Geloof en depressiviteit

door ds. A. Elshout

Een taak

Het begeleiden van depressieve mensen is het vakgebied van psychologen en psychiaters.

Het opsporen van oorzaken van depressiviteit is hun taak. Dat dit een uitermate moeilijke aangelegenheid is dient erkend te worden. Het is een verheugende zaak, dat steeds meer jongeren uit eigen kring zich er voor willen inzetten om ook dit vakgebied te bestuderen en zodoende op professionele wijze als instrument in Gods hand de depressieve naaste te kunnen helpen. Dat dit door Gods genade kan bewijst de praktijk. Ook verpleegkundigen die zich toeleggen op de hulpverlening aan de naasten die in psychische nood verkeren, kunnen zeer heilrijk werkzaam zijn wanneer zij op christelijke wijze hun werk verrichten. In die weg kunnen zij niet alleen hun vakkennis maar ook hun geloofskennis benutten tot onderwijs en troost voor gans hulpelozen.

Vanuit het christelijk geloof en heeft de christen iets te zeggen en te doen dat de niet-christen en niet kent en niet doet. Ik zeg dit niet vanuit een superioriteitsgevoel. Ik zeg dit vanuit de geloofsovertuiging dat het Evangelie van Jezus Christus ie en Die gekruist een balsem voor zielen bevat die buiten dat Evangelie niet te vinden is. Ik kan en mag dat uit eigen ondervinding bevestigen tot roem van Gods genade. Het aan ons overgeleverde en toevertrouwde Evangelie roept ons niet alleen tot gebruikmaking ervan voor onszelf. Het verplicht ons ook om Christus' woorden door te geven aan door onweder voortgedrevenen, ongetroosten: „Komt herwaarts tot Mij die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven voor

uw zielen, neemt Mijn juk op u en leert van Mij, dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart".

Geen superioriteit maar verantwoordelijkheid (de nood is ons opgelegd) maakt, dat wij ons met depressiviteit en depressieven zullen moeten bezig houden om vanuit de Heilige Schrift, in afhankelijkheid van de Heilige Geest, te redden degenen die ter dood gegrepen zijn. De Heere Jezus Christus, Die in alles is verzocht geweest en Wiens ziel geheel bedroefd was tot de dood toe in Zijn verlatenheid.... Hij, Die in de dagen Zijns vleses gebeden en smekingen opzond tot Degene, Die Hem uit de dood verlossen kon.... Hij, Die verhoord werd en verlost werd uit Zijn vrees.... Hij is Degene, Die te hulp kan en wil komen allen die in nood en smart tot Hem verheffen het angstig hart. Zijn Naam zegt ons dat.... Zijn Naam garandeert ons dat!! Er waren mensen van gelijke beweging als wij.... er zijn nog steeds mensen als wij, die het ook ondervonden dat Zijn Naam is: Wonderlijk, Raad, Sterke God, Vader der eeuwigheid, Vredevorst. De roeping, taak om van Hem te getuigen is er niet alleen voor predikanten, ouderlingen en diakenen. De gehele gemeente heeft een taak, een dure plicht in deze.

Een probleem

Eén van de vele problemen die met het onderwerp „depressiviteit en geloof' te maken heeft, is de vraag of geloof en depressiviteit in één en dezelfde mens kunnen samengaan. Beantwoording van die vraag is nodig zowel voor hen die depressief zijn als voor degenen die, al of niet professioneel, met depressieve personen moeten omgaan. De vraag of geloof en geloven depressiviteit uitsluit of niet, is voor ieder een belangrijke vraag. Niemand weet of hij of zij ooit met depressiviteit te maken krijgt in eigen leven of in dat van anderen. Er staat geen enkele belofte in de Bijbel dat zij die geloven nooit depressief zullen worden. Er staat wel in de Heilige Schrift, dat enerlei zowel de goddeloze als de rechtvaardige wedervaart.

Wanneer wij het in dit artikel over depressiviteit hebben, dan is het wel van belang om te weten waar wij over praten.

Sommigen verstaan onder depressiviteit alleen een ernstige geestesziekte, die alle mensen kan overkomen. Anderen verstaan onder depressiviteit ook die vormen van

neerslachtigheid, mismoedigheid en moedeloosheid die alle mensen in meerdere of mindere mate kennen in het strijdperk van dit leven. Verder zijn er ook mensen die onder depressiviteit ook die psychische aandoeningen verstaan die op zich niet van een ziekelijke aard zijn maar toch grote nood kunnen veroorzaken.

In het kader van dit artikel wil ik over het verschijnsel „depressie" en „depressiviteit" in de allerruimste zin schrijven. Ik ben er van overtuigd, dat elke vorm van depressiviteit ook elke gelovige kan overkomen. Ook elke ware gelovige kan dus overspannen, uit het evenwicht, neerslachtig en geestesziek worden. Dat valt niet alleen uit de Heilige Schrift maar ook uit de levensbeschrijvingen van een aantal christenen te bewijzen. Uit het door J. A. Saarberg geschreven boek: „Der pelgrims metgezel" blijkt, dat de Engelse prediker Philpot vaak te lijden had van en onder depressies. Deze terecht geachte en beminde prediker was er blijkbaar zeer vatbaar voor. Zijn weg liep soms door diepe dalen waarin hij eenzaam en in diepe neerslachtigheid lange tijd ronddwaalde, neergedrukt door duizend zorgen en doden. Zijn karakterstruktuur en gezondheidstoestand speelden naar mijn overtuiging een grote rol bij het ontstaan, toenemen en afnemen van zijn depressiviteit. Erfelijkheidszwakheden, ontstane handicaps, veranderingen in het lichaam, gezinsomstandigheden, ontwikkelingen op school, werksituaties, ja zelfs ontwikkelingen op het kerkelijke erf kunnen, met vele andere dingen, er de oorzaak van zijn dat de ene mens aan veel meer en dieper depressies onderworpen is dan de ander. Zoals de ene mens een aanleg heeft voor bronchitis zo kan de andere mens een aanleg hebben die het ontstaan van stoornissen en ziekten van psychische aard stimuleert.

Dat zulke „doornen in het vlees" van invloed zijn op het funktioneren van het geloofsleven van mensen van allerlei leeftijden en van allerlei geloofs-soorten ligt voor de hand.

Zowel het „geloven" van mensen met een historisch geloof, een tijdgeloof of wondergeloof als dat van ware gelovigen wordt door depressies beïnvloed. Wanneer door kortsluiting de accu van een auto aangetast is, dan wordt dat merkbaar in alle andere onderdelen van de auto die van de accu hun energie moeten hebben om te kunnen funktioneren. Zo is het ook met ons wanneer de ziel, onze geest door het een of ander mat of ziek is. Wanneer er iets aan een antenne mankeert, kan een ontvanger geen boodschappen meer opnemen zoals dat nodig en nuttig is. Wanneer er zielsstoornissen zijn, dan kan het geloofsleven de boodschappen van de Schrift en mensen niet goed verwerken. Alles komt dan verkeerd over of men „hoort" helemaal niets. Dat satan dan extra aktief is, behoeft geen betoog!

Ik ben er van overtuigd, dat geloof en depressiviteit in een en dezelfde persoon kunnen samengaan, ja dat zij tegelijkertijd in iemand aanwezig kunnen zijn. Het aktief geloven zelf, ook wel genoemd: de oefening van het geloof, mag dan soms tot het minimale zijn afgezwakt, de gelovige zelf mag denken dat hij of zij alle geloof verloren heeft, toch kan de ander vaak meer geloofswerkzaamheid ontdekken dan de betrokkene zelf. De oefening van het geloof vereist een hoeveelheid psychische kracht om aan te kunnen nemen en vast te kunnen houden wat aangeboden wordt. Hij, Die Zijn kracht in zwakheid volbrengt, weet wat maaksel wij zijn, gedachtig zijnde dat wij stof zijn.

Een verwijt

Vaak wordt het verwijt gemaakt en gehoord, dat een bepaalde geloofsovertuiging er de oorzaak van is dat mensen depressief worden. Vooral de reformatorische kerken (en onder hen met name die kerkgenootschappen die het gedachtengoed van de Nadere Reformatie als een schat bewaren) wordt verweten, dat bijvoorbeeld de leer aangaande de uitverkiezing debet is aan het vóórkomen van depressieve mensen in onze kringen.

Iemand heeft eens gezegd, dat achter iedere depressie een verhaal zit. Dat is waar. Een bies kan zich niet verheffen zonder slijk en is er voor elk soort depressiviteit en voor elke toestand van depressiviteit een oorzaak. Het is erg gemakkelijk en goedkoop om dan de „zware" kerken en de daar verkondigde leerstellingen als veroorzakers van de depressie aan te wijzen. Ik geloof niet dat het lezen in de Bijbel zelf, en het lezen van en luisteren naar wat daaruit door reformatorische schriftuitleggers en voorgangers geleerd wordt, iemand depressief maakt. Ik geloof wel, dat het leven in een huiselijke en/of kerkelijke sfeer waarin stelselmatig bijbelse waarheden op eenzijdige, wettische wijze aan de orde worden gesteld, een voedingsbodem vormen waardoor depressies tot ontwikkeling kunnen komen. Maar zelfs dan is het zo, dat daar andere faktoren bij moeten komen om mensen depressief te maken. Niet alle mensen die in de bovengenoemde sfeer leven worden immers depressief.

Bovendien komen in „hchte" kerken ook depressieve mensen voor. Statistische gegevens bieden geen wetenschappelijk, betrouwbaar bewijsmateriaal voor het verwijt dat een bepaalde geloofsovertuiging er de oorzaak van is dat mensen depressief worden. Wanneer echter iemand om de een of andere reden reeds enigszins of ernstig depressief is, dan kan door een verkeerd verstaan van het gelezene of gehoorde.... dan kan door een verkeerde toepassing van de allerbeste informatie de reeds depressieve persoon wel in nog diepere, ernstiger en gevaarlijker depressiviteit terechtkomen. Het meest positieve komt dan negatief over. Wat als troost bedoeld werd, wordt als ontmoedigend spreken ervaren. Wat ter bemoediging wordt gezegd, wordt door de depressieve mens vaak als bedreiging uitgelegd.

Men moet niet denken dat het veelvuldig en overvloedig gebruik van geloofswaarheden op zich depressiviteit doet verdwijnen. Het teveel en het te overvloedig gebruik daarvan op elk willekeurig tijdstip heeft maar al te vaak juist het tegenovergestelde teweeggebracht van wat men er mee trachtte te bereiken. Het was wel goed bedoeld maar verkeerd gedaan. De wijze zal het juiste tijdstip moeten afwachten (onder biddend opzien tot de Heere) om bijbels onderwijs als een balsem in het verslagen hart te gieten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen