TER OVERWEGING

Jeroen Koch, Abraham Kuyper. Een biografie. Uitg. Boom Amsterdam 2007,672 blz., € 25,=.

Deze enkele jaren geleden verschenen biografie van Abraham Kuyper werd de redactie pas kort geleden ter recensie toegestuurd. De auteur steekt niet onder stoelen of banken, dat hij niets met Kuyper (en met het christelijk geloof) heeft. Op zichzelf genomen is het alleen maar goed, dat er met andere ogen gekeken wordt. In dit geval echter kan de auteur zijn afkeer van de man maar nauwelijks verbergen, zoals wanneer hij over ‘een met rituele ootmoed omzwachtelde arrogantie’ (blz. 271) spreekt. De eerlijkheid gebiedt overigens te erkennen dat er - uitvoerige - citaten van Kuyper in staan, die getuigen van nederige hoogmoed.

De nadruk ligt op Kuypers publieke rol. Het boek heeft mij eens te meer van de betekenis van ‘Abraham de geweldige’ voor de geschiedenis van kerk en samenleving in ons land -en daarbuiten! - overtuigd. Het was niet altijd fraai en hoogstaand. Ik denk bijvoorbeeld aan de manier waarop Kuyper het ontwerp strafwetherziening, waaraan zijn partijgenoot Jhr. mr. A.F. de Savornin Lohman had meegewerkt, zonder enige ruggespraak met hem in de Standaard onderuit haalde. Als De Savornin Lohman vervolgens een gekrenkt stilzwijgen in acht neemt en op een briefje van Kuyper niet antwoordt, schrijft deze hem enkele weken later in een mierzoet briefje, dat als hij zich persoonlijk geraakt en miskend voelt, niet de Here, maar de satan hem dat heeft ingegeven (blz. 334v).

Koch voorziet Kuypers persoonlijke uitlatingen en ontboezemingen veelal van vraagtekens. Het laat het beeld achter dat Kuyper zijn innerlijke kant voornamelijk ter sprake heeft gebracht als middel om zijn doelen te bereiken. Naar mijn overtuiging gaat hij daarmee op de stoel van God zitten. Intussen geeft wat hij op tafel legt ons wel alle aanleiding onszelf in dit opzicht voortdurend te beproeven.

Bas van der Vlies, Elke dag van de partij. Dagboek 2008. Uitg. De Banier Apeldoorn 2009, 288 blz., € 16,95.

De titel, zo weten we inmiddels, zal niet lang meer van toepassing zijn: de heer Van der Vlies zal na vele jaren de Tweede Kamer in 2011 DV verlaten. Wie zijn intensieve werkprogramma nog niet kende, kent het wel na lezing van dit dagboek, en zal zeggen: het is hem van harte gegund. Een poosje geleden stond er ergens in een krant te lezen dat Kamerleden slechts drie dagen in de week werken; dat was geënt op het gegeven dat er drie dagen per week vergaderd wordt. Onzin! De werkbezoeken eromheen, de lunchafspraken, de voorbereidingen op debatten, maar voor de auteur ook nog eens op partij vergaderingen en dan nog veel kerkelijk werk… zes dagen per week zijn voor hem nog tekort. Ons wordt een blik gegund op een jaar werken. Daarbij houdt Van der Vlies zijn eigen rol in de ontwikkelingen van partij en debatten zo klein mogelijk. Herhaaldelijk wijst hij op zijn Schepper: we komen dankbaarheid tekort. En wie hem wel eens ‘in het echt’ heeft meegemaakt, weet dat dit een grondtoon in zijn leven en werk is: het eer geven aan de Here en het voortdurend zich afvragen: reik ik daar wel aan? Maar dit dagboek laat de indruk achter van een man die getuigenis aflegt van de eerbied voor de Here, midden in het politieke centrum van ons land, samen met CU (soms heeft het gevolgen dat de posities met het aantreden van Balkenende-IV zijn veranderd). En die dat doet op een manier die respect afdwingt. Daarvoor past onze dank en waardering.

Ds. P. den Butter, Wijsheid in sprekende beelden. Het lesboek van Agur. Uitg. Den Hertog Houten 2009,136 blz., € 14,90.

In Spreuken 30 is sprake van een aantal wijsheden van een zekere Agur (een eigennaam? Of aanduiding van wat deze man deed: verzamelen?, blz. 13). Ds. Den Butter heeft over deze wijsheden een aantal meditaties geschreven. Hij beperkt zich daarbij - terecht - niet tot dit hoofdstuk uit de Bijbel alleen, maar laat de hele Schrift oplichten. En zo, Schrift met Schrift vergelijkende, komt de boodschap die de Heilige Geest door deze spreuken wil doorgeven aan mensen, tot zijn recht. Die boodschap wordt vervolgens duidelijk vanuit de tijd van haar ontstaan in de actualiteit van vandaag gezet (Schriftkritiek - blz. 24 -, heiligheid van het leven n.a.v. het zevende gebod - blz. 85). En zo helpt ds. Den Butter ons die boodschap te ontvangen èn te verwerken.

Drs. P.C. Hoek, Leven in de schaduw van de dood. Het bijstaan van ernstig zieken en stervenden. Uitg. Den Hertog Houten 2009,140 blz., € 17,50.

Iedere ambtsdrager komt er in zijn wijk mee in aanraking: ziekte, ernstige ziekte, zelfs tot de dood. Oudere, maar ook jongere mensen… kinderen nog… De schaduw van de dood, zo zegt de titel. Drs. Hoek (predikant binnen de Hersteld Hervormde Kerk, maar als zodanig ook betrokken bij de Hersteld Hervormd seminarie voor de studie in het pastoraat) schreef een boekje over het bijstaan van deze leden van de gemeente (of leden van de familie, of leden van een vriendenkring). Hij gaat daarbij uit van het Woord van God dat over deze tere zaken spreekt (het is een pastoraal-theologische handleiding), maar hij geeft ook inzicht in allerlei psychische elementen die rond ziekte en overlijden naar boven komen, en geeft er blijk van dat hij de deskundigen op dit punt geraadpleegd heeft. Vanzelfsprekend komt ook het ernstige Bijbelse gegeven naar voren dat na het sterven het oordeel komt. Hij waarschuwt daarbij terecht voor het gevaar om al te zeer af te gaan op ‘de laatste woorden’: ‘… meer dan de laatste ogenblikken of de laatste woorden spreekt het leven…’ (blz. 115).

Het gaat hier om zaken die op een geweldige manier kunnen ingrijpen in iemands leven en in de kring van een gezin of familie: het boek spreekt over ziekte, maar ook over het voortgaan daarvan, wanneer men terminaal wordt, of wanneer vervolgens de dood binnen de horizon van het leven verschijnt. Ds. Hoek geeft er blijk van dat hij voor dit alles een fijngevoelige geestelijke antenne heeft. En tegelijk verdoezelt hij de grote geestelijke vragen rond het verwisselen van het tijdelijke met het eeuwige niet. Daarom wordt terecht aangeraden om dit boek als een ‘luisteroefening te hanteren. Om te luisteren naar het levende Woord, naar de zieke mens en - niet te vergeten naar onszelf’ (achterflap). Een goede leidraad!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen