Die geleden heeft

Vast staat dat de oudste Latijnse vorm van het Apostolicum (de zogeheten Forma Romana volgens Rufinus) sowieso geen komma’s gebruikt en dat het woordje “passus” (= heeft geleden) later is toegevoegd aan “gekruisigd onder Pontius Pilatus en begraven”.

Het lijkt dus volkomen duidelijk: de komma hoort te volgen na “geleden”.

Alleen, de (veel) latere geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel heeft: “die ook voor ons is gekruisigd onder Pontius Pilatus, geleden heeft en begraven is.”

Deze volgorde kan erop wijzen, dat men de term “geleden” toch van ouds aan “Pilatus” heeft verbonden. Ook de oud-kerkelijke traditie van uitleg lijkt dit te bevestigen. De vraag is dan echter, waarom “geleden” toegevoegd zou zijn, wat voegt het immers toe aan “gekruisigd”?

Het is, zoals het er nu voorstaat, moeilijk absolute zekerheid te krijgen over de reden van de toevoeging van het woordje “geleden”.

Hoe dat ook zij, de gedachte dat “geleden” slaat op héél Jezus’ leven op aarde, vanaf zijn geboorte, is waardevol.

Velen hebben zich afgevraagd waarom de geloofsbelijdenis niets zegt over het leven van Jezus op aarde voorafgaand aan zijn terechtstelling door Pilatus. Het antwoord zou kunnen zijn, dat heel deze periode werd “gevangen” in juist dat ene woordje “geleden”. Deze toevoeging werd mogelijk nodig geacht om te benadrukken dat God werkelijk mens is geworden. In ketterse stromingen werd dit ontkend. God zou maar in schijn mens geworden zijn. In de brieven van Johannes wordt deze ketterij al aan de kaak gesteld.

Waarom dit onderwerp voor een column in het januari-nummer ? Past het niet meer in de lijdenstijd? Nee, het is een bewuste keuze. Want in deze tijd van het kerkelijk jaar wordt verhoudingswijs vaak gepreekt uit de evangeliën. Jezus’ weg door dit aardse leven heen wordt gevolgd. Maar dat leven was lijden. Daarmee wordt niet gezegd dat elke dag een dag van pijn en kwelling was. Maar, en zo breed kan het Latijnse “passus (geleden)” ook opgevat worden, Jezus was net als ieder ander vatbaar voor alles wat een mens maar kan overkomen in dit leven: ziekte, teleurstelling, tegenslag, moeite en zorg. Hij kon ook in zijn dagen vóór Pilatus het slachtoffer worden van wat anderen, vreemden, Hem aandeden. Overigens wordt deze werkelijkheid ook beleden in de Heidelbergse Catechismus in zondag 15: in antwoord op de vraag wat we hebben te verstaan onder het woordje “geleden”.

Daar wordt de betekenis van “geleden” zelfs nog meer beladen, door de uitspraak dat alles wat onze Here Jezus onderging vooral ook het element van Gods toorn in zich droeg:

“Dat Hij, tijdens heel zijn leven op aarde, maar in het bijzonder aan het einde daarvan, Gods toorn tegen de zonde van het gehele mensengeslacht aan lichaam en ziel gedragen heeft...”.

Zo bezien, bevinden wij ons nu al volop in de lijdenstijd. En in al onze preken over het leven van Jezus moet dit te proeven zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen