Kijken zonder ophouden

Het scherm bleek in de afgelopen decennia in toenemende mate een koker waardoor jongeren hun blikveld verruimen en beperken. Tegelijkertijd is de vloed aan beeldmateriaal waarin zij zich verliezen dermate vervullend, dat zij zich hier uren per dag aan laven. Waar jongeren moeiteloos schakelen tussen de echte en de onlinewereld, kunnen ambtsdragers hen niet altijd volgen. Hoe geef je als ambtsdrager behoedzaam richting aan het kijkgedrag van jongeren?

Alleen online

‘Nergens is de mens zo eenzaam als in een grote stad. Wie daar het kleine nest van zijn gezin verlaat en de huisdeur achter zich sluit, wordt plotseling een silhouet in de straat, een voorbijganger, een naamloze.’ Dit citaat van Thoreau haalt Dirk de Wachter aan in zijn spraakmakende boek Borderline Times. Het beeld van de eenzame stadswandelaar is bruikbaar als een metafoor voor de zwervende mens in de onlinewereld. Door niemand gekend, wandelend in een eindeloos online universum. Waarbij de algoritmen van de grote internetplatforms zoals Google zo zijn afgesteld, dat het eigen zoekgedrag de aangereikte informatie naarmate de tijd vordert steeds meer toespitst op de persoonlijke voorkeur van de internetzwerver.

We bevinden ons online in toenemende mate in een onlinewereld die zich als een zelfbevestigende bubbel om ons heen sluit. Hoewel we er allemaal in zitten, zijn we er toch veelal solo bezig. Als zwervers in een bruisende stad, ongekend alleen. Dirk de Wachter legt de vinger bij een groeiend probleem in de samenleving: ‘Eenzaamheid, zowel fysiek als psychisch, is misschien wel hèt cruciale probleem van de westerse wereld in de moderne tijd.’

Uit het Amerikaanse iGen-onderzoek blijkt dat jongeren zich meer dan ooit op hun eigen slaapkamer bevinden. Spannende zaken als alcoholmisbruik vertonen een dalende trend sinds de invoering van de smartphone in 2008, terwijl de eerste ervaring van geslachtsgemeenschap gemiddeld een jaar later wordt beleefd. Blijkbaar leven jongeren meer op zichzelf en laven zij zich liever aan de online beelden die zij zonder al te veel moeite oproepen in hun slaapkamer, dan dat zij opereren binnen de ingewikkelde sociale verbanden van het echte leven. Instant geluk via het web is immers makkelijker dan het moeizaam verwerven van diepgaand geluk door ontmoeting. Dat levert hen fysiek een veiliger leven op, wat op onderdelen positief lijkt. Maar tegelijkertijd klinkt hieruit een schreeuw van eenzaamheid op. Want afgeschermd van het echte leven, zijn we aan onszelf overgeleverd. Eenzaam, hoewel digitaal niet helemaal alleen. Want ik deel online mijn beelden, dus ik besta.

Kijkaanbod

In het televisietijdperk draaide een serie gedurende een bepaalde periode op een vast tijdstip in de week. Wie op dat moment achter het scherm zat, volgde de verhaallijn. Miste je echter de uitzending, dan ging die voorgoed aan je voorbij. Hoewel de mogelijkheden voor het opnemen van programma’s toenamen, was tot voor kort het kijkaanbod gebonden aan tijd en toestel. Door de opkomst van het internet ontstond er een verschuiving in medialand. Wij zijn in mindere mate gebonden aan een beperkt aantal zenders en kunnen in toenemende mate series aan één stuk door bekijken. De ultieme oplossing hiervoor zijn streamingsdiensten zoals Netflix. Een abonnement op een dergelijk platform biedt de mogelijkheid om meer filmtijd te ontsluiten dan ons leven lang is.

Bingewatchen

Jongeren kijken graag hele series in één keer, het zogenaamde ‘bingewatchen’. Een dag vrij van school of een regenachtige vakantiedag leent zich daar bijzonder goed voor. Omdat het puberbrein bij jongeren nog niet is uitontwikkeld, zijn zij meer gericht op de huidige kick dan op de toekomstige gevolgen. Dus het fijne gevoel van vanavond is meer sturend voor het gedrag dan de eventuele vermoeidheid die daar morgen het logische gevolg van is. Ik leef nu, dus het huidige geluksgevoel stuurt mijn gedrag. Wat morgen komt, dat zien we dan wel weer. Het Journal of Clinical Sleep Medicine plaatste een onderzoeksverslag waaruit bleek dat dit kijkgedrag effect heeft op het welbevinden van jongeren. Men vroeg 423 jongeren tussen de 18 en 25 jaar naar hun kijkgedrag en slaappatronen. Van deze jongeren gaf 80% aan regelmatig te bingewatchen. Meestal keken ze dan drie tot vier afleveringen van een serie, die veelal zo’n 45 minuten per aflevering duurt. Gemiddeld kwamen ze tussendoor niet meer dan drie tot acht minuten achter het scherm vandaan. Zo’n twintig procent van de bevraagde jongeren deed dat meerdere keren per week, met name als er een nieuw seizoen van een bepaalde serie online beschikbaar kwam.

Natuurlijk blijft dit intensieve en aanhoudende kijkgedrag niet zonder gevolgen. Van deze bingewatchers zal 98% slechter slapen dan gewoonlijk, na zo’n kijksessie. Terwijl het aantal slaapuren bij kijken in de kleine uurtjes als zodanig ook afneemt. Dit heeft gevolgen voor de fysieke en mentale prestaties van jongeren. Een leraar die op school tegen kleine oogjes aan zit te kijken, weet wellicht hoe laat het de avond daarvoor was.

Industrie

De online filmindustrie is kostbare business. Het geschatte salaris van Game of Thrones - hoofdrolspeler Emilia Clarke geeft daar een beeld van. Zij ontving eerder zo’n 300.000 dollar per aflevering in de serie Game of Thrones, waar zij de rol van ‘Daenerys Targaryen’ speelt. Door de toenemende populariteit van de serie groeide haar salaris naar zo’n 500.000 dollar per aflevering. Bij de laatste twee seizoenen streek zij dus zo’n 6,5 miljoen dollar op. In april van dit jaar (2019) startte het nieuwe seizoen met als titel ‘Winter is here’. Zoals het er nu uitziet zal het achtste seizoen van deze serie tevens het laatste zijn. Maar vast niet de laatste succesvolle serie in de geschiedenis, want jongeren verlangen naar meer.

YouTube

Hoewel de filmindustrie miljoenen investeert in nieuwe series, blijken jongeren op YouTube met weinig budget toch een ster te worden. Denk bijvoorbeeld aan Dylan Haegens (ruim 1,5 miljoen abonnees op Youtube), Enzo Knol (ruim 2 miljoen abonnees op YouTube) en Joy van Beautinezz (ruim 600.000 abonnees op Youtube). Veelal worden dergelijke jongeren op eigen kracht bekend, waarna ze vervolgens contracten krijgen aangeboden om voor allerhande zaken reclame te maken. Denk aan schoenen, energiedrankjes of make up. De bekende jonge Cybercelebrity ‘Essena O’Neill’ stopte in 2015 met haar onlineactiviteiten omdat ze merkte dat deze haar losweekten van de echte wereld. Onder tranen vertelde ze in een filmpje dat ze weer wilde werken aan echte relaties, waarvoor zij een glansrijke carrière in de onlinemodellenwereld opgaf. Blijkbaar is het allemaal niet per definitie zo mooi als het lijkt.

Dat jongeren zich identificeren met dergelijke succesvolle online-voorbeelden is niet vreemd. De droom van de krantenjongen die zich opwerkt tot multimiljonair houdt de gemoederen immers al meer dan honderd jaar bezig. Zo kent het internettijdperk haar equivalenten. Spannender is de vraag of zij in staat zijn om tevreden te zijn met hun eigen leven, ook als dit er minder perfect uitziet. Daarnaast blijkt YouTube evenals andere onlinestreamingsdiensten een enorme aanslag te doen op de tijd van jongeren. Onlineplatfora proberen gebruikers zolang mogelijk vast te houden, omdat zij onderwijl data oogsten van hun bezoekers. Hoe langer men verblijft op een platform, hoe meer het opbrengt. De gebruiker die online te gast is op het platform van gratis streamingsdiensten, maakt niet alleen gebruik van een middel, maar is tegelijkertijd zelf het product. Want onlinedata over gebruikers zijn goud waard.

Vijf aanbevelingen

Hoewel ambtsdragers veelal minder bekend zijn in de onlinewereld dan jongeren, betekent dit niet dat zij daarover geen zinvol gesprek kunnen voeren. Zoals een stadsbewoner zich aangetrokken kan weten tot een kluizenaar, zo gaan jongeren een eerlijke spiegel ten aanzien van hun onlinegedrag niet uit de weg. Mits deze echter wordt voorgehouden vanuit een houding van bescheidenheid en respect. Vijf aanbevelingen voor het voeren van gesprekken met jongeren over de onlinewereld zijn daarbij richtinggevend.

Wees even geïnteresseerd in online als offline ervaringen

Wanneer jongeren in de real life werkelijkheid ervaringen opdoen die samenhangen met een losse seksuele moraal, of verzeild raken in situaties waarbij zij over hun eigen grenzen gaan, maken volwassenen zich zorgen. Vandaar dat men bij tieners toeziet waar zij zoal heen gaan. Meer dan ooit zijn ouders op de hoogte van de plaats waar jongeren zich bevinden, waarbij zij altijd per smartphone oproepbaar zijn. In de onlinewereld zijn jongeren echter veelal anoniem bezig, zonder dat iemand er ooit naar vraagt. Toon eenzelfde betrokkenheid, interesse en bewogenheid met jongeren als het gaat zowel om hun offline als hun onlinegedrag. Begin in gesprekken daarover positief, zoals we dat ook bij real life ervaringen doen. Sprekend met een jongere over zijn vrije tijd beginnen we immers ook niet direct over alcoholmisbruik, maar informeren we eerst oprecht geïnteresseerd naar zijn vrijetijdsbesteding. Daarbij is aandacht en toewijding de motivatie, niet primair het aanwijzen van wat er mis is. Daar waar echt contact is, kun je dieper afsteken. Zo kom je vanzelf uit bij de onlinewereld. Jongeren waarderen echte interesse en zijn dan veelal goudeerlijk.

Benader de onlinewereld niet los van de echte wereld

Voor jongeren loopt de online werkelijkheid vloeiend over in de echte wereld. Niet omdat zij deze niet van elkaar kunnen onderscheiden, maar omdat zij moeiteloos schakelen en zaken verbinden. Een gesprek via WhatsApp is voor hen niet minder echt dan babbelen op een muurtje bij school. De game Fortnite niet minder gezellig dan het spel Kolonisten van Catan. Dit biedt een kans voor ambtsdragers. In gesprekken met jongeren dienen we technische ontwikkelingen te beschouwen als onderdeel van Gods werkelijkheid en daarmee zijn Zijn beschermende geboden overal richtinggevend. Zowel offline als online. Waar ik in de echte wereld niet voor kan danken, kan ik dat evenmin online. Dit heeft implicaties voor geweld, seks en godslastering in gesprekken, maar ook in films of games.

Sluit jongeren aan op christelijke onlinebronnen Het internet biedt een geweldige bron aan online toerusting, door middel van artikelen, lezingen en muziek. Informeer in gesprekken met jongeren naar de digitale christelijke bronnen waardoor zij zich laten voeden. Denk daarbij aan christelijke nieuwssites, maar ook aan Bijbelapps zoals YouVersion of YouTube-kanalen als ‘ABC-van het geloof’ of ‘Geloofstoerusting’. Via Instagram blijken jongeren inspiratie te ontvangen van bijvoorbeeld Globalrize, Open Doors en (kerkelijke) jongerenorganisaties. Ook volgen jongeren online allerlei ‘social influencers’ zoals christelijke politici, predikanten of bekende christelijke sprekers. Als je weet wie of wat jongeren online volgen, kun je beter plaatsen waar hun opvattingen over God, de Bijbel en de dogmatiek door gevormd worden. Verwijs jongeren naar bronnen die werkelijk voedend zijn. Voor jongeren die het Engels machtig zijn kan een calvinistisch eigentijds digitaal platform als www.desiringgod.org bijvoorbeeld veel betekenen.

Spreek over begrenzing van onlinetijd en onlineruimte

In de echte wereld zijn we gebaat bij grenzen. Niemand geeft een tiener ongelimiteerd financiële middelen en een jongere van achttien die een wereldreis wil maken, krijgt de nodige (bezorgde) overwegingen van opvoeders te horen. Het internet biedt de hele wereld in binnenzakformaat. Het verkennen en dwalen door de onlinewereld vraagt om begrenzing in tijd en ruimte. Spreek daarover met jongeren zonder gelijk in een oordeel te schieten. Vraag geïnteresseerd naar de online gewoonten die zij ontwikkelden. Toon oprechte interesse in de inhoud van wat zij daar zoeken. Bij een gesprek met een wereldreiziger begin je immers ook niet eerst met een vraag over de kosten, maar bij de fascinatie over de landen die hij bezocht. Als bij verdiepingsvragen rondom tijd en ruimte blijkt dat een jongere geen meester is over zijn gedrag, mogen we hen vragenderwijs confronteren met de consequenties. Wat betekent hun onlinegedrag voor slaap-, school- en werkprestaties?

Wees pastoraal en eerlijk ten aanzien van pornokijkers

Een groot deel van de jongens en een groeiend aantal meisjes krijgt gedurende de tienerjaren pornografische beelden mee. Geregeld heeft dit een verslavende werking omdat met name jongens het inzetten voor het verdrijven van gevoelens van eenzaamheid of het voeden van seksuele verlangens. Pornografische ervaringen via het beeldscherm verwoesten een gezonde opvatting en beleving ten aanzien van seksualiteit. Moedig jongeren aan om in het licht te komen met hun seksverslaving richting een persoon die zij vertrouwen. Om vervolgens via accountabilitysoftware (covenanteyes.com of yona.nu) een digitale buddyverbinding aan te gaan. Doorbreek de stilte en wordt samen transparant. Om dan tevens samen voor Gods aangezicht overnieuw te beginnen.

Programma Manager Yona Foundation

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen