Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Priesterlijke prediking is trinitarisch

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Priesterlijke prediking is trinitarisch

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Onlangs is het verzameld werk van prof. W. Kremer (1896- 1985) uitgegeven. Drs. D.H.J. Folkers en ds. J. Westerink vormden samen de redactie die dit werk hebben verzorgd, en uitgeverij Brevier heeft er een keurig verzorgde editie van gemaakt. Op 5 april 2019 werd dit in de TUA gepresenteerd op een bijeenkomst waarbij het werk van Kremer van verschillende kanten werd belicht.

De titel van dit verzameld werk is gelijk aan de titel die al eerder werd meegegeven aan een bundeling van artikelen en redes die Kremer had uitgesproken: Priesterlijke Prediking. Omdat laatstgenoemde bundel niet meer verkrijgbaar is hebben de genoemde redacteuren er goed aan gedaan om dit opnieuw uit te geven, maar aangevuld met een levensbeschrijving, collegeopstellen, zijn brochure uit 1953 Spanningen en gevaren, zijn afscheidscollege uit 1969, artikelen die destijds van zijn hand in De Wekker verschenen (dit alles in deel I), preken en meditaties (dit is opgenomen in deel II). Wie kennis neemt van dit alles zal onder de indruk komen van twee dingen. Allereerst de wijze toon en het zoeken naar een Bijbels-evenwichtige presentatie van hetgeen in een betreffend artikel aan de orde komt. Vervolgens de frisse en aansprekende manier waarop Kremer schrijft. U krijgt niet de indruk dat hier iemand aan het woord is die een eeuw geleden leefde, maar het is alsof hij naast je komt zitten op de bank.

Het belang van de lijn die Kremer wijst is juist in de tijd waarin wij vandaag CGK zijn niet te onderschatten. Kremer is niet modieus, maar wel bij de tijd en wijst een klassiek spoor, op grond van Schrift en belijdenis. Dat is voor vandaag vruchtbaar te maken, als we althans in deze lijn verder willen gaan.

Kremer doceerde vanaf 1954-1969 de predikkunde (homiletiek) aan de Theologische School (later: Hogeschool) van de CGK en heeft de toenmalige generatie predikanten opgeleid en toegerust. Zijn betekenis gaat echter verder dan alleen de actieve jaren van zijn docentschap, want niet alleen is zijn Priesterlijke Prediking nog steeds verplichte stof aan de TUA, maar ook door examinatoren van tal van classes wordt op dit werk teruggegrepen bij een peremptoir examen.

Een van de onderwerpen waarvoor Kremer aandacht vroeg is de trinitarische prediking. Met trinitarische prediking bedoelen we dat het werk van de drie-enige God in de prediking op een Bijbelsevenwichtige manier aan de orde moet komen: het werk van de Vader en de verkiezing tot het heil, het werk van de Zoon en de verwerving van het heil en het werk van de Heilige Geest en de toepassing van het heil in het hart en leven van de zondaar.

In het onderstaande willen we proberen de noodzaak en het belang van trinitarische prediking toe te lichten.

Trinitarische prediking: vanwege de oorsprong.

God spreekt als eerste Zijn hoog en heilig woord. Wat viel er te preken als God niet als eerste sprak? Dat spreken is krachtig en effectief, scheppend zelfs. Al kan men zeggen dat we bij de oorsprong van de prediking met name aan de Vader hebben te denken, tegelijk is het waar dat in den beginne onmiskenbaar reeds een trinitarische dieptestructuur aanwezig is.

In den beginne was het Woord. Dit is het Woord van God. Het eeuwige Woord, aan God gelijk is tevens het Woord dat van de Vader uitgaat. En dat Woord heeft een inhoud en doet kracht. Daarbij is in het licht van Joh. 1 te denken aan de menswording van Christus (inhoud) en de verlichting met de Heilige Geest (kracht, effect). 1 Het verband tussen scheppend woord en licht is in Gen.1,3 al prominent aanwezig. Niet minder in Joh. 1, 4-8. Dat dit scheppend en herscheppend woord gemeenschap sticht is bijvoorbeeld in 1 Joh. 1,1-3 te vinden. En die gemeenschap wordt gesticht door middel van en langs de weg van de prediking van het evangelie: wat wij gezien en gehoord hebben, verkondigen wij u, opdat ook u gemeenschap met ons hebt; en deze gemeenschap van ons is er ook met de Vader en met Zijn Zoon Jezus Christus.

Hoewel de Heilige Geest hier niet expliciet wordt genoemd, is Hij impliciet niet alleen aanwezig, maar ook merkbaar aan het werk wanneer deze geloofsgemeenschap met God door middel van de prediking tot stand komt.

De ratio achter de prediking gaat terug op het bevel van Christus in Matth. 28,19 en wordt gedragen door Zijn machtsaanspraak in Matth. 28,18 en omringd door Zijn belofte in Matth. 28, 20. Er is ten aanzien van deze passage sprake van een zgn. sandwichconstructie, waardoor het middelste vers (19) omgeven is door de uitspraken in het voorgaande vers (18) en het volgende vers (20), die medebepalend zijn voor het welslagen van de uitvoering van de gegeven opdracht. Zonder de ondersteuning van Christus’ macht en de belofte van Zijn nabijheid zou prediking bij voorbaat onbegonnen werk zijn. Het geheim van het ‘en toch preken’ ligt in de beloften van de Heere, Die niet alleen de opdracht geeft, maar er Zelf in meekomt. Dit vraagt overigens van de prediker meteen een besef van diepe afhankelijkheid van Zijn Zender en het geeft hem moed om te volharden in de prediking van het Evangelie. De trinitarische doopformule in Matth. 28,19 geeft een kernachtige samenvatting van de beloften van het evangelie: de Vader betuigt dat Hij ons tot Zijn kinderen aanneemt, de Zoon dat Hij ons wast in Zijn bloed, dat Geest dat Hij ons heiligt en toeeigent hetgeen wij in Christus hebben. We dienen echter niet uit het oog te verliezen dat de trinitarische doopformule licht werpt over de prediking die eraan voorafgaat (en die er op volgt). De trinitarische doopformule impliceert de trinitarische prediking. Zonder trinitarische prediking zou een trinitarische doopformule in de lucht hangen.

Trinitarische prediking: vanwege de inhoud

De inhoud van de prediking dient trinitarisch geleed te zijn. De grote werken van God (Hand. 1,11) betreffen schepping, verbond, verkiezing, verzoening, voleinding. God openbaart Zich in Christus de Verlosser. Ook al is het waar dat bij de inhoud met name te denken is aan de Zoon, niettemin is ook ten aanzien van de inhoud van het Woord van God dat gepredikt moet worden onmiskenbaar een trinitarische dieptestructuur aanwijsbaar. 2 De Vader zendt de Zoon in de kracht van Geest. Hij openbaart Zich als de Schepper Die recht heeft op Zijn schepsel en het terugeist; Die zorgt heeft voor Zijn schepsel en het liefheeft; Die gaven uitdeelt onder de mensen. Ten diepste geeft Hij Zichzelf in Christus en Christus geeft de Geest Die mede van de Vader uitgaat. De Geest is de Geest van Christus, en Die leidt tot Christus, wekt het geloof in Christus en verbindt aan Christus opdat de zondaar door Christus tot de Vader zal komen (Joh. 14,1-10).

W. Kremer heeft in dit verband gesproken van heilsbeschikking, heilsverwerving en heilsbediening. 3 Hierbij dienen we te waken naar twee kanten. Het is van het grootste belang dat het verband tussen de werken van Vader, Zoon en Geest niet uit het oog wordt verloren. Net zoals in de triniteit de eenheid nooit ten koste mag gaan van de drieheid en de drieheid niet van de eenheid. Het evenwicht en het verband tussen de werken van Vader, Zoon en Geest kan in de prediking op verschillende manieren verstoord worden. Allereerst wanneer men bijvoorbeeld de verkiezing door de Vader, de verzoening door de Zoon en de heiliging of verzegeling door de Heilige Geest in de prediking aan de orde stelt alsof het een los kan bestaan van het ander. In Efeze 1, 3-4 wordt juist in één adem gesproken, beter gezegd: gezongen van de eeuwige liefde van de Vader Die verkoos, van de verlossende liefde van Christus door het verzoenend bloed, en de opzoekende liefde van de Heilige Geest Die in het hart wordt uitgestort. Het is verkiezing in Christus. Het hoort bij Gods welbehagen om het evangelie bekend te maken. Het is God Die in Christus genade bewijst aan de zondaar en door Zijn Geest hem er deel aan geeft.

Alles hangt met Allen samen. Alles loopt uit op de eer van Hem, de Drie-enige God.

Trinitarische prediking: vanwege de uitwerking

Trinitarische prediking heeft als doel de gemeente te brengen tot en te versterken in de aanbidding en verheerlijking van de drie-enige God. Het bewerkt de respons op Zijn bevrijdend woord. Ook al is het waar dat bij de toepassing of uitwerking met name te denken is aan het werk van de Heilige Geest, ook dit mag nooit losgemaakt worden van de relatie van de Geest tot de Vader en de Zoon.

De scheppingskracht van het scheppende Woord wordt in psalm 33,6 aan de Geest toegeschreven. Niet anders is het ten aanzien van het verlossende Woord dat God spreekt: de levendmakende Geest werkt er effectief mee in het hart van de hoorder. Dat is op tal van plaatsen in het Nieuwe Testament aanwijsbaar. Om één voorbeeld te noemen: in 1 Kor. 1 en 2 legt Paulus dit verband tussen (de prediking van) het Woord van God als kracht van God tot zaligheid voor ieder die gelooft (1Kor.1,21) en in 1 Kor. 2,10-12 wordt het aan de Geest toegeschreven Die ons doet weten de dingen die ons van God geschonken zijn.

Prof. dr. A. Baars heeft terecht erop gewezen dat een goede trinitarische spreiding in de prediking van belang is voor het juiste evenwicht in de geestelijke leiding die in de prediking aan de gemeente wordt gegeven. 4 De Heilige Geest is de werkmeester van het geloof. De Heilige Geest bedient zich echter van het middel van de prediking om dit geloof te werken en te versterken, zo spreekt de Heidelbergse Catechismus in zondag 7 de Bijbel trefzeker na. In zijn commentaar op Joh. 17,17 zegt de puriteinse prediker William Gouge dat Gods Woord waar is vanwege de auteur (Vader), vanwege de inhoud (Zoon) en vanwege het effect (de Heilige Geest overtuigt van de waarheid).

Samenvattend

De prediking zal voortdurend de samenhang aan het licht dienen te stellen in de heilsbeschikking, de heilsverwerving en de heilstoepassing. Dit zijn termen die Kremer regelmatig gebuikt. Het is niet zo moeilijk om in de prediking naar de ene of de andere kant eenzijdig te worden. Het is wel een dure roeping om recht te doen aan en de eer te geven de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Want de verheerlijking van God is het ultieme doel van trinitarische prediking.


1 Ph. W. Butin, Preaching as a Trinitarian Event. In: Daniel J. Treier and David Lauber (eds.), Trinitarian Theology for the Church. Downers Grove 2009, 213.

2 A. Huijgen, Drievoudig bewogen. De innerlijke samenhang van Triniteit en Oude Testament. AS 69. Apeldoorn 2017. Fred Sanders, The Triune God. New Studies in Dogmatics. Grand Rapids (MI), 2016.

3 W. Kremer, Geestelijke leiding in de prediking. In: Priesterlijke prediking, I, 162.

4 A. Baars, Gereformeerde prediking vandaag. In: J. Hoek (red.), De preek werkt. Heerenveen 2015, 249-270.

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 juli 2019

Ambtelijk Contact | 28 Pagina's

Priesterlijke prediking is trinitarisch

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 juli 2019

Ambtelijk Contact | 28 Pagina's