Perpetua – een jonge martelares uit de Vroege Kerk (3)

Gedoopt

De vorige keer hebben we gehoord hoe Perpetua’s vader het zijn dochter moeilijk maakte tijdens haar gevangenschap. Op verschillende manieren probeerde hij haar over te halen om haar geloof te verloochenen. Perpetua mocht echter door Gods genade staande blijven. Ze schrijft zelf: ‘Toen heb ik in de paar dagen dat ik mijn vader niet zag, de Heere dank betuigd en ben ik op verhaal gekomen door zijn afwezigheid. In deze periode van een paar dagen werden we gedoopt…’. Denkt u vooral over de laatste mededeling niet gering. De doop betekende in die tijd een officiële overgang tot het christelijk geloof, waarmee Perpetua en haar geloofsgenoten de marteldood riskeerden!

Enkele dagen daarna werden Perpetua en haar geloofsgenoten naar de gevangenis overgebracht. Perpetua schrijft er het volgende over: ‘We werden in de gevangenis gezet. En ik raakte in paniek omdat ik zo’n duisternis nog nooit had meegemaakt. Wat een gruwelijke dag: het was enorm heet wegens de massa’s mensen, de soldaten probeerden ons af te persen, tenslotte werd ik daar gekweld door zorgen om mijn baby’.

Dromen

Voordat we het verloop van Perpetua’s martelaarschap verder volgen, vraagt nu eerst iets anders onze aandacht. In haar dagboek maakt Perpetua namelijk melding van vier dromen die ze tijdens haar gevangenschap heeft gehad. Ze kent er grote waarde aan toe en beschouwt ze als openbaringen van God. Wat is precies de inhoud van deze dromen?

In de eerste droom ziet Perpetua een grote, bronzen ladder. Aan de zijkanten van de ladder zijn allerlei scherpe ijzeren voorwerpen vastgemaakt. Onder die ladder ligt een grote draak die mensen probeert te verhinderen om de ladder te bestijgen. Voor zich uit ziet Perpetua haar leermeester de ladder beklimmen. Als hij boven aan gekomen is, moedigt hij Perpetua aan om dezelfde weg te gaan. Perpetua zet dan haar voet op de kop van de draak en beklimt de ladder. Als ze bovenaan is, komt ze in een soort park, waar ze een herdersfiguur ziet die bezig is schapen te melken. Hij geeft haar wat kaas te eten. Perpetua begrijpt uit deze droom dat ze als martelares de strijd tegen de duivel (draak) zal moeten aanbinden, maar dat ze uiteindelijk ook in de hemelse heerlijkheid zal komen.

Bidden voor broertje

De vierde en laatste droom heeft een vergelijkbare strekking. In die droom ziet Perpetua hoe ze in het amfitheater moet worstelen met een reusachtige Egyptenaar. Ze weet deze figuur te verslaan. Ook hier zien we de voorstelling van het martelaarschap als een strijd tegen en overwinning op de duivel.

Tussen deze eerste en laatste droom in liggen twee dromen waarvan de inhoud ons voor nog grote moeilijkheden stelt. In de tweede droom ziet Perpetua haar broertje Dinocrates, een jongetje van zeven, die vroeger gestorven is aan een ernstige ziekte. In haar droom bevindt deze jongen zich in erbarmelijke omstandigheden. Hij probeert water te drinken, maar dat lukt niet. Na deze droom gaat ze bidden voor haar – overleden (!) – broertje.

Enige tijd later ziet ze dan, in een derde droom, haar broertje onder heel andere omstandigheden. Hij is schoon, goed gekleed, opgefrist en kan nu wel water drinken. Perpetua concludeert daaruit, dat op haar gebed – het gebed van een martelares – haar broertje van zijn vreselijke lot is bevrijd.

Nuchterheid

Wat moeten we van deze dromen denken? Heeft de Heere de bijzondere omstandigheden van Perpetua in aanmerking genomen – ze zat tenslotte gevangen, had geen beschikking over de Bijbel en kende de Schrift slechts ten dele – en heeft Hij toen een boodschap tot haar gezonden in deze dromen? Perpetua lijkt dat zelf te hebben gedacht en er zijn genoeg mensen geweest die dat kritiekloos overgenomen hebben.

We zullen die opvatting echter beslist van de hand moeten wijzen. Immers, nooit zal de Heere in een droom iets openbaren wat in strijd is met Zijn eigen Woord. En wat Perpetua in de tweede en derde droom ziet – haar broertje in een soort vagevuur, waar hij vervolgens uit gebeden wordt – is toch wel duidelijk in tegenspraak met de Schrift!

Het lijkt me maar het beste om in alle nuchterheid aan te sluiten bij de verklaring van één van de grote kenners van de martelaarsgeschiedenis van Perpetua, de Amerikaanse Joyce E. Salisbury. Zij wijst erop dat Perpetua tijdens haar gevangenschap onder zware druk heeft gestaan. Het is niet vreemd dat zij in die omstandigheden herhaaldelijk heeft gedroomd, en dat in die dromen allerlei gedachten met elkaar verward raakten. Welnu, in Perpetua’s dromen zijn inderdaad allerlei indrukken van dat moment én de verwachting van een naderend martelaarschap én Bijbelse motieven én elementen uit de Griekse en Romeinse mythologie (die Perpetua door haar opleiding kende) met elkaar verward geraakt. We zullen de dromen dus vooral moeten zien als een bewijs dat Perpetua een echt mens was, die ten aanzien van de zorgen over haar jonggestorven broertje ook niet vrij was van enige dwaling.

Dat doet overigens niets af aan het diepe respect dat we hebben voor de moedige wijze waarop Perpetua haar martelaarschap heeft ondergaan. Van haar volharding kunnen we alleen maar met grote achting kennisnemen.

Ook vandaag is altijd weer nuchterheid nodig in het beoordelen van allerlei soms zeer emotionele uitingen ten aanzien van het christelijk geloof. Onze maatstaf zal daarbij altijd de Schrift moeten zijn. Ook dát is leren van de Vroege Kerk!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen