Perpetua – een jonge martelares uit de Vroege Kerk (1)

Deze woorden zijn van Perpetua, een jonge moeder van nog maar 22 jaar, die rond het jaar 203 kort na haar bekering de marteldood stierf. Het verslag waarin haar martelaarschap wordt beschreven, behoort tot de beroemdste teksten uit de Vroege Kerk. Uniek is dat in dit oude geschrift ook dagboekaantekeningen van Perpetua zélf zijn opgenomen.

Deze aflevering en Deo volente de volgende keren wil ik met u gaan lezen in het verslag van haar martelaarschap. Als we dat doen, kunnen we niet voorbijgaan aan de historische achtergrond van dit geschrift; alleen zo kunnen we Perpetua begrijpen. Tegelijk zullen we steeds de vraag stellen, wat we in onze tijd uit het leven van deze jonge martelares kunnen leren.

Noord-Afrika

Voor de geschiedenis van Perpetua moeten we naar Noord-Afrika. Daar – in het huidige Tunesië – ligt rond 200 na Christus de stad Carthago met haar roemruchte verleden. Al heel vroeg in de kerkgeschiedenis heeft de Heere in deze omgeving de kandelaar van Zijn Woord geplaatst.

We weten niet helemaal zeker, hoe het Evangelie in Noord-Afrika gekomen is. Er zijn op dit punt twee theorieën. Sommige historici denken aan een beweging vanuit het oosten: via Egypte en Libië zou het Evangelie door zendelingen, soldaten, handelsreizigers en anderen in de omgeving van Carthago gebracht kunnen zijn. Anderen denken aan een beweging vanuit het noorden: hemelsbreed ligt Noord-Afrika namelijk betrekkelijk dichtbij Rome en het is ook mogelijk dat christenen vanuit Rome per schip naar Noord-Afrika zijn gegaan om daar het Evangelie te brengen.

Duisternis

In elk geval is het Evangelie gekomen in een streek die verzonken lag in de diepe duisternis van het heidendom. Want dát gold voor de omgeving van Carthago.

Om één aangrijpend voorbeeld te geven: tijdens archeologisch onderzoek naar de overblijfselen van het oude Carthago is men gestuit op de zogenaamde tophet. In de Bijbel wordt dit woord gebruikt voor het moorddal buiten Jeruzalem, waar jonge kinderen levend in het vuur werden geworpen om hen aan de Moloch te offeren. De tophet van Carthago is een soortgelijke plaats: er zijn zo’n 20.000 urnen gevonden met de as van kinderen, die daar geofferd werden aan de afgoden Baäl-Hammon en Tanit. Volgens berekeningen van deskundigen werd er gemiddeld om de drie dagen een kind aan de afgoden geofferd. Een huiveringwekkende parallel met de abortuspraktijk dringt zich aan ons op. Overigens: de praktijk van abortus provocatus was ook letterlijk niet onbekend in de Romeinse tijd. Vroeg-christelijke schrijvers hebben hier scherp tegen gewaarschuwd en er zijn aanwijzingen dat er zelfs in het Nieuwe Testament al op gezinspeeld wordt. Maar daarover wellicht later nog eens meer.

Als de Heere in deze door en door heidense omgeving de kandelaar van Zijn Woord plaatst, is dat niet geweest, omdat iemand in Noord-Afrika naar Hem vroeg. Maar omdat God in Zijn soevereine genade en opzoekende zondaarsliefde ook zondaren in Noord-Afrika zalig wilde maken.

Gemeente in Carthago

In Carthago is vervolgens een christelijke gemeente ontstaan die van grote betekenis is geweest voor de kerk van later eeuwen.

Ik noem u in dat verband drie namen. Allereerst die van Tertullianus, de bekende verdediger van het christelijk geloof, die op zo’n radicale manier heeft geschreven over de vreemdelingschap van de christenen in deze wereld. Hij leeft rond 200 in Carthago.

Vijftig jaar daarna, rond 250 na Christus, treffen we in dezelfde stad de bisschop Cyprianus aan. Ook hij heeft met zijn geschriften grote invloed uitgeoefend op de kerk van het westen.

Nog weer zo’n honderdvijftig jaar later, van 354 tot 430, leeft in Afrika de grote kerkvader Augustinus. Hij heeft in zijn jeugd gestudeerd in Carthago en als hij na zijn bekering bisschop wordt in het stadje Hippo Regius, komt hij regelmatig preken in Carthago. Zijn Carthaagse preken – meer afgestemd op ontwikkeld publiek dan de preken die hij in Hippo Regius hield – zijn nog bewaard!

Kandelaar weggenomen

Intussen is uit hetzelfde Noord-Afrika dat zulke invloedrijke theologen voortbracht, de kandelaar van het Woord ook weer grotendeels weggenomen. Aangrijpend!

Er ligt een indringende boodschap in voor de kerk van Nederland: de Heere zou de kandelaar van Zijn Woord immers ook kunnen wegnemen uit ons land. Of uit ‘onze’ Christelijke Gereformeerde Kerken. Is er niet alle reden om – op een zelfde wijze als Samuel Rutherford Christus smeekte om Schotland niet te verlaten – de Heere te smeken of Hij Nederland niet wil verlaten en of Hij onze kerken niet wil verlaten? Is er ook niet alle reden voor ambtsdragers om als wakende en biddende wachters op Sions muren te verkeren?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen