Pleegzorg en de taak van de kerk

Kinderen die in aanmerking komen voor pleegzorg, hebben vaak al het een en ander meegemaakt. Het zijn kwetsbare kinderen en jongeren die speciale aandacht nodig hebben. Het is belangrijk dat in de gemeente oog is voor deze kinderen en jongeren. Zij hebben in onze samenleving een gezin nodig om veiligheid en stabiliteit in hun leven te ervaren. Pleegzorg is een mogelijkheid om kinderen en jongeren Gods ontferming en barmhartigheid ook concreet zichtbaar te maken. Zij worden in een moeilijke tijd in hun leven opgevangen in een gezin waarin zij gelegenheid krijgen om te kunnen opgroeien in een stabiel leefklimaat. Het is mooi wanneer gezinnen zich geroepen voelen om een plaats te bieden aan een pleegkind. Het kan daarom ook goed zijn om van tijd tot tijd aandacht te vragen voor de nood en de vraag die er op dit terrein is.

Nog steeds is het aanbod van pleegkinderen groter dan het aanbod van pleeggezinnen. In onze samenleving neemt de vraag naar pleeggezinnen nog steeds toe, omdat steeds meer kinderen door allerlei verschillende omstandigheden niet langer kunnen blijven wonen in het gezin waarin ze zijn geboren. Ik ga hier voorbij aan de oorzaken hiervan, maar het zal duidelijk zijn dat er vaak veel complexe factoren zijn, die er toe leiden dat kinderen uit huis geplaatst worden. Een pleegkind dat geplaatst wordt in een gezin in de gemeente, ontvangt de liefde van het gezin en mag ook in het verlengde daarvan, een plaats in de gemeente krijgen en meedraaien in zondagsschool, kinderclub, catechese en jeugdvereniging.

Open hart

Ik ben me er van bewust dat lang niet ieder gezin de mogelijkheid heeft om pleegzorg te bieden. Maar er kan een periode aanbreken in het huwelijk en/of gezin dat er wel ruimte komt om pleegzorg te bieden. Onmisbaar voor het bieden van pleegzorg is de ruimte in het hart voor een jongere of kind. Een christen mag zich daarin ook gedrongen weten door de ontferming van God. Christus ontfermt Zich immers over het zwakke en het verlorene. In die gezindheid van Christus mogen ook kinderen in de gezinnen van de gemeente en daarmee ook in de gemeente zelf een plaats krijgen. Kinderen die in een pleeggezin worden opgenomen hebben al het een ander meegemaakt. Er is een situatie ontstaan waardoor het niet meer mogelijk is om bij hun vader te wonen. Dat geeft pijn, verdriet en boosheid. Met zulke gevoelens komt een kind het pleeggezin binnen.

Mogelijkheden

Wanneer je besluit om je als pleegouders en pleeggezin beschikbaar te stellen, is er al het nodige aan vooraf gegaan. Het is ook een besluit dat vraagt om zorgvuldigheid. Het ideaal is natuurlijk heel mooi om een kind of jongere op te vangen in je eigen gezin voor korte of langere tijd. Maar pleegzorg betekent dat iemand in je gezin komt en mee gaat draaien als gezinslid. Kortom, dat vraagt niet alleen van pleegouders, maar ook van de eigen kinderen van het gezin, als die er zijn, het nodige. Het besluit om je als pleegouders be-schikbaar te stellen, bespreek je dan ook eerst in je eigen gezin. Afhankelijk van de leeftijd van de kinderen ga je het gesprek met hen aan hoe zij er tegenover staan. Het is goed om na te denken over welke vorm van pleegzorg passend is. Je kunt je beschikbaar stellen voor crisisopvang, waarbij het de bedoeling is dat een pleegkind korte tijd in je gezin is en daarna ofwel weer terug gaat naar (een van) zijn of haar ouders ofwel geplaatst wordt in een gezin voor langdurige pleegzorg. Het is ook mogelijk om direct voor het laatste te kiezen. Daarnaast is het ook nog mogelijk om in het weekend kinderen en jongeren op te vangen.

Wie zich beschikbaar stelt, moet in de regel ook een cursus volgen waarin de diverse aspecten van pleegzorg aan de orde komen. Dat is leerzaam om te beseffen wat de plaatsing in een pleeggezin betekent zowel voor het pleegkind en zijn ouders als voor jezelf als pleegouders. Na die cursus heb je ruimte om de afweging te maken om je beschikbaar te stellen of niet, en wordt ook advies gegeven door de pleegzorg. Ook wordt bekeken welke vorm van pleegzorg passend is in het gezin.

Eigene van pleegzorg

Het is bij pleegzorg van betekenis om goed in het oog te houden dat pleegkinderen altijd biologische ouders hebben die meestal ook nog een rol blijven behouden in hun leven. Dat betekent ook dat er van meerdere kanten aandacht en begeleiding is voor een pleegkind in het pleeggezin. Het hangt af van de persoonlijke situatie hoe het contact verloopt met de ouders van het pleegkind. Meestal er is wel contact met de ouders van het kind, al komt het ook voor dat er geen contact meer is met (een) van de ouders. De voogd die de kinderen krijgen toegewezen, speelt hierin een belangrijke rol.

Bij plaatsing in een pleeggezin, wordt door de rechtbank besloten hoe het verder gaat. Een terugplaatsing of een uithuisplaatsing en de ondertoezichtstelling wordt door de rechtbank uitgesproken. Ook de Raad voor de Kinderbescherming is hier meestal bij betrokken om de rechtbank van advies te dienen. Vaak wordt er een bezoekregeling en belafspraken gemaakt om het contact tussen de kinderen en hun ouders te onderhouden. Hoe de bezoekregeling wordt ingevuld hangt ook af van de situatie. Het kan een bezoek onder toezicht zijn op een neutrale locatie. In andere gevallen kan ook bij de pleegouders thuis het bezoek worden afgesproken al of niet onder toezicht of met begeleiding. De contacten met de ouders hebben uiteraard ook weer hun weerslag op het pleegkind. Dat vraagt van pleegouders ook geduld en begrip. Het is belangrijk om bij pleegzorg je als pleegouders steeds ook weer voor ogen te houden dat het kind ook een eigen vader en moeder heeft. Pleegkinderen gaan soms ook weer terug naar hun eigen ouders, omdat de situatie stabiel is geworden. Dat is natuurlijk erg mooi wanneer dat weer kan. Een kind hoort bij zijn ouders. Is het een crisisplaatsing dan kan het pleegkind ook naar een ander pleeggezin voor langdurige zorg worden doorgeplaatst.

De relatie met de gemeente

Het is goed om bij de taak van de kerk vooral het onderscheid tussen een crisisplaatsing en langdurige pleegzorg in het oog te houden. Een crisisplaatsing betekent dat een pleegkind soms enkele weken in een pleeggezin is, soms wat langer. Het is wel belangrijk om als kerk pleegouders de mogelijkheid te bieden om ook in zo’n korte tijd het pleegkind mee te laten doen op zondagsschool of catechese en zo mogelijk met de andere kinderen van het gezin gewoon te laten meedoen. Dat vraagt natuurlijk wel wat flexibiliteit, maar het is belangrijk om er als pleegouders contact over te hebben met bijvoorbeeld een wijkouderling of predikant of de leiding van de zondagsschool. Het pleegkind kan na enkele weken dus ook weer terug zijn gegaan naar het eigen gezin of doorgeplaatst worden voor langdurige zorg. Bij langdurige pleegzorg is het belangrijk dat ook in de gemeente bekend is dat er een pleegkind in het gezin aanwezig is. In kleinere gemeenten zal dit waarschijnlijk bij alle ambtsdragers bekend zijn. In grotere gemeentes is het aan te bevelen om in de ledenadministratie een aantekening te plaatsen dat een pleegkind in het gezin aanwezig is zodat bij een huisbezoek een ouderling ervan op de hoogte is. Een mogelijkheid is ook om pleegouders en aanstaande pleegouders binnen de gemeente met elkaar in contact te laten komen en met elkaar ook de ervaringen uit te wisselen.

Oog voor situatie van pleegouders

Het is voor pleegouders in de gemeente goed om te ervaren wanneer er ook van de kant van de ker-kenraad aandacht is voor hun situatie. Zoals hierboven ook al geschreven is, hebben pleegouders in de regel met meerdere instanties te maken. Dat vraagt tijd en aandacht en kan soms ook spanning geven. Ook de contacten met de ouders van de pleegkinderen kunnen voor spanning zorgen. Die ouders zijn vaak ook in een onevenwichtige periode van hun leven en er is ook lang niet altijd het begrip naar de pleegouders van hun kinderen. Zij voelen zich als ouders ook te kort schieten. Zij kunnen ook het onderbrengen van hun kind in de pleegzorg ervaren als het afpakken van hun kind en kunnen op ook deze manier reageren richting de pleegouders. Kinderen reageren ook weer op het contact met hun vader en moeder. Het maakt weer onrust en emotie los, wanneer zij hun vader en/of moeder weer gezien hebben. Het verlangen om weer bij een eigen vader of moeder te wonen kan weer naar boven komen. Kortom, het vraagt van pleegouders de nodige energie om hier op een goede manier mee om te gaan. Pleegzorg in het gezin doe je er niet zo maar even bij, maar vraagt dagelijks gebed, kracht, wijsheid en geduld. Dat kan betekenen dat door de komst van een pleegkind in een gezin in de gemeente, deze ouders niet meer in de gelegenheid zijn om andere taken in de gemeente nog te (blijven) vervullen. Hopelijk kan daar in de gemeente met begrip op worden gereageerd. Ook hun pleegzorg kan gezien worden als een vorm van dienen als gemeentelid. Wanneer een pleegkind weer weggaat, brengt dat ook het nodige mee in het pleeggezin. Wanneer een pleegkind na kortere of langere tijd weggaat, moet dat ook verwerkt worden in het pleeggezin. Soms zit er een mooie kant aan omdat het pleegkind weer terug kan naar zijn eigen vader en/of moeder. Soms wordt ook in het pleeggezin zelf de situatie onhoudbaar door de problematiek rond een pleegkind zodat een overplaatsing beter is. Ook dan is het goed om als ambtsdragers oog te hebben voor pleeggezinnen en mee te leven waar dat kan.

Opvoeding

Het hangt van de achtergrond van het pleegkind af, hoe je vorm geeft aan de christelijke opvoeding. Komt een kind uit een christelijk gezin bijvoorbeeld via de stichting Timon, dan is de aanpassing minder groot dan wanneer kinderen via de regionale pleegzorgorganisaties worden ondergebracht en uit een onkerkelijke achtergrond komen. Een pleegkind komt in je gezin en gaat meedraaien in hoe je als gezin samen ook bezig bent met de Bijbel, gebed en kerkdienst. Het vraagt om uitleg aan het pleegkind waarom wij bidden en Bijbellezen. Dat geldt ook voor het meenemen naar de kerk. Wanneer de pleegkinderen ook de school bezoeken van de kinderen van het gezin, worden ze ook op school meegenomen in het onderwijs uit de Bijbel, zingen van psalmen en liederen, en komen ze in korte tijd met een hele nieuwe wereld in aanraking. Het mooie van kinderen is dat ze in korte tijd toch ook veel aanleren. De Bijbelverhalen spreken vaak wel aan en worden onthouden. Maar de kennismaking met de Bijbel kan ook vragen oproepen bij de pleegkinderen. Zij gaan zich afvragen hoe het zit met hun vader en moeder, een broer of een zus, die niet geloven. Het is belangrijk om zorgvuldig met deze vragen om te gaan.

Doop

Het komt nogal eens voor dat pleegkinderen niet gedoopt te zijn. Bij langdurige plaatsing is er de mogelijkheid om een pleegkind te laten dopen. Onze generale synode heeft richtlijnen hiervoor opgesteld. Pleegkinderen kunnen zelf ook vragen waarom zij niet gedoopt zijn of vragen om gedoopt te worden. Het is niet altijd mogelijk om pleegkinderen te laten dopen. Het is goed om in prediking en pastoraat er dan ook rekening mee te houden dat er kinderen in de gemeente zijn, die niet gedoopt zijn. Wanneer kinderen aangesproken worden op de doop die zij ontvangen hebben, moet voorkomen worden dat pleegkinderen zich buiten gesloten voelen omdat zij niet gedoopt zijn. Bezoeken de pleegkinderen ook de zondagsschool of de catechisatie, dan is het belangrijk er rekening mee te houden wanneer zij de doop nog niet ontvangen hebben. Op een pastorale manier mag hen ook gewezen worden op de Heere, Die ook hen op het oog heeft, nu zij ook binnen de gemeente een (tijdelijke) plaats hebben gekregen. Ook voor hen geldt het woord van de Heere Jezus: Laat de kinderen tot Mij komen. Is er wel de mogelijkheid om de doop te bedienen, dan is het ook goed om met de pleegouders rondom de doop te bespreken hoe de biologische ouders er bij betrokken worden en ook aan hen uit te leggen wat de betekenis van de doop is en hoe een kerkdienst verloopt.

Plaats in het hart

Zelf hebben wij ervaren hoe ruimte in het hart er voor zorgt dat pleegkinderen een plaats in ons hart en in ons gezin ontvangen. Het is leerzaam en verrijkend en zien daarin ook Gods leiding in ons leven dat er de mogelijkheid was om hen in ons gezin op te nemen. In onze situatie was het voor de pleegkinderen ook een kennismaking met de Bijbel en het christelijk geloof. Zij zijn in aanraking

gekomen met het Evangelie van Jezus Christus. Ze hebben hun plaats in de gemeente op de zondagsschool, de vereniging en de catechisaties en bij alle andere activiteiten. Het Evangelie krijgen zij mee op hun verdere weg door dit leven.

H. Polinder

Ds. Polinder is predikant van Urk-Maranatha.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen