KRONIEK

door ds. H.G. Abma

Uit de kinderjaren herinneren we ons de grote olifant die met zijn slurf het hele verhaaltje uitbhes. Zo ging het ten naaste bij met de kabinetsformatie. De onderhandelingen tussen PvdA, CDA en D'66 sleepten zich door de maanden heen. Toch leefde bij velen de gedachte dat het kabinet-Den Uyl II er tenslotte wel komen zou. Wanneer ik — om er wat in te komen - de kronieken in „Zicht" nalees, die op deze periode betrekking hebben, proef ik hoe sterk de idee bestond, dat na alle strubbelingen het kabinet er komen zou. Het CDA had zich in het regeeraccoord laten gijzelen; over de zetelverdeling, bezetting en personen zou men het wel eens worden. Het is niet gebeurd. Toen kwam tenslotte de olifant, die het congres van de Partij van de Arbeid is, door het uiterst breekbare porcelein van de politiek draven om de zieke vlam uit te blazen. De olifant is een politiek dier. Denk aan de Verenigde Staten.

Toen ging een kaarsje branden en bij het gezellig schijnsel was het een kwestie van dagen om een kabinet Van Agt-Wiegel op de benen te zetten. De moraal van het vertelsel zou kunnen zijn dat een kabinet moeitelozer tot stand komt bij het Ucht van een kaars dan onder de brutale schijnwerpers van de gulzige publiciteit.

Waarom had de PvdA zich zo vast gebeten in een formule van een mannetje meer of minder? Was dat een gevolg van wat steeds genoemd werd de meerderheid-strategie? Die tactiek was allang voor de kiezers kwamen opzetten uitgedokterd door socialisten en radicalen. De democraten anno '66 deden niet mee. Intussen had de PPR afgehaakt en was D'66, door de kiezers uit de as getild, weer éne lijn gaan trekken met de PvdA.

Het „redelijk alternatief' dat D'66 wilde offreren was „de alter ego - andere ik - van de PvdA uithangen". Is de meerderheids-strategie aansprakelijk voor het mislukken van de formatie? Of zou lezing van de geheime notulen van het beraad van kabinet-Den Uyl I opheldering kunnen geven of het toch zo belangrijk was over één stem meerderheid te beschikken binnen het kabinet dat Den Uyl II had moeten heten? Was het degelijk nodig om te allen tijde de stok achter de deur te hebben staan?

Vrij snel kwam het kabinet Van Agt-Wiegel tot stand. Doch niet nadat Van Agt van zijn poUtieke kameraden nog één keer terug moest met een handvol hogere prijsjes voor de verschillende waren. Hoopten de vrienden, die Van Agt erop afstuurden, dat Wiegel zou zeggen: Dat wordt me toch te kostbaar? Een stuk of zes van dissidenten gauw tot loyalisten verkleurende CDA-fraktiegenoten hielden het landingsgestel nog even uitgestoken. Toen het vliegtuig optrok had het weinig zin meer de pootjes buiten boord te houden.

Toch moeten sommigen er nog aan wennen. Het is net of zij er zich niet een klein beetje voor generen, dat zij met de WD op safari zijn. Geen gelegenheidje mag ongebruikt passeren

om over de WD wat laatdunkend te doen. Temeer is die kans welkom, wanneer je juist het geluk hebt als eerste aangewezen woordvoerder te mogen optreden. Dit gegooi in glazen is terstond begonnen. Toen Van Agt en Wiegel hun accoord sloten siste het van de kant van het loyalisten-tafeltje: „De WD heeft haar kiezers verraden". Dat was op het satanische af. Eerst overhalen en verleiden vervolgens aanklagen en beschuldigen.

Voor de heer Den Uyl moet het wel een onbegrijpelijke teleurstelling zijn geweest. Het heeft hem op de beslissende momenten aan moed ontbroken. Uiteindelijk kwam uit dat hij een zetbaas was. Geen staatsman, die dwars door ijs en ijzer dorst te streven. Trouwens zijn benaming van het huidige kabinet is op verre afstand van origineel. Den Uyl spreekt van forceren van het slot van de achterdeur. M.a.w. er is sprake van inbraak. Waar en wanneer werd al eerder over inbraak gesproken? Den Uyl noemt het kabinet Van Agt, dat van het „slechte geweten". Werd er al niet eerder gepraat over , , een kabinet in ontucht geboren? ”

Intussen maakte de nieuwe ploeg kennis met het parlement. De geruchten, die werden opgediend, hadden niet al te veel reuk of smaak Het kost geen moeite te verdedigen dat Van Agt behoedzaam van stee gaat. Bovendien zijn er verkiezingen ophanden. Verkiezingen die meestal in het voordeel zijn van het behoud, immers die voor provinciale staten. Wanneer de PvdA haar winst van mei 1977 bewaart zal Nederland te klein worden. Het zit er hoogstwaarschijnlijk allerminst in. Dan krijgt het CDA danig op de kop. Want wanneer de PVdA verliest

en wanneer velen van de stembus wegblijven, zijn het de politici van het CDA geweest die velen beu gemaakt hebben van de politiek. Vanwege het gekonkel en gekronkel van het CDA geloven de vele hoopvolle kiezers van mei 1977 niet meer in de politiek. Er kan dus de socialisten niets gebeuren straks in maart.

Inderdaad valt te vrezen dat het in elkaar zetten van het huidige kabinet de krachtigste daad is geweest. De loyalisten zullen de vaarweg wUlen openhouden naar de PvdA. Een ketting is sterk als de zwakste schakel. Bovendien wacht een ondankbaar karwei. Van Agt wüde niet buigen naar links noch naar rechts. Maar hij moet wel ombuigings-beleid voeren. Daar is de PvdA maar lekker van afgekomen. Voor de socialisten is het eenvoudig te beweren, dat zij het net een beetje anders zouden hebben opgelost. Fijne oppositie zal voor het grijpen liggen.

Om vele redenen kon het kabinet Van Agt er wel eens een zijn van de tweede keus. Het doet allemaal wat tweede-keus-achtig aan. Dus zou 't niet verbazen wanneer achteraf bij nadere opheldering daarvan meer zou openbaar komen.

De SGP heeft in de adviezen ook wel duidelijk benadrukt dat het onderzoek naar de formatie van een kabinet als het onderhavige niet een eerste poging verdiende. Dat zou stukgelopen zijn op de politieke realiteit en gevraagd hebben om échec. Maar bij het welslagen van zo'n tweede poging, die inderdaad noodzakelijk bleek, gingen onze gedachten uit naar een homogener CDA en naar een krachtiger beleid. Met name gewenst voor vraagstukken van levensbeschouwelijk karakter.

Ethisch Reveil geen ethisch sommeil(slaap), hebben we al eens eerder uitgesproken. Gerechtigheid, ontplooiingen zorgvuldigheid. Het is een nobele trits. Maar één van de drie vraagt zeker om wederkeer. Wederkeer tot de Heere zou terugkeer van ere zijn. Daar gaat het ons immers in de allereerste plaats om. „Opdat er eer in onzen lande woon' en zich aldaar op 't luisterrijkst vertoon”.”

Inmiddels doorstond het kabinet eveneens de confrontatie met de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Senatoren gaven wenken en uitten verlangens. Maar het ging er vrij mat naar toe. De Tweede Kamer doet in korte tijd begrotingen van demissionaire bewindslieden af met nieuwe ministers. Daar kan evenmin veel bloed uit vloeien.

Van Agt hoeft niet te buigen. Zeker niet vooi links en voor rechts ook niet erg diep. Hij moet wel ombuigen. Dat is voor hnks noch rechts en dat is voor niemand plezierig.

Tenslotte was er meer intern veel te doen over zgnm. koopsompolissen Bijna schreef ik: „som-kooppoUssen". Want met aankoop van dat soort polissen kon je sommen verdienen. De volgende keer is er mogelijk bekend of inderdaad, naar zij stellig hebben verklaard, geen bewindsman of kamerlid zo'n polis in portefeuille had of heeft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen