Perpetua – een jonge martelares uit de Vroege Kerk (2)

Uit deze mededeling krijgen we al enigszins een beeld van Perpetua. Ze is een jonge, getrouwde moeder, afkomstig uit een gegoede familie en met een goede opleiding. Deze heidense vrouw is geïnteresseerd geraakt in het christelijk geloof. Hoe dat precies gegaan is, weten we niet. Misschien hebben de vastberadenheid en het getuigenis van christelijke martelaren haar aangesproken. Door die houding zijn in de eerste eeuwen van onze jaartelling wel meer mensen aangetrokken tot het christendom. Tertullianus, die gelijktijdig met Perpetua in Carthago leeft, schrijft erover: ‘Het bloed der martelaren is een zaad’.

Historici die de leefomgeving van Perpetua hebben bestudeerd, wijzen ook op de grote onzekerheid die er bij de heidenen in Carthago was ten aanzien van het hiernamaals. Het is goed denkbaar dat deze onzekerheid Perpetua onrustig heeft gemaakt en dat ze daardoor is gaan zoeken naar zekerheid. In elk geval is Perpetua in aanraking gekomen met het christelijk geloof. Daarbij zullen naar alle waarschijnlijkheid ook één of meer slaven die in haar huis dienden, een rol hebben gespeeld. Deze slaven of slavinnen die zelf tot geloof waren gekomen, hebben hun meesteres iets laten zien en verteld van het christelijk geloof.

Catechese in de Vroege Kerk

Perpetua meldt zich vervolgens aan als doopleerlinge. Dat betekent dat ze de wens te kennen heeft gegeven om officieel christen te worden en zich te laten dopen. Dat gebeurde in de Vroege Kerk niet zomaar. Aan de Doop ging een traject van catechese vooraf, dat soms meerdere jaren duurde. Deze vroegchristelijke doopcatechese betrof leer en leven. Enerzijds werden de catechumenen (doopleerlingen) meer en meer bekendgemaakt met de Bijbelse geschiedenissen en met de hoofdpunten van het christelijk geloof. Iemand als Cyrillus van Jeruzalem gaat in zijn Doopcatechesen ook nadrukkelijk in op verschillende dwalingen. Anderzijds kreeg tijdens de doopcatechese ook de christelijke levenswandel volop aandacht. Steeds werd benadrukt dat christenen vreemdelingen zijn in deze wereld en heel concreet werd uitgelegd wat dat betekent. Het is leerzaam om – ook met het oog op de belijdeniscatechisatie in onze tijd – kennis te nemen van de vroegchristelijke catechese. In dat verband is ook Augustinus’ boek De catechizandis rudibus (een recente Nederlandse vertaling verscheen onder de titel Goed onderwijs) aan te bevelen.

Gevangen

Waarschijnlijk is Perpetua nog niet zo lang doopleerlinge, als ze met enkele anderen gevangen wordt genomen. Haar arrestatie moet gezien worden tegen de achtergrond van een wet die keizer Septimius Severus nog maar enkele jaren daarvoor heeft uitgevaardigd. In die wet is vastgelegd, dat het mensen wel toegestaan is om christen te zijn, maar dat het verboden is om christen te worden. We begrijpen welke duivelse strategie daarachter schuilgaat. Als zo’n wet lang genoeg van kracht blijft, zal het christendom vanzelf uitsterven. Tot op de dag van vandaag zijn er overigens landen waarin zo’n wet van kracht is!

Dat Perpetua zich ondanks deze wet als catechumeen aanmeldt, toont wel aan, dat ze zich sterk aangetrokken heeft gevoeld tot het christelijk geloof. Voor de verklaring daarvan mogen we niet blijven steken in menselijke factoren. Iedere echte bekering is Gods werk en een wonder van Zijn genade. Het heeft de Heere behaagd om niet alleen Zijn Woord te brengen in de duistere, heidense omgeving van Carthago, maar om ook deze jonge heidense vrouw te brengen bij Zijn Woord.

Dagboekaantekeningen

Na haar arrestatie heeft Perpetua waarschijnlijk eerst een aantal dagen huisarrest gekregen. Daarna wordt ze overgebracht naar de gevangenis. Over de omstandigheden van haar gevangenschap weten we het een en ander, omdat Perpetua in de gevangenis zelf een soort dagboek bijgehouden heeft. De aantekeningen daaruit zijn bewaard gebleven en opgenomen in het verslag van haar martelaarschap. Het is indrukwekkend om te lezen wat Perpetua schrijft over haar lijden:

‘Toen wij nog in voorarrest zaten, en mijn vader op mij wilde inpraten en mij mijn geloof per se wilde laten afzweren, met een beroep op zijn liefde voor mij, zei ik: “Vader, ziet u bijvoorbeeld dat potje daar liggen, dat kruikje of wat het ook is?” “Ja,”zei hij. “Kunt u dat iets anders noemen dan wat het is?” “Nee.” “Zo kan ook ik mijzelf niets anders noemen dan wat ik ben: een christin.” Mijn vader werd kwaad om die woorden en vloog mij aan om mijn ogen uit te krabben. Hij was verslagen met al zijn door de duivel ingegeven argumenten’ (Martelaarschap van Perpetua, 3.1).

Diep is Perpetua ervan overtuigd dat zij in een geestelijke strijd verwikkeld is. Op allerlei manieren probeert de duivel haar namelijk te brengen tot verloochening van haar geloof. Perpetua heeft oog voor deze geestelijke dimensie, ook in de pijnlijke confrontatie met haar vader.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen