1. Wat is heidendom?

In de Nederlandse vertaling van de Bijbel wordt het woord 'heiden' ongeveer 120 keer gebruikt. In het Oude Testament is het woord 'heiden' of'heidenen' een vertaling voor het Hebreeuwse 'gojiem'. Gojiem betekent 'volkeren', waarmee niet-Joden of niet-lsraëlieten worden bedoeld. Heidenen zijn mensen die zich niet aan de Joodse wetten (hoeven te) houden. In het Nieuwe Testament is het woord heiden de vertaling van het Griekse £0 vo\ (ethnoi) wat eveneens volkeren betekent, maar ook een aantal keer van het woord fiapftapoq (barbaros) wat niet-Griek betekent. Iemand die niet Grieks was, hield de Griekse cultuur en godsdienst er niet op na en was dus per definitie niet beschaafd, een barbaar.

Later gaf het woord 'heiden' onderscheid tussen christenen en niet-christenen aan. De niet-christenen werden (en worden) aangeduid als 'heidenen'. Toen de Germanen christelijk werden (soms onder druk), bleven de mensen op het platteland vaak vasthouden aan hun oude godsdienst en gewoonten. Deze 'heidebewoners' werden dan ook gezien als mensen die nog niet bekeerd waren tot het christendom: heidenen.

Nieuw heidendom

Tegenwoordig spreken we over het moderne heidendom, ook wel neopaganisme (letterlijk: nieuw heidendom) genoemd. Mensen die het nieuwe heidendom aanhangen, richten zich op de heidense religies van Noord-Europa, van de tijd voordat het christendom kwam. Het nieuwe heidendom is niet een eenduidige godsdienst. Er zijn allerlei stromingen die verschillende rituelen en filosofieën hebben. Maar voor allemaal geldt dat de natuur heilig is.Mensen die zich bij het nieuwe heidendom rekenen, noemen zich dan ook niet allemaal hetzelfde. Er zijn mensen die zich liever heks, sjamaan of druïde noemen, omdat zij aanhanger zijn van een bepaalde heidense stroming als wicca, sjamanisme, of druïdisme. Anderen worden liever paganist genoemd, wat een mooi woord is voor precies hetzelfde: heiden. Neopaganisten zoeken het beste uit de voorchristelijke heidense religies, rituelen en teksten. Die zaken worden aangepast en geïnterpreteerd zodat ze binnen moderne religieuze ideeën passen. Op deze manier vormt men een eigen geloof. Hierdoor zie je allerlei dwarsverbindingen tussen de neopaganistische stromingen en zijn ze niet heel strak te scheiden.

Feesten

Feesten waren erg belangrijk voor de mensen in Noord-Europa. Toen de kerk deze feesten probeerde af te schaffen, kwam daar veel verzet tegen. Daarom probeerde de kerk zo'n feest een christelijke inhoud te geven, er iets goeds van te maken.

Veel heidense gebruiken bleven echter bestaan. Moderne heidenen (behalve sjamanisten) vieren deze feesten weer in de min of meer oorspronkelijke heidense vorm. Er zijn acht jaarfeesten: Yule, Imbolc, Ostara, Beltane, Litha, Lughnasadh, Mabon en Samhain. Vooral Yule, Ostara en Samhain zijn erg belangrijke feesten waarvan veel gebruiken terug te vinden zijn tijdens onze feestdagen.

Yule

Midwinter, Winterzonnewende of Joel zijn andere namen voor het feest Yule. Dit feest is altijd op 22 december, de langste nacht van het jaar. Daarna worden de dagen langer en komt de zon dus eigenlijk weer terug. De terugkomst van de zon werd met Yule gevierd door grote vuren aan te steken en veel kaarsen te branden. Ook haalde men rond deze tijd veel groen in huis, om te vieren dat de winter niet altijd duurt en dat de kleuren weer terug komen. Zo werden er dennentakken versierd, en klimop en andere altijdgroene planten werden opgehangen. Dit gebruik zien we nog steeds terug tijdens het Kerstfeest wanneer de dennenboom wordt opgetuigd en overal kaarsen worden aangestoken.

In de legende van de god en de godin is Yule de tijd waarin de godin bevalt van de god. In deze legende is de god de zon, het licht dat weer terugkeert. Hierom is Yule ook een herinnering aan de spiraal van wedergeboorte. Dit aanknopingspunt werd gebruikt door het christendom. Omdat Yule één van de grote, belangrijke feesten was en de mensen dit feest niet op wilden geven, heeft de kerk van dit feest toen het geboortefeest van jezus gemaakt.

Ostara

De naam van de Angelsaksische godin Ostara werd aan dit feest gegeven. Haar naam duidt op het oosten, de richting waar de zon vandaan komt. Voor wiccans symboliseert Ostara de overwinning van het licht en het aanbreken van de vruchtbare periode: de lente. Het Ostarafeest wordt gehouden rond 21 maart, het begin van de astronomische lente, de vruchtbare periode breekt dan weer aan. De verering van deze godin was zo diep geworteld, dat de kerk in plaats van dit feest af te schaffen, het Paasfeest hiervoor in de plaats stelde.

Veel oude heidense tradities, die te maken hebben met het aanbreken van de lente na de winter, zie je ook nu nog terug. Zo zit er achter de paashaas en de paaseieren een heidense legende. Ostara had een kip die haar eieren steeds verstopte. Ostara vond dat niet fijn en veranderde haar kip in een haas die de eieren op moest zoeken. Vandaar dat kinderen tijdens Pasen verstopte eieren zoeken met de haas. Vroeger stopten boeren ook een ei in hun akker om een goede oogst te krijgen.

De eieren zijn, net als de haas, in veel culturen het symbool van nieuw leven. En met Pasen worden die eieren beschilderd. Dat gebruik was zelfs bij volkeren in China bekend. Het idee erachter is dat de felle kleuren de herlevende kleuren van de natuur uitbeelden.

Samhain

In de nacht van 31 oktober op 1 november wordt Samhain gevierd. Samhain symboliseert het einde van de zomer en het begin van de winter. Rond die tijd zouden geesten en elfen die in het donker ronddwaalden, de gewone mensen de stuipen op het lijf jagen met onschuldige grapjes. Ook andere vreemde wezens als boosaardige geesten, kwade heksen of trollen deden de ronde in de nacht van Samhain. Het gewone volk bootste die geesten soms na en trok van huis tot huis, verkleed in griezelige kostuums en gewapend met uitgeholde bieten waarin kaarsjes brandden. Men bedelde dan om kleine gaven; stukjes fruit, koekjes of ander voedsel. Het volk geloofde dat als ze deze kleine offergaven zouden geven, ze niet lastig gevallen zouden worden door de plagerijen van de geesten. Daarom zetten ze bijvoorbeeld ook schoteltjes melk en voedsel voor de deur. Het gebruik om tijdens Samhain voedsel te geven, kun je duidelijk terug zien tijdens Halloween. Op 1 november verkleden kinderen zich en gaan met lichtjes in pompoenen door de straten, om te bedelen om snoepjes.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen