Gezonde leer

Gezond

Nu is de uitdrukking ‘gezonde leer’ niet een term die wij vandaag bedacht hebben, maar voluit bijbels (1 Tim. 1: 10; 2 Tim. 4: 3; Titus 1: 9; 2: 1). En in de brieven aan Timotheüs en Titus is óók nog sprake van ‘gezonde woorden’ (1 Tim. 6: 3; 2 Tim. 1: 13) en ‘gezonde prediking’ (Titus 2: 8). Alleen als de leer, de prediking en de woorden ‘gezond’ zijn, kan de gemeente ‘gezond in het geloof’ (Titus 2: 2) zijn.

Uit het gegeven dat in die drie – betrekkelijk korte – zogeheten ‘pastorale brieven’ het woord ‘gezond’ zo vaak voor komt, valt op te maken dat het om een sleutelterm gaat. ‘Gezond’ staat voor: ‘goed, recht, zuiver, onver valst’. Maar dat is nu precies waar velen hun problemen mee hebben – dat er een maatstaf is, aan de hand waarvan de zuiverheid van ons geloof en ons leven gemeten wordt.

De eerste keer dat we de term ‘gezond’ tegenkomen, in 1 Timotheüs 1: 10, zien we dat ‘gezond’ zowel op de leer als op het leven betrekking heeft. In de verzen die eraan voorafgaan wordt de tweede tafel van de Tien Geboden samengevat, en de opsomming daarvan wordt kortweg afgesloten met: ‘en wat er verder allemaal ingaat tegen de gezonde leer’. Daaruit valt op te maken, dat de ‘gezonde leer’ direct het leven raakt, net zoals Paulus in Efeziërs 4: 20 kan uitroepen: ‘maar zó hebben jullie Christus niet leren kennen!’ Dan heeft hij het over de levenswandel van de heidenen, die zich overgeven aan losbandigheid en winst halen uit onrein heid. Bij de ‘gezonde leer’ hoort een leven dat gekenmerkt wordt door ‘liefde uit een zuiver hart’ (1 Tim. 1: 5). Genade is niet los verkrijgbaar, d.w.z. zonder de daadwerkelijke vernieuwende werking van het Evangelie. Op de vraag waarom wij, als wij ‘alleen uit genade door Christus verlost zijn, nog goede werken moeten doen’, verwijst de Heidelberger Catechismus niet naar ons, maar naar Christus. Als Hij ‘ons met zijn bloed heeft vrijgekocht en verlost, vernieuwt Hij ons ook door zijn Heilige Geest tot zijn evenbeeld’. En die vernieuwing krijgt gestalte in het aandoen van de nieuwe mens, die naar de wil van God geschapen is in waarachtige gerechtigheid en heiligheid (Ef. 4: 24).

De leer staat dwars op het leven

In 2 Timotheüs 4: 3 schrijft de apostel dat er een tijd zal komen dat mensen de ‘gezonde leer’ niet zullen verdragen, maar dat ze leraars voor zichzelf zullen zoeken die aan hun verlangens tegemoet komen en hun naar de mond praten. Waarom is dat? In onze tijd geldt ‘zelfbeschikking’ of ‘autonomie’ als hoogste ‘waarde’. Alleen al de idee, dat we het goede niet uit onszelf putten, is onverdraaglijk en onverteerbaar. Inmiddels lopen de gedachten over wat een ‘goed leven’ mag heten sterk uiteen. Onze samenleving vertoont een ‘leeg midden’. Dat is een treffende omschrijving van onze tijd – wij in de kerk niet uitgezonderd!

Waarom willen mensen de ‘gezonde leer’ niet meer? Het is geen levensvreemd juk dat ons wordt opgelegd, ‘gezonde leer’ is helemaal betrokken op het leven. Maar – het staat er wel dwars op. In de ‘gezonde leer’ wordt het Evangelie van Jezus Christus op een levende manier uitgelegd, maar niet zo dat het geen ‘pijn doet’. De ‘gezonde leer’ is ontdekkend, de dienaar van het Evangelie houdt geen algemene beschouwingen, maar spreekt ons aan. In een ‘gezonde’ preek krijgt de gemeente geen liflafjes en lieverkoekjes voorgezet, maar wordt klare taal gesproken, om de gemeente bij de enige ware Heelmeester te brengen.

Dat de apostel niet alleen over ‘gezonde leer’, maar ook over ‘gezonde woorden’ en ‘gezonde prediking’ spreekt laat zien dat hij bij ‘leer’ denkt aan een levend woord, dat als verkondiging van Jezus Christus tot mij komt. De variëteit in bewoordingen – leer, prediking, woord – laat zien dat leer niet een statisch geheel is, dat we alleen maar hebben te herhalen en bevestigen. Nee, Christus spreekt ons door zijn Geest in het heden aan. Luther heeft gezegd dat de ketterij altijd op hetzelfde neerkomt, maar dat het Woord van God altijd nieuw is. Als levende verkondiging van Jezus Christus is het een afgrenzing en afgrendeling in de richting van wat niet in overeenstemming met het Evangelie is.

De leer is niet levensvreemd

Dwars is de leer dus. Maar niet levensvreemd. Dat ligt óók uitgedrukt in het woord ‘gezond’. Daarin ligt toch besloten, dat deze leer het leven niet afknelt en fnuikt, maar veeleer tot bloei brengt. Daarmee is bedoeld dat de Here deze wereld erop heeft ‘gebouwd’ dat mensen recht en gerechtigheid doen, trouw liefhebben en opmerkzaam en weloverwogen wandelen met de Here, hun God. Leven uit het Evan gelie naar Gods geboden doet het leven opbloeien.

‘Niet gelijkvormig aan deze wereld’ (Rom. 12: 1) is iets anders dan irrelevant, nergens op slaand. De dwarsheid van de leer is er precies om het leven tot zijn ware bestemming te brengen. Dat lijkt me een grote uitdaging voor de christelijke gemeente in deze tijd. Naar binnen toe: geloven we dit zelf ook echt? En: ervaren we het ook?

Maar deze vraag is van niet minder belang naar buiten toe. Het is voor niemand goed, het dient uiteindelijk het leven niet, als mensen zich vrijwel ongeremd uitleven. Deze wereld heeft recht op de ‘gezonde leer’, dat is dus: op een gemeente, die die leer met woord en daad uitdraagt, zonder de illusie te koesteren van alle kanten bijval te oogsten.

Paulus althans begrijpt heel goed waarom mensen voor al dat ongezonds kiezen: ze verdragen de ‘gezonde leer’ niet meer. Die ligt te zwaar op de maag. Daarin gaat het over een sterven aan jezelf en een nieuw leven, dat alleen in Jezus Christus ligt. Het is altijd weer kauwen en slikken, terwijl de praatjes voor de vaak zo naar binnen glijden... Maar tegen onze kinderen zeggen we al: van snoepjes word je niet groot. Je moet boterhammen met kaas eten. Dat is gezond. En – nog lekker ook. Wees eerlijk - wat smaakt uiteindelijk beter dan het Evangelie van Jezus Christus, recht toe, recht aan?!

Het Evangelie is betrouwbaar, heilzaam, en je wordt er ‘gezond in het geloof, de liefde en de volharding’ (Titus 2: 2) van. Dus: als de ‘leer’ of de ‘woorden’ gezond zijn, máken ze de mens ook gezond – en gezond wil niet maar zeggen dat je je er goed bij voelt, maar dat je gezond bent op die punten, waar het werkelijk op áánkomt: ‘in geloof, liefde en volharding’.

Daarin is het ‘gezonde’ van de Heidelbergse Catechismus dan ook gelegen, dat glashelder beleden wordt, dat mijn heil buiten mijzelf ligt, in Jezus Christus, en dat de Heilige Geest mij eigen maakt wat ik in Hem al heb. Daar knapt een mens van op, als deze dingen je uitgelegd worden op een manier, dat je merkt dat die ander wéét waar hij het over heeft. Alles zit erin. Het is een uitgekiend geheel van voedingsstoffen, mineralen, vitaminen, enzovoorts. Je moet er alleen wel wat van maken, en laten zien wat het allemaal voor vandaag betekent. We zouden misschien enige campagne kunnen gaan voeren, met die reclameleus (ik weet niet meer waarvoor) van jaren geleden: ‘wat fijn dat lekker ook gezond kan zijn’!

G.C. den Hertog

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen