Medische zorg voor de pygmeeën

M ark en Corine Godeschalk wonen en werken normaliter in de kliniek in het dorpje Lolwa, diep in het oerwoud van Oost-Congo. Pygmeeën vormen daar met 40 procent van de bevolking de grootste groep. Het volk wordt in heel Afrika vanouds niet voor vol aangezien. Ze zijn lichamelijk kleiner dan mensen uit de andere bevolkingsgroepen, in Congo aangeduid met Bantoes.

Pygmeeën zijn een nomadenvolk dat gewend is door de oerwouden te trekken en via ruilhandel te krijgen wat het nodig heeft. “Ze jagen bijvoorbeeld op antilopen in het bos. En ruilen die in het Bantoedorp tegen olie, suiker of sterke drank”, vertelt Mark Godeschalk via een onlineverbinding vanaf een tijdelijk adres in Bunia (zie kader).

Ondergewaardeerd

De GZB streeft ernaar mensen aan de rand van de samenleving te betrekken bij de kerk en maatschappij. ‘Inclusie’ heet dit streven. Dat betekent in Congo dat de zendingswerkers extra aandacht hebben voor de ondergewaardeerde pygmeeën.

Pygmeeën doen zelf ook alsof anderen meer zijn, is de ervaring van Mark Godeschalk. “Ook in de taal. Een pygmee heeft daarin een ‘heer’, zoals in de Middeleeuwen de relatie tussen een feodaal heerser en zijn horige was. Als de heer hulp nodig heeft, komen pygmeeën voor geld helpen. Dit heeft ook een positieve kant. Er wordt verwacht dat de heer geld geeft voor de behandeling van ‘zijn’ pygmee in het ziekenhuis. En als die overlijdt, moet hij ook betalen voor de begrafenis.”

Ziekenhuizen in Congo draaien op geld dat mensen betalen voor de zorg. Daarom probeert ook de kliniek in Lolwa de patiënten te bewegen de kosten te betalen. Bij pygmeeën is dat een extra lastige opgave. Mark: “Zij hebben geen bankrekening, spaarpotje of bezit. En niet betalen, betekent in principe geen medische behandeling of operatie. Maar we zijn wel een christelijk ziekenhuis. Dus doen we wel ingrepen die met spoed moeten gebeuren. We schrijven dan een factuur, maar de ervaring is dat pygmeeën het slechtst betalen.”

Klusjes

Als pygmeeën geen geld hebben om de zorg te betalen, probeert de kliniek hen te laten betalen door gras te kappen rond het ziekenhuis of door droog hout voor vuur te verzamelen. “Maar soms zijn de patiënten na een operatie ’s ochtends verdwenen. Dat gebeurt bij pygmeeën vaker dan bij andere groepen.” Het is een ingewikkeld dilemma, stelt Mark. “De oplossing is niet om gratis zorg te verlenen. In het verleden gebeurde dat vaak door initiatieven van christenen, liefdadigheidsorganisaties en de Congolese overheid.

De Nederlander ‘Meneer Ruud’ betaalde telkens zorg voor pygmeeën met duizenden dollars. Zij raakten daardoor eraan gewend dat er altijd een potje was. Voor gemarginaliseerde groepen is dat echter niet de oplossing. Als pygmeeën het gras bij het ziekenhuis maaien, tonen zij waardering voor de zorg. Als kliniek blijven we stoeien met inclusie; een lastig thema.”

Kerk voor pygmeeën

Dat blijkt ook in de kerk. De pygmeeën die in de nederzetting vlakbij Lolwa wonen, hebben een eigen gemeente die in een kapelletje met een eigen pastor bijeenkomt. Een enkele keer gaat er een Bantoe naar die kapel of komt de pastor naar de Bantoegemeente in Lolwa, waar ook de familie Godeschalk kerkt. “Hij zal niet snel bij ons preken, maar hij wordt wel als eregast genoemd. Dan zwaait hij even naar de gemeente.” Wel is de kerk van plan om zendingswerk naar de pygmeeën te gaan oppakken waarbij er een sterke focus komt op diaconaat. De pygmeeën worden zelf betrokken in het proces en de keuzes om hun sociale situatie te verbeteren. "Dat is wel inclusief", aldus Mark.

Corine Godeschalk vertelt hoe zij de inclusie van pygmeeën probeert te bevorderen. “Soms proberen zij wat bij ons huis te verkopen of zoeken ze de dokter. Onze tuinman stuurde een keer een pygmee keihard weg. Toen heb ik met hem erover gesproken dat de ene mens niet meer is dan de ander. Ik voel het als mijn verantwoordelijkheid om dat te benoemen. Ook pygmeeën zijn mensen die door God zijn geschapen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen