Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Puriteinse emigranten (1)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Puriteinse emigranten (1)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Van Scrooby naar LeidenDit jaar is het 400 jaar geleden dat de Pilgrim Fathers de Atlantische Oceaan oversteken naar Nieuw-Engeland, een streek in het noordoosten van wat nu de Verenigde Staten heet. Een grote groep van hen is afkomstig uit de Engelse kerk van Leiden en sticht samen met geloofsgenoten uit Engeland in hun nieuwe vaderland een nederzetting, Plymouth Colony geheten. Velen van hen zijn puriteinen en hun aankomst in Nieuw Engeland vormt het begin van een vloedgolf van emigranten die overal in dit gebied kolonies sticht die op puriteinse leest geschoeid zijn. Wat bezielt deze mensen? Welke idealen koesteren zij? En hoe komt het dat predikers als Thomas Hooker, Thomas Shepard en anderen die hier werken eigen accenten leggen in hun prediking? Dat zijn de vragen die we in een reeks artikelen willen behandelen.

Separatisten

De geschiedenis van de Pilgrim Fathers begint in Engeland. In het begin van de 16 e eeuw scheidt de Engelse staatskerk zich af van de Kerk van Rome, maar in veel opzichten blijft zij nog tegen het Rooms-katholicisme aanleunen. Dat is degenen die pleiten voor een verdergaande reformatie in de geest van Luther en Calvijn een doorn in het oog. En dus ontstaat in de tweede helft van de 16 e eeuw een krachtige beweging die de kerk wil zuiveren van de ‘paapse smetten’: het puritanisme. De meerderheid van deze puriteinen blijft aanvankelijk binnen de Anglicaanse Kerk. Zij willen de kerk van binnen uit hervormen. Maar al vroeg beginnen kleine groepen zich af te scheiden. Zij verwerpen de bisschoppelijke kerkregering waardoor de kerk van bovenaf bestuurd wordt radicaal. In plaats daarvan vormen zij gemeenten van mensen die vrijwillig beloven de Heere te willen vrezen en heilig te willen leven. Deze mensen sluiten samen een verbond en vormen zo een zelfstandige gemeente (congregation) die niet onder het gezag staat van een bisschop, de koning of zelfs van een synode. Alle gezag berust bij de gezamenlijke leden. Dit soort gemeenten staat bekend als ‘separatisten’ (afgescheidenen) of ‘congregationalisten’. Nu worden verschillende soorten puriteinen al in de 16 e eeuw van overheidswege vervolgd, maar dat geldt wel heel in het bijzonder de separatisten onder hen. De Engelse koningin Elizabeth I (1558–1603) droomt van één verenigd koninkrijk met één kerk onder één vorstin en daar passen de congregationalisten volstrekt niet in. Velen van hen worden beboet en gevangen gezet en in 1593 worden drie leiders van de separatisten zelfs terechtgesteld. Onder de opvolgers van Elizabeth worden hun omstandigheden niet beter, eerder slechter.

De vlucht uit Scrooby

In het begin van de 17 e eeuw ontstaat zo’n separatistische gemeente in het Engelse plaatsje Scrooby. William Brewster vervult hier een leidinggevende rol. Hij is rentmeester van Scrooby Manor House, een slot dat eigendom is van de aartsbisschop van de Anglicaanse Kerk. Hier houdt de gemeente haar samenkomsten. Al spoedig wordt de overtuigde congregationalist John Robinson predikant van de gemeente. Daarnaast wordt ook William Bradford een belangrijke figuur in deze kring. Hij is een wees uit Scrooby die door Brewster wordt geadopteerd. Later zal hij de ervaringen van de Pilgrim Fathers beschrijven in zijn befaamde geschrift Over de Plymouth kolonie. Wanneer de vervolgingen van de separatisten in Engeland toenemen, besluit de gemeente in haar geheel naar Nederland te emigreren. De Engelse overheid weigert hen echter te laten gaan en heeft alle havens voor de puriteinen gesloten. Niettemin verkopen zij hun bezittingen en vinden een schip dat hen in het geheim naar Nederland zal brengen. Maar als ze midden in de nacht aan boord gaan, blijkt de kapitein hen verraden te hebben. Ze worden overvallen door soldaten, van al hun geld en bezittingen beroofd en vrijwel het hele gezelschap – inclusief vrouwen en kinderen – brengt een maand in de gevangenis door. Een jaar later wagen ze weer een poging. Nu zal een Nederlandse kapitein hen overzetten. Maar als het schip op een stille plek voor de kust ligt en de eerste groep emigranten in een sloep daarheen wordt gebracht, worden de achterblijvers opnieuw overvallen. De kapitein raakt in paniek en slaat met een deel van de emigranten aan boord op de vlucht. Het schip komt in een zware storm terecht die veertien dagen duurt en strandt uiteindelijk aan de kust van Noorwegen. De achtergebleven vluchtelingen – voornamelijk vrouwen en kinderen – worden van gevangenis naar gevangenis gesleept. Uiteindelijk laat men hen van arren moede gaan. Zij komen tenslotte aan in Amsterdam waar zij met de andere emigranten die uit Noorwegen gekomen zijn, worden herenigd.

Leiden

Maar ook in Amsterdam wordt hun weinig rust gegund. Daar zijn allerlei kerkelijke twisten gaande tussen verschillende Engelse gemeenten die hier inmiddels zijn ontstaan. Bovendien leiden de berooide vluchtelingen hier bittere armoede. Daarom vertrekken zij in 1608 naar Leiden en vormen daar een Engelstalige gemeente. John Robinson wordt hun predikant.

Dit artikel werd u aangeboden door: Bewaar het Pand

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 13 augustus 2020

Bewaar het pand | 12 Pagina's

Puriteinse emigranten (1)

Bekijk de hele uitgave van donderdag 13 augustus 2020

Bewaar het pand | 12 Pagina's