteld: „Ontstaan en functie van de gereformeerde belijdenisgeschriften" vormt de kern van de brochure.

Nadat de mening van dr. Augustijn is weergegeven, populair gezegd: „De eerste belijdenissen waren als opvoedingsmiddel voor eigen kring bedoeld, later werden ze meer omvattend en ook veel meer theologisch van aard, men wilde aan deze „samenvatting van de leer" vasthouden en nam zijn toevlucht tot dwang", licht dr. Van Genderen zijn eigen standpunt toe. Min of meer uitvoerig komt de situatie met betrekking tot dit onderwerp in Zürich en Bern-Genève (Calvijn), Frankrijk en Hol and en rond de Tweede Zwitserse Geloofsbelijdenis ter sprake. Men kan van een duidelijke binding aan de belijdenis spreken en deze behoort niet tot een latere ontwikkeling. Het is in het geheel niet in strijd met het wezen van een reformatorische belijdenis als de kerk haar gebruikt om dwalingen te weren.

In het laatste hoofdstuk „Schrift en belijdenis" wordt de problematiek van hoofdstuk III nog even verder uitgewerkt en naar onze tijd verplaatst. Enkele markante uitspraken: ,,Het voornaamste probleem van kerk en belijdenis is de verhouding van Schrift en belijdenis". „De ondertekening is een kerkelijke binding aan de belijdenis die een persoonlijke verbondenheid met de belijdenis veronderstelt".

Duidelijk wordt ook de ondergeschikte plaats van de belijdenis aan de H. Schrift aangewezen. Terecht is prof. Van Genderen bevreesd voor een nieuw, actueel belijden waarin de consequenties van het geloof in Jezus Christus in de wereld van vandaag een grotere plaats zouden innemen dan het belijden van de Drieënige God en het Heil door Hem gewerkt.

De kern in de discussie van vandaag is: Brengt onze belijdenis de inhoud van de Heilige Schrift en het geloof van de kerk onder woorden? Tenslotte een enkele kritische vraag: Is het historisch karakter van de belijdenisgeschriften in dit boekje wel voldoende gehonoreerd? Wordt de kerk niet telkens weer geroepen Jezus Christus te belijden voor koningen en onderdanen? Geeft de erkenning dat de Bijbel oneindig veel rijker is dan de belijdenis der kerk (bl. 50) hiervoor niet de principiële grondslag? Is in dit verband de formulering van de Ned. Herv. kerkorde „In gemeenschap met de belijdenis der vaderen" op goede gronden niet positiever te waarderen dan „een geboden ruimte, waar binnen men de belijdenis kan respekteren en er zich tegelijk van mag distanciëren ? (bl. 7). Zal deze brochure niet de (verkeerde) indruk versterken dat een formele binding aan de belijdenis de moeilijkheden op een afstand zal houden?

Leden van de Willem de Zwijgerstichting, Postbus 166 te Den Haag ontvangen de uitgaven der stichting gratis. Het doel dat de stichting nastreeft mag bij lezers van „Protestants Nederland" zeker op sympathie rekenen. De uitgaven zijn ook normaal in de handel verkrijgbaar (ƒ 3,50). Graag wijs ik „ter verdieping en versteviging der reformatorische beginselen in ons volksleven" op deze en reeds eerder verschenen uitgaven van de „Wilem de Zwijgerstichting".

(N.B. Het boekje is ook verkrijgbaar via Uitg. Buijten & Schipperheijn, Valkenburgerstraat 106 te Amsterdam, die het drukken verzorgde).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen