Schrift Verstaan

Voor- en tegenstemmen hebben zich ruimschoots laten horen. Tot zelfs de voorzitter van de GS toe. Waarom ik mij niet meng deze keer in het pallet van meningen? Allereerst omdat we sinds kort bij belangrijke besluiten op onze website voorlichting geven. Verder ook omdat de lezers van ons blad best wel weten hoe ik over deze zaken denk. En verder ook omdat we eerst beter kunnen afwachten hoe het allemaal komt. Ik wil me dus niet expliciet mengen in de directe besluitvorming en ik wil me vooralsnog wat inhouden. Het zal te Zijner tijd er wel van komen.

De brede meningsvorming wordt bevorderd door het besluit om het Synodale gebeuren op YouTube te plaatsen. Ik kan beter uw gedachten wat afleiden naar een onderwerp in de marge, dat echter telkens weer genoemd wordt. Er wordt ter Synode door meerderen onderscheid gemaakt tussen Schriftgezag en Schriftverstaan. Daartussen is inderdaad verschil. Het onderwerp is doorslaggevend voor onze omgang met Gods Woord. Schriftgezag is een statisch begrip, dat uitgaat van de vaste en klare waarheid van Gods Woord. Schriftverstaan heeft er mee te maken hoe u en ik het Woord opvatten. Het is de combinatie van twee dingen: de waarheid van Gods Woord plus daarbij gevoegd ons verstaan. Er is een subjectief element bijgevoegd. We zouden kunnen zeggen: de mens met zijn bevattingsvermogen en zijn overwegingen gaat een rol meespelen.

Men stelt dus onbedoeld dat er op bepaalde punten geen sprake is van een vaststaande waarheid. Deze is niet, zoals een broeder opmerkte, in beton gegoten. In de Gereformeerde kerken verscheen jaren terug een Synodaal rapport over het Schriftgezag onder de titel “Klare wijn” (als ik me goed herinner). Men poogde daarin de waarheid te relativeren. Op zich is deze denktrant niet vreemd. Een huis is een huis, met meestal vier muren, maar we zien doorgaans maar één muur tegelijk. Ons zicht is beperkt, ook onze waarneming.

Bavinck heeft dit echter, ter ondersteuning van de Gereformeerde leer, radicaal van de hand gewezen. Hij neemt afstand van iemand als von Harnack, die het geloof plaatste tussen de openbaring en de leer. Dit in de lijn van Ritschl en Schleiermacher. Religie steunt dan niet op Bijbelse uitspraken, maar op de zedelijke natuur van de mens. Wat overblijft, is zuiver subjectieve vroomheid. Hij noemt in dit verband ook Delitsch, een bekend Oudtestamenticus, die stelde dat de waarheid meedeint op en meegaat met de golven van de tijd.

In dit geval hebben we dus geen vaststaande waarheid meer. We moeten dus goed nadenken voordat we dit onderscheid willen hanteren.

We begrijpen met elkaar wel, dat er een kern van waarheid schuilt in dit onderscheid. Maar dat dan in zeer beperkte mate. Het moet niet leiden tot de omgekeerde waarheid en daar gaat het vaak dan wel over. In “Nader bekeken” (een blad dat verschijnt in Vrijgemaakte kringen) las ik een artikel waarin een hoogleraar uit die kerken gedurende een aantal jaren werd gevolgd in zijn uitspraken. Het ontwikkelde zich bij deze hoogleraar van nee tot ja. Eerst was homoseksualiteit in strijd met de Bijbel en het eindigde in de stelling dat het nu een gave (!) is. Daar kun je uitkomen als de waarheid niet meer vaststaat en dus kneedbaar is. Dat is de consequentie van de ruimte die we de mens toekennen in het proces van waarneming. Dit is momenteel schering en inslag in allerlei discussies.

We zien hier ook weer dat alles in beweging is. We ontwikkelen allemaal, maar de vraag is hoe we ons ontwikkelen. Niemand ter Synode zal dit willen stellen, maar ook een eerste stap voert wel van de waarheid af.

Gods Woord wijst deze weg ook af. Christus heeft Zich bediend van zeer stellige uitspraken. Ik hoef daar geen voorbeelden van te geven. Hij heeft wel soms heel verschillend gesproken over allerlei dingen. Maar dat was dan in een bepaalde context. Zijn uitspraken komen nooit in conflict met elkaar. U denkt met mij aan de stevige en heldere uitspraken van Johannes de Doper, of Paulus. Deze allen gingen steeds uit van de vaststaande waarheid.

Onze Belijdenis is ook bedoeld om verschillende accenten samen te vatten tot een eenduidig beeld over de leer.

Zo komen oude dwalingen terug, maar ze worden opgediend als nieuwe inzichten. We kunnen dus de term “Schriftverstaan” wel gebruiken, als deze maar niet gaat afwijken van het Schriftgezag. Het mag en kan geen eigen leven gaan leiden. Dat gebeurt als men het water opening verschaft, naar het woord van de Spreukendichter (17:14). Het leidt tot een dijkdoorbraak; je weet niet meer waar het uitkomt. Dat zien we bijvoorbeeld ook in de wens van meerdere theologen, dat de vrouw in het ambt in alle gemeenten van heel de PKN moet worden geaccepteerd. Dit is een nieuwe stap. Hij maakt duidelijk waar we uiteindelijk kunnen uitkomen.

Zulke onderscheidingen maken het Bijbellezen tot een ingewikkelde bezigheid. Filippus stelde de kamerling de vraag: Verstaat ge ook hetgeen ge leest? Het gaat in deze geschiedenis dus ook om het Schriftverstaan. Maar juist deze geschiedenis toont duidelijk aan dat Filippus geheel in de lijn blijft van de woorden, die de kamerling las. Er worden geen nieuwe elementen ingevoegd.

Eigenlijk is er maar één goed verstaan van de waarheid. Alleen de Heilige Geest kan ons daartoe leiden. Daartoe moet ons verstand verlicht worden. Zonder dat is er ook niet echt een persoonlijk begrip van de waarheid mogelijk. Het is dan een zaak van het hoofd en niet van het hart. Dus bidden we: Verlicht mijn ogen opdat ik aanschouwe de wonderen van Uw wet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen