Justinus Martyr, verdediger en uitlegger (7, Slot)

Nog één keer houden we ons bezig met Justinus Martyr (ca. 100-165 n. Chr.). Ditmaal eerst kort aandacht voor twee facetten van Justinus’ spreken over de kruisdood van Christus die nog niet aan de orde kwamen. Vervolgens maken we de balans op: Wat kunnen we van Justinus leren?

Het doel van Christus’ kruisdood

U herinnert het zich waarschijnlijk nog wel: Terwijl Justinus met de jood Trypho in gesprek is over het christelijk geloof, vraagt Trypho, hoe het mogelijk is dat de Heere Jezus zo’n smadelijke en vervloekte dood moest sterven. Wijst de kruisdood er juist niet op dat Hij een vervloekte, een vijand van God en dus niet de Christus is?

Die vraag geeft Justinus aanleiding om duidelijk te maken, hoe ook het Oude Testament al spreekt over het kruis van Christus. In de boeken van Mozes, de profeten en de psalmen. Maar dezelfde vraag biedt Justinus ook gelegenheid om te spreken over het doel van Christus’ kruisdood. God de Vader heeft Zijn Zoon naar deze wereld gezonden om de vloek te dragen in plaats van vloekwaardige zondaren.

Persoonlijk

Dat Justinus ook oog heeft voor de wijze waarop zondaren deel krijgen aan dit werk van Christus, blijkt met name in een tweede facet van Justinus’ spreken over de kruisdood van Christus dat onze aandacht nog moet hebben: de persoonlijke wijze waarop hij Trypho en diens metgezellen steeds aanspreekt. Ontdekkend wijst hij de zonde aan: ‘Maar u hebt nooit betoond dat u vriendschap of liefde had: noch ten opzichte van God, noch ten opzichte van de profeten, noch ten opzichte van uzelf. Maar zoals blijkt, bent u altijd afgodendienaars en moordenaars van de rechtvaardigen geweest’ (Dialoog, 93). Eerlijk wijst hij Trypho en zijn metgezellen erop, dat zij schuldig staan aan de kruisdood van Christus.

Maar ook wijst Justinus op de vergeving die voor Trypho en de zijnen mogelijk is. Die vergeving kan er echter niet zijn zonder berouw over de zonden, zonder het gelovig erkennen van Jezus als de Christus, en zonder dat Gods Wet in onze harten geschreven wordt, aldus Justinus. Ernstig waarschuwt hij Trypho en zijn metgezellen vervolgens, dat zij de Christus niet in ongeloof verwerpen en daarmee vervloeken: ‘Maar indien u zowel Hemzelf als degenen die in Hem geloven, vervloekt, en zo vaak u er de macht toe hebt, uit de weg ruimt … hoe zal dan ook bij u niet bezocht worden dat u zelfs uw handen aan die Jezus geslagen hebt’ (Dialoog, 95)!

Balans

Tot zover een korte kennismaking met Justinus. Tenslotte stellen we de vraag: Wat kunnen wij uit zijn leven en werk leren? Zonder volledig te kunnen zijn, noem ik drie leermomenten.

[a] Letten we allereerst op zijn bekering. Nooit mogen wij ‘het boek van de kerkgeschiedenis’ lezen zonder verwondering over het genadewerk van God in zondige mensen. Ook in Justinus’ bekering schittert Gods vrije genade. De Heere brengt een (misschien nog jonge) wijsheidszoeker en waarheidszoeker in aanraking met een oude christen, die hem wijst op de Schrift. En het wordt Justinus tot eeuwige zegen! Wat wordt hier enerzijds duidelijk, dat het de Heere is Die zondaren zoekt voordat zij Hem gaan zoeken. Anderzijds blijkt ook dat Hij Zich juist in de weg van de middelen wil laten vinden. Niet om het zoeken. Maar wel in de weg van het zoeken. De God van Justinus leeft nog!

[b] Een tweede leermoment ligt in Justinus’ verbondenheid aan de Schrift. Bij het begin van zijn bekering wordt hij al op de Schrift gewezen. Justinus heeft zich een levenlang in de Schrift verdiept. En in het aangezicht van de marteldood spreekt hij er nóg over. Vooral in de Dialoog met de jood Trypho blijkt, hoe grondig Justinus’ kennis van Gods Woord geweest is. Wat we daarbij niet moeten vergeten, is dat Justinus helemaal aan het begin van de kerkgeschiedenis stond. Hij kon niet beschikken over allerlei moderne zoekfuncties. En heel veel theologische bezinning op de Schrift (bijvoorbeeld over de Drie-eenheid, de twee naturen, de genadeleer enz.) moest nog plaatsvinden. Bovendien was hij niet christelijk opgevoed. In dat licht is zijn Bijbelkennis beschamend. Laat ons leven, net als dat van Justinus, gekenmerkt mogen worden door een trouwe en biddende omgang met de Schrift. En laten we van Justinus leren om bij de uitleg van het Oude Testament nooit voorbij te gaan aan de vraag, waar Christus in dit gedeelte is.

[c] Een derde leermoment is Justinus’ grote bewogenheid met zijn medemens. Zowel in zijn Apologieën als in zijn Dialoog blijkt, dat hij diep doordrongen was van de ernst van de eeuwigheid. In het licht daarvan heeft hij anderen gewezen op de ene Naam Die onder de hemel gegeven is tot zaligheid. Laten we er daarbij op letten, dat Justinus niet alleen bewogen was met heidenen, maar ook met de joden. Ook hen zocht hij ervan te overtuigen dat Jezus de Christus is. Het woord ‘dialoog’ in de titel van zijn hoofdwerk wil bepaald niet zeggen dat Justinus zich beperkte tot een vrijblijvend gesprek tussen christenen en joden. Integendeel, hij blijkt er diep van overtuigd dat ook het volk van de joden zonder Christus verloren zal gaan. Laten we in onze omgang met onze medemens en ook met het joodse volk iets van dezelfde bewogenheid mogen kennen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen