Catechese

Nu het 350 jaar geleden is dat de Statenvertaling gereed kwam, werd in artikelen, of samenkomsten de aandacht gevestigd op de Dordtse synode. De synode, die naast de beslissing ten aanzien van de Bijbelvertaling, kwam tot vele andere besluiten. Besluiten van belang voor het kerkelijke leven. De vorige keer hebben we gewezen op het besluit in betrekking tot het houden van de catechis-musprediking in de middag of avonddienst. Nu wil ik de aandacht vestigen op de catechisatie. Naast de noodzaak van de geregelde catechismusprediking achtten de Dordtse vaderen ook van belang een goede catechese. Nu moet niet gedacht worden, dat deze zaak toen pas aan de orde kwam. Reeds op het convent van Wezel in 1568 werd uitvoerig over de catechisatie gesproken.

Dit convent sprak uit: “dat aan de kerkdienst ook de gewoonte van catechiseren verbonden zou worden, welke van de Apostelen en hunne leerlingen is overgeleverd” - Voor de Waalse kerken beval dit convent aan de catechismus van Calvijn en voor de Nederlandse kerken de Heidelbergse Catechismus. Het gaf voor de wijze van catechiseren deze bepaling: “Men zal met alle zorgvuldigheid de kinderen naar hunne jaren niet alleen laten opzeggen en van buiten leren de syllaben en woorden van de catechismus, maar ook leren verstaan de zaak zelf en niet alleen in hun memoriën, maar ook in het binnenste van hunne harten indrukken. Daarom zal men niet alleen de jeugd de woorden vragen, maar ook ondervragen over de materie zelf, klaar en ten volle uitgelegd door de catecheet en voor alle dingen zal van node zijn, in het uitleggen van de catechismus op het gemeenzaamst met hen te handelen en het onderzoek te richten naar het begrip der kinderen. Elk lidmaat der kerk zal “zijne kinderen zo spoedig hun leeftijd dit zal toelaten, aanbieden om gecatechiseerd te worden, opdat zij van der jeugd aan in de ware religie en godzaligheid onderwezen kunnen worden. Die zulks weigeren zullen, zullen zonder twijfel onder de censuur der kerk vallen”. Tevens bepaalde het convent van Wezel, dat niemand tot het avondmaal zou worden toegelaten dan “die tevoren belijdenis des geloofs zal gedaan hebben en zich aan de kerkelijke tucht onderwerpt”. Het onderzoek zal voor de kerkeraad geschieden terwijl daarna zij, die tot de openbare belijdenis zijn toegelaten, in het openbaar vóór de gemeente zullen worden ondervraagd in “de voornaamste hoofdstukken des geloofs, opdat zij daarop hunne toestemming geven en zij zullen zich tegelijk onderwerpen aan de kerkelijke tucht”.

Besluiten van gelijke strekking en inhoud werden genomen door de synoden van Dordrecht 1574 en 1578; van Middelburg 1581; van ’s-Gravenhage 1586 en uiteindelijk op de Nationale synode van Dordrecht 1618-1619. Tijdens de vijftiende zitting van deze synode, 28 nov. 1618 werd het agendapunt catechese behandeld. Voor de behandeling hield de praeses Bogerman een toespraak. Hierin benadrukte hij, dat een grondige catechese de enige manier is om de mensen de beginselen van het christendom in te planten. Nalatigheid in deze veroorzaakt grote onwetendheid en een menigte van sekten. De Jezuïten maken er op het ogenblik veel werk van: zouden wij dan achterblijven? Het is te vrezen, dat Gods toorn vanwege ons verzuim reeds jaren op ons rust”.

In de Acta van de synode vinden we een besluit, dat aangeeft dat er drieërlei catechisatie moet zijn n.1. een huis, een school en een kerkelijke catechisatie. Men stelde nadrukkelijk, dat het eerste onderwijs een taak van de ouders is. Men sprak over “het ambt der ouders” om het gezin “ernstiglijk en met vlijt tot de vreze Gods en oprechte godzaligheid te vermanen”. De ouders moeten hun kinderen trouw meenemen naar de kerk en nadien met hen spreken over de gehoorde preken en vooral over de catechismuspreken. Zij moeten de kinderen ook vooral de uitnemendste plaatsen der Schriftuur’ opgeven om die uit het hoofd te leren. Op de scholen moet het onderwijs in de leer een centrale plaats hebben. De scholen zouden planthoven moeten zijn waarin de jeugd onderwezen wordt in de kennis en vreze des Heeren. Gods vrucht zou ook het leven van de “schoolmeesters” moeten sieren. De kerk zelf moet ook haar plicht en haar roeping verstaan. Regelmatig moet onderwijs gegeven worden aan de jeugd der kerk. Als leidraad moet dienen de Heidelbergse Catechismus.

Ook voor dit besluit mogen we dankbaar zijn en we moeten er bijzonder in zien de leiding en zorg van de Heere. Want de jeugd van vandaag, zal vormen de kerk van morgen, als de Heere het wil.

Naar ’s Heeren woord moet de jeugd onderwijs ontvangen. Het is opdracht. Het is roeping. De Heere wil het. Verzaking, of verachting blijven niet zonder gevolgen. De Heere ijvert voor zijn eer. En waar geen handelen is naar Zijn Woord, naar Zijn bevel door gezin, school of kerk zal het bemerkt worden. De Heere is geen ledige Aanschouwer. Het offeren, het uitleveren aan de molochs van onze tijd, het niet mobiel maken of laten maken wordt ernstig aangerekend. De Heere wil dat de flambouw van de kennis van Zijn wegen wordt verder gedragen van geslacht tot geslacht. Wie het niet doet, moet weten wat hij doet. Temeer daar de Heere steun geeft. Mozes had een Aaron naast zich. Mozes werd gesteund door Aaron en Hur, zo heeft de Heere aan het gezin gegeven de kerk en de school. Beide tot hulp en steun bijzonder in de geestelijke vorming en ontwikkeling. Wat ouders niet vermogen, kan geschieden door kerk en school, opdat het werk tot zegen en heil van het kind moge zijn. De kinderen, de jongeren moeten zich er ook van bewust zijn, en dat dient hen ook voorgehouden te worden, dat afkeer en loslating van het gehoorde niet ongestraft zal blijven. De Heere roeit hen uit, die afhoereren en Hem de trotse nek toekeren. Wie de Heere verlaat, Zijn Woord, Zijn wet en inzettingen loslaat zal het ondervinden in het leven en zeker in het sterven, wat men gedaan heeft. In het leven geldt het spreekwoord: “een gewaarschuwd man geldt voor twee”. Nu wie ingaat tegen de ordinantie des Heeren, waarin spreekt de liefde en de goedertierenheid des Heeren, zal geen vrede hebben. Want de goddelozen hebben geen vrede.

Wanneer echter gestaan wordt naar de vrucht van het onderwijs, daar zal, naar het Woord van de Heere, die vrucht niet wegblijven. Het zaad zal niet verstikken. Het zal sterven, het zal ontkiemen. Het zal vrucht dragen. Treffend geeft Hellenbroek, een predikant in de 18e eeuw, in zijn vragenboekje aan, wie zeker vrucht op het onderwijs mag verwachten.

Voor de catechisatie moet gebed zijn. Tijdens de catechisatie aandacht en het in zich opnemen wat gehoord wordt. Het doel van de catechisatie staat steeds voor de aandacht. Na de catechisatie zij er gebed, opdat het geleerde, het gehoorde mag inwerken op hoofd en hart.

Aan het slot van zijn inleiding schrijft Hellenbroek: “zie daar geliefde leerling! een klein stukje der zaken, die gij omtrent uw catechiseren hebt te betrachten. God wil u bekwaam maken om het dus te mogen betrachten, Gode tot heerlijkheid, Zijn gemeente tot sieraad, Uw medemens tot stichting en Uzelf tot zaligheid!”

Het grote belang en het hoofddoel van de catechisatie moge steeds onder ons leven Want:

Lout’re goedheid, liefdekoorden
, Waarheid zijn des Heeren paân
Hun, die Zijn verbond en woorden Als hun schatten gadeslaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen