2. Historische wortels

In het vorige hoofdstuk is een aantal kerkelijke regels besproken, en zo tussen de regels door bleek dat deze meestal een bepaalde achtergrond hebben. Wat is die achtergrond eigenlijk precies? Is dat ook op Gods Woord gebaseerd? En hoe komen we aan deze regels?

Calvijn

Calvijn heeft een belangrijke rol gespeeld bij de reformatie van de kerk. Staat Luther vooral bekend om de reformatie van de leer, Calvijn heeft daarop voortbordurend ook de bijbelse organisatie van de kerk op poten gezet. Hij heeft ingezien dat het nodig is dat de kerk een bepaalde vorm van organisatie of regering heeft. Hij wijst daarbij op 1 Korinthe 14: 40: Laat alle dingen eerlijk en met orde geschieden. Zonder regels zou het wanordelijk zijn in de kerk. En dat is niet tot eer van de Heere en niet tot welzijn van de gemeenten. Maar Calvijn neemt niet de kerkorganisatie over van de Roomse Kerk. In plaats daarvan herstelt hij het ambt van ouderling en diaken weer in ere en geeft de gemeente de taak die haar toekomt. De wijze van kerkorganisatie die Calvijn instelt, wordt de 'presbyteriale' kerkregering genoemd. 'Presbyter' is de Latijnse naam voor ouderling; deze naam is een verwijzing naar de ambten als spil in de organisatie.

Dordtse kerkorde

De bijbelse principes die Calvijn weer onder het stof vandaan heeft gehaald, zijn in de jaren daarna door de kerk verder uitgewerkt. Op diverse kerkelijke vergaderingen, bijvoorbeeld het Convent van Wesel in 1568 en de synode van Emden in 1571 zijn deze principes vertaald in een aantal regels. Deze regels zijn weer belangrijke input geweest voor de Nationale Synode van Dordrecht in 1618-1619. Dit was een synode met afgevaardigden vanuit alle Nederlandse kerken met een gereformeerde leer. Het belangrijkste onderwerp was de weerlegging van de Remonstrantse leer. Maar er zijn ook veel andere belangrijke zaken behandeld. Zo is bijvoorbeeld het besluit genomen om een Bijbelvertaling vanuit de grondtaal te maken, die de naam Statenvertaling mee kreeg. En er is verder uitgewerkt hoe de kerkorganisatie eruit moet zien. In 86 artikelen werden de regels daarvoor vastgelegd. Dat document wordt de Dordtse Kerkorde (DKO) genoemd. Tot op de dag van vandaag wordt de DKO binnen diverse kerken, waaronder de Gereformeerde Gemeenten, aanvaard als regel voor het kerkelijk leven. Vrijwel alles wat in hoofdstuk 1 beschreven is, is dan ook gebaseerd op de DKO. Maar zo gaat het niet in alle kerken. Naast het presbyteriale stelsel zijn er nog twee andere stelsels die er in de tijd van de Reformatie waren en die er nog steeds zijn.

Roomse kerk

Het ene uiterste vinden we in de Roomse Kerk. In de Roomse Kerk heeft de kerkorganisatie een veel te belangrijke plaats gekregen. Deze kerk kent een hiërarchisch stelsel, met allerlei lagere en hogere geestelijken, met de paus als hoofd van de kerk. Men gelooft dat de paus de vertegenwoordiger van Christus op aarde is; hij noemt zich plaatsbekleder en opvolger van Christus. Wat de paus en de kerkelijke leiders zeggen, heeft daarom goddelijk gezag en kan niet tegengesproken worden. Christus spreekt niet door Zijn Woord tot de kerk, maar Hij spreekt via de kerkelijke leiders en door middel van heel de kerkelijke structuur tot de kerk. De kerkelijke structuur is dan ook niet bedoeld als hulpmiddel ten dienste van de gemeenten, maar de structuur is een doel op zichzelf en is nodig tot zaligheid.

Als gemeente zelf ambtsdragers kiezen? Appèlrecht? Daar is geen sprake van in de Roomse Kerk. De kerkelijke leiders bepalen alles en de gemeenteleden, de 'leken' zijn onmondig. En zo is het tot op de dag van vandaag. Deze kerkvorm wordt het episcopale stelsel genoemd. 'Episcopos' is het Griekse woord voor bisschop, één van geestelijke leiders die de kerk heeft. Deze naam is een verwijzing naar de geestelijke leiders als heersers over de kerk.

De organisatie in de Anglicaanse Kerk in Engeland is hier nauw aan verwant. Het enige verschil is dat in de Anglicaanse Kerk niet de paus, maar het hoofd van de regering - momenteel koningin Elizabeth dus - tevens het hoofd is van de kerk.

Independentisten

Het andere uiterste is de kerkvorm die het Independentisme wordt genoemd. 'Independent' betekent onafhankelijk. Men wil zich nergens aan binden. Geen bindend gezag van synodes, geen bindend gezag van ambtsdragers. Het hoogste gezag zijn de gemeenteleden zelf. De kerkenraad heeft geen enkele zeggenschap, maar voert de wil van de gemeente uit. Deze kerkvorm vond je vroeger bij de Wederdopers en de Remonstranten. Tegenwoordig vind je dit vooral bij de Pinkstergroeperingen. Daarom noemen ze zich ook geen 'kerk', want dat veronderstelt toch dat je een soort instituut bent, met een bepaald onderling verband en regels.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen