Rechte paden, kromme wegen

De letters van het alfabet vormen hierbij de leidraad. A= aanvang van de dienst en Z = zingen en zegen. Onder sommige letters wordt dus meer dan één item besproken. Het hoofddoel van het boek is bewustwording: “we doen de dingen soms in een soort automatisme”. De gekozen vorm brengt met zich mee, dat lang niet alles wat in onze liturgie een rol speelt ter sprake kan komen. Anderzijds is er net als bij scrabble de lastige “Q” , die aangegrepen wordt voor de liturgische term “quatertemper”. Deze opzet wordt nog speelser doordat de hoofdstukkenindeling op zichzelf een gedichtje geworden is, met een knipoog naar Rie Cramer, dat zo begint:

“A is van aanvang, zoiets als begin. B is van buigen, dat is niet zo in. C is van credo, dat is: ik geloof, D is van dopen; God zegt: Ik beloof”, enz. Hier toont Jan Groenleer zich ook de woordkunstenaar.

Het boek maakt over de hele linie duidelijk dat ds. Groenleer vooral veel affiniteit heeft met liturgische gebruiken die gangbaar zijn geworden vanuit de “liturgische beweging” die inmiddels al ca. 100 jaar geleden opkwam in ons land en sterk heeft doorgewerkt in m.n. wat nu de PKN heet. Dit is merkbaar in zijn bijzondere aandacht voor elementen als de gang van het kerkelijk jaar met de bijbehorende kleuren, de visie op rituelen met gebruik van kaarsen of wierook, het liturgisch gewaad, etc. Vanuit deze optiek wordt kritisch gekeken naar de meer traditionele CGK-liturgie en de meer evangelisch getinte typen van liturgie die de laatste jaren ook in veel CGK-kerken dominant geworden zijn. Het is ds. Groenleer een doorn in het oog dat veel kerken gevoel voor stijl verloren lijken te zijn.

Daar kan ik tot op zekere hoogte in mee komen en veel van zijn kritische opmerkingen kan ik delen. Een probleem is alleen, dat het liturgisch model van de liturgische beweging zowat als ijkpunt fungeert in dit boek. Dat is problematisch, omdat deze beweging haar uitgangspunt zoekt in de liturgie van de kerk van na de eerste paar eeuwen. Maar het is met liturgie reconstrueren als met het terug-restaureren van een gebouw of een kerkorgel: waar kies je je uitgangspunt ? Evangelisch getinte kerken gaan vaak uit van de vooronderstelling dat zij het meest in lijn liggen met de oerkerk uit de tijd van het N.T., en menen te moeten doen zoals de Geest het hen nu ingeeft. Anderen zoeken het ijkpunt in de opvattingen van Calvijn. Een deel van onze kerken zoekt het in wat gangbaar was in de begintijd van de afgescheiden kerken. Ondanks deze kritische kanttekening: van harte aanbevolen ter bevordering van het bewuster bezig zijn met de liturgie!

n.a.v. Jan Groenleer, Rechte paden, kromme wegen. Een alfabetische wandeling langs liturgische praktijken van aanvang tot zegen. Boekencentrum uitgevers en Uitgeverij Boekscout, Soest, 2019. ISBN 978-94-638-9653-5, 165 blz., € 19,99.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen