Ulrum

Er was nog iets. Br. Sok, ouderling in het tegenwoordige Ulrum, schreef een oriënterend artikel over zijn gemeente. Moedig geformuleerd nam hij afstand van veel dat er in onze kerken gebeurt. Ik was er dankbaar voor, ook al is Ulrum een noordelijke gemeente.

Er zijn daar in het verleden in de smalle straatjes van het Groningse dorp aangrijpende dingen gebeurd. In het heetst van de strijd kreeg de familie de Cock dertig soldaten ingekwartierd in hun woning. Er werden hoge eisen gesteld. Ze moesten stevige kost te eten krijgen en daar moest Frouwe Venema dan maar voor zorgen. Soldaten nota bene, die gekomen waren om hen het leven zuur te maken. Nog een ander voorbeeld: onder aan de preekstoel van de historische kerk stond de Cock eens tegenover zijn collega uit het naburige Leens; deze betwiste hem het recht zijn eigen kansel te beklimmen. Wat een vernedering, toen deze collegiale vijand vervolgens zelf ging preken. Er zijn in Ulrum vreselijke dingen gebeurd. Wij klagen over onze dagen in politiek en kerkelijk opzicht. Toen echter leek het erger dan nu. De koning in hoogst eigen persoon keerde zich tegen hen die de Gereformeerde prediking voorstonden. Vandaar de voortdurende vervolging waaraan de Cock en anderen werden blootgesteld. Meermalen werd Hendrik de Cock voor de rechter geleid. Hoge boetes waren zijn deel. Je vraagt je achteraf bij het lezen hierover af hoe zij erdoor gekomen zijn. Hoe heeft de Heere hen dus ook bijgestaan in al hun benauwdheden.

Omdat het deze maand 185 jaar geleden is, dat dit allemaal gebeurde, wil ik enkele zaken in het kort nader belichten. De kerkelijke toestand was aangrijpend ver heen. Volkomen afgedreven van de rechte leer van Gods Woord. Deugdzaamheid en moralisme voerden alom de boventoon. Ook de Cock begon zijn arbeid in deze lijn. Maar het was zo donker alom dat zelfs hij, nog voor zijn bekering in Ulrum, reeds in Eppenhuizen, waar hij begon, zich geroepen voelde te waarschuwen tegen een geest van oppervlakkigheid. Wij klagen terecht over de kerk in verval, maar het was toen nog veel ernstiger. Er was geen sprake van een Biblebelt en de rechte prediking was zeer onbekend. In zijn derde gemeente Ulrum was de toestand niet anders. Uiteindelijk keerde vrijwel ieder zich tegen hem. We zien dat de Heere juist in de donkerste tijden kan en wil gedenken aan Zijn kerk. De vraag dringt zich op of dat ook nu nog zou kunnen gebeuren. Opwekkingen zoals toen in de 19e eeuw herhalen zich zelden. Ook is de toestand van de kerk nu toch nog gunstiger dan destijds het geval was. Wij genieten de zegeningen van een Reformatorisch beginsel, dat nog breed en luid in ons land mag klinken. Ook onze eigen kerken verkeren toch nog in gunstiger omstandigheden als toen de Hervormde kerk. Dat geldt zelfs nog van de PKN in haar actuele toestand. Zo donker was het toen. Ik kan echter ook niet verhelen dat onze CG-kerken trekken van toen vertonen.

Zo was het toen met de kerk. Des te meer opmerkelijk dat het zwakke begin te Ulrum zo’n grote opgang heeft beleefd. In Friesland en Groningen heeft de Cock misschien wel veertig gemeenten gesticht. Alom klonk de roep en leefde de begeerte naar de rechte bediening der verzoening. De straten van Ulrum vertoonden ’s zondags het beeld van een marktdag, en dat was het ook: een geestelijke markt. Ik had het over de Biblebelt, die er toen niet was. Maar er was wonderlijk genoeg wel een volk dat dorstte naar de levende God. Toen meer dan nu wellicht, omdat het Woord zeer schaars was. Wij hebben nog veel kansels, waar het Woord klinkt. Hopelijk is het zo, dat de kerkbanken ook nu bekend zijn met kerkgangers die hun armoede beseffen. Maar zouden wij de hele zondag onderweg willen zijn om een goede verkondiging te horen? Hoe zou het zijn als we urenlang moesten lopen naar een verre plaats, waar het Woord nog klinkt?

In de derde plaats: die hele beweging, die zich uitspreidde over heel het land, werd veroorzaakt door die ene predikant, die tot God bekeerd werd. Worden er ook nu nog dominees bekeerd of denken we dat zoiets niet meer gebeurt? Die ene voorganger werd tot bezinning gebracht door die ene vrome uit zijn gemeente, die hem de weg der zaligheid verkondigde. Zijn er zulke leden in de bank? Het zou kunnen, lezers, dat wij denken dat zoiets met ons niet meer hoeft te gebeuren. Misschien leven we te makkelijk bij de mededeling die sommige mensen op hun deur plakken: we zijn al bekeerd. De Cock ontdekte dat hij het niet was. Deze bewustwording was kenmerkend voor heel die tijd. Men kwam de werkelijkheid onder ogen te zien. Ik weet het: in andere vorm gebeurt dat ook nog. Gods knechten kunnen ook nu nog vrezen dat zij leven bij letterkennis en Gods volk vreest meermalen dat hun geloof slechts gevoel is. Toch zullen we wellicht dieper de nood van ons aller leven moeten peilen. Tenslotte nog een laatste opmerking. De noordelijke provincies hebben bol gestaan van de Kuyperiaanse prediking. Bloeiende gemeenten en machtig grote kerken. Er is in Groningen en Friesland nu niets meer van te vinden. Ik was zondag jl. in de Bommelerwaard. Het viel mij op weg naar Poederoijen op dat overal in de dorpen het kerkvolk zich vertoonde. Opmerkelijk dat daar de bevindelijke (!) waarheid zich wel heeft weten te handhaven. En men weet daar zelf ook wel dat vormen en kerken niet genoeg zijn. Maar het Woord is er nog en de kanalen zijn nog open. Dat is een opmerkelijk verschil. Ik ben blij met de Biblebelt en de zuil en ik weet dat dit allemaal niet genoeg is, maar de Heere heeft ons nog veel gelaten. Wat doen we ermee?

Naar aanleiding van meerdere reacties op mijn artikel over de kerkelijke impasse, verwijs ik graag naar een blog hierover (30-09-19) op mijn website proosmz.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen