ILLUSTRATIEVE PREDIKING 2

In het tweede artikel over dit onderwerp zou worden ingegaan op illustratieve prediking, waarbij de predikant de verkondiging van het Evangelie ondersteunt met zicht - en tastbare middelen, voorwerpen en objecten, die daartoe functioneel kunnen worden geacht. Misschien denkt een lezer: moeten hiermee de kolommen van Ambtelijk Contact worden gevuld? In onze kerken komt deze vorm van illustratieve prediking toch niet of nagenoeg niet voor? Zij wordt misschien wel toegepast in bijzondere kerkdiensten, bijvoorbeeld in diensten met geestelijk gehandicapten en doven, maar in de reguliere samenkomsten van de gemeente zal er nauwelijks sprake van zijn. Van horen zeggen en ook uit eigen waarneming weet ik dat er predikanten zijn die zich soms van middelen bedienen om wat verbaal aan de gemeente wordt voorgehouden te visualiseren. Om een heel recent voorbeeld te geven. Enkele weken geleden ging in de kerk waartoe ik behoor een predikant voor die over Rachab de hoer preekte, over het feit dat zij na de verspieders te hebben verborgen, van deze laatsten de toezegging had gekregen dat haar bij de inneming van haar woonplaats door de Israëlieten, niets zou overkomen. Zij moest daartoe een koord van scharlakendraad aan het venster binden als punt van herkenning voor de Israëlieten bij het innemen van de stad Jericho. Om de aandacht van de kinderen in de kerk te boeien - naar ik heb aangenomen - hing de predikant tijdens de verkondiging een soortgelijk koord aan de kansel. Ik heb van jongeren gehoord dat deze visualisering, hoe eenvoudig ook, wel tot de verbeelding had gesproken. Ik weet van een predikant die een preek hield over het nieuwe Jeruzalem, zoals dat in Openbaring 21 wordt beschreven. In de beschrijving van de fundamenten en de bijzondere gesteenten waaruit deze bestonden, wordt amethist genoemd. Om de luisterende gemeente iets van de symbolisch beschreven schoonheid van het nieuwe Jeruzalem te tonen, plaatste de voorganger op het podium, voor de kansel, een standaard met daarop een groot stuk amethist. De schoonheid daarvan moet de preek - naar mij is verteld - extra diepte hebben gegeven. Ergens in de Randstad deed een predikant intrede in zijn nieuwe gemeente. Hij deed dat met een verkondiging over de gelijkenis van de verloren zoon. Door de kerkgangers was van tevoren al opgemerkt dat naast de preekstoel het schilderij van Rembrandt opgesteld stond, waarop de vader zijn teruggekeerde zoon in de armen sluit. Het opmerkelijke aan dat schilderij is dat de ene hand van de vader meer op de hand van een vrouw dan van een man lijkt. De voorganger daalde tijdens de preek van de kansel af om dat gegeven aan te wijzen en hij gebruikte het om aan te geven dat in de liefde die de vader bij het in zijn armen sluiten van zijn zoon toonde, ook moederlijke genegenheid besloten lag.

Ook in de bijbel

Van illustratieve prediking is in elk geval ook in de bijbel sprake. Een heel sprekend voorbeeld daarvan is te vinden in Jeremia 18, een hoofdstuk dat inzet met: “Het woord, dat van de Here tot Jeremia kwam; Maak u op, daal af naar het huis van de pottenbakker, en daar zal Ik u mijn woorden doen horen. Jeremia deed dat, keek naar het werkstuk op de schijf, zag het mislukken van de ene en het slagen van de andere pot en luisterde vervolgens naar wat God aan de hand van wat hij had waargenomen tot en over zijn volk Israël had te zeggen. Eerst zien om des te beter de boodschap te kunnen verstaan. Eerder in de geschiedenis van Israël zijn ook voorbeelden aanwijsbaar van situaties waarin de boodschap van God aan zijn volk ondersteunend werd gevisualiseerd. Denken we eens aan de in Numeri 21 beschreven geschiedenis van de koperen slang, aan de linnen gordel uit Jeremia 13, waarvan het bederf het geestelijk verval van het volk Israël aanduidt, aan de geschiedenis van het scherp zwaard uit Ezechiel 5 dat de priester Ezechiel moest gebruiken als scheermes van een barbier om haren van hoofd en baard af te scheren, deze in een weegschaal te wegen en te verdelen en er verder handelingen mee te verrichten die symbolisch waren voor wat God zijn volk vanwege hun zonde en afwijking van plan was aan te doen. Er zijn talloze voorbeelden te geven. Men kan eigenlijk stellen dat heel de openbaring van God aan zijn volk Israël in het Oude Testament, voor wat betreff de inrichting van de eredienst, de bekendmaking van zijn wil, de aankondiging van oordelen en het doen van beloften, met zicht- en tastbare middelen is ondersteund.

Natuurlijk, de omstandigheden en mogelijkheden van toen waren anders dan die waaronder de kerk van nu de boodschap van Gods heil te horen krijgt. Maar principieel gezien kan men aan de bijbel geen argumenten ontlenen om tegen gevisualiseerde prediking bezwaar te maken.

Ook in het Nieuwe Testament

Ook in het Nieuwe Testament komt men het tegen. In Lucas 9:47 heeft Jezus zijn boodschap al op heel bijzondere wijze gevisualiseerd. “Hij nam een kind en plaatste dat bij zich en Hij zeide tot hen (tot zijn discipelen die discussieerden over de vraag wie van hen de meeste was ): “Een ieder, die dit kind ontvangt in mijn naam, ontvangt Mij; en een ieder die Mij ontvangt, ontvangt Hem, die Mij gezonden heeft. Want wie onder u alien de minste is, die is groot.”

Illustratief was de prediking van Jezus bijna zonder uitzondering, zeker waar het de gelijkenissen betreft. Het verloren schaap, de verloren zoon, het onkruid in de akker, de barmhartige samaritaan, het mosterdzaadje, het zuurdesem, de zaaier, de koopman op zoek naar schone parels, het sleepnet neergelaten in de zee, de arbeiders in de wijngaard, de onrechtvaardige pachters, het koninklijk bruiloftsmaal, de talenten, de rijke dwaas, de onrechtvaardige rentmeester, de rijke man en de arme Lazarus, de farizeeër en de tollenaar, de gelijkenis van de ponden en de prediking rond het penninkske van de weduwe.

Het moet functioneel zijn

Visuele ondersteuning van de verkondiging is niet verfoeilijk, mits het echt functioneel en met zorg gekozen is. Het moet niet als een modieuze trend worden toegepast; evenmin als compensatie voor tekorten in de verbale verkondiging, maar siechts als bevestiging ervan. Interessantdoenerij mag de drijfveer niet zijn en de te kiezen objecten of voorwerpen dienen in duidelijke relatie tot de waardigheid van de ermee te ondersteunen boodschap te staan.

Wil dit op verantwoorde en doelmatige manier gebeuren, dan zal het waarsehijnlijk nogal wat vindingrijkheid van de voorgangers vragen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen