Puriteinse emigranten (2)

Het leven in Leiden

De gemeente rond John Robinson voelt zich in Leiden beter thuis dan in Amsterdam. Veel emigranten wonen hier met hun gezinnen in houten eenkamerwoningen bij de Pieterskerk. William Brewster weet een aantal rijke kooplieden over te halen de vluchtelingen in dienst te nemen als wevers, wolkammers en hoedenmakers. Een enkeling begint een eigen bedrijf, maar de meesten lijden bittere armoede. Robinson vormt als predikant het hart van de gemeenschap van de emigranten. Hij preekt drie keer per week, tweemaal op zondag en eenmaal op donderdag. Het patroon van de zondag blijft steeds hetzelfde: ’s morgens en ’s avonds een kerkdienst en tussen de diensten gelegenheid voor geestelijke gesprekken rondom de prediking of een Bijbelgedeelte. Alleen mannen nemen aan deze ‘profetieën’ (prophesyings) deel. Maar ondanks de betrekkelijke rust die men in Leiden geniet, groeit in de loop van de jaren het verlangen om uit Nederland te vertrekken. Dat heeft verschillende oorzaken. Allereerst blijven de sociale omstandigheden zwaar: iedereen is uitgeput van de lange werkdagen en het ongewone werk. Vervolgens hebben de emigranten in toenemende mate moeite met het geestelijk klimaat dat in de Lage Landen heerst. De meeste Nederlanders zijn orthodox in de leer, maar leven er niet uit. Dat blijkt vooral in de wijze van zondagsviering. De puriteinse separatisten zijn zeer stipt in het onderhouden van de zondag, terwijl gereformeerden in Nederland daar heel anders in staan. Tenslotte hebben zij ook zorgen over de kinderen. Sommigen van hen worden beïnvloed door de losse levensstijl in de stad en breken met de strikte regels in de emigrantengemeenschap. Bovendien dreigen ze de Engelse taal te verleren….

De Speedwell en de Mayflower

Uiteindelijk slagen de Pilgrims in Leiden erin geldschieters te vinden die hun reis bekostigen. Het contract dat gesloten wordt valt in hun nadeel uit: ze zullen jaren in Nieuw-Engeland moeten werken om die kosten terug te betalen. Zelf hebben ze een schip gekocht, de Speedwell, en daarmee vertrekken ongeveer 50 Pilgrims uit Leiden in de zomer van 1620 uit Delfshaven naar Engeland. Robinson blijft achter en zal in 1625 tijdens een pestepidemie in Leiden sterven. Na enkele dagen komt de Speedwell in Southampton aan. Daar ligt de Mayflower aan de kade, het schip dat samen met de Speedwell de oversteek zal maken. De Pilgrims worden over beide schepen verdeeld en hier komen ook kolonisten uit Engeland aan boord. Dit zijn vooral vaklui, zoals tonnenmakers en leerbewerkers. De meeste van hen zijn bepaald geen strikte puriteinen. Op 5 augustus vertrekken beide schepen uit Southampton. Spoedig blijkt echter dat de Speedwell zo lek is als een zeef en de schepen moeten tot twee keer toe terugkeren. Uiteindelijk blijft de Speedwell achter en worden er zoveel mogelijk mensen aan boord van de Mayflower gepropt, namelijk 102 kolonisten, teveel voor zo’n klein schip. Het schip kiest op 6 september het ruime sop, een maand later dan gepland is. De meeste passagiers verblijven in twee open ruimten op het benedendek en het hoofddek van respectievelijk 8 bij 5 en 20 bij 6 meter. De stahoogte benedendeks is op zijn hoogst anderhalve meter. In de praktijk betekent dit dat de ruimte per passagier weinig meer is dan een à twee vierkante meter. In deze ruimte moet iedere Pilgrim slapen, eten, zijn bezittingen opslaan, zichzelf zo schoon mogelijk houden, voor de kinderen zorgen, koken en de acht weken zien te overleven die de overtocht duurt. Er zijn wel wat hutten gemaakt van dunne wandjes en wat opgehangen doeken, maar het dek waar ze verblijven is bepaald niet watervrij als er wat zeegang is. Maar ondanks toenemende stormen is het een relatief veilige reis. Onderweg overlijdt slecht één passagier…

Tóch dankdag

Op 11 november – aan het begin van de winter! – gaat de Mayflower voor anker bij Cape Cod. De Pilgrims zijn uitgehongerd en velen zijn ziek. Ze beginnen met de bouw van Plymouth Colony, maar al spoedig eisen de doorgestane ontberingen hun tol: ongeveer de helft van het gezelschap sterft in korte tijd, voornamelijk de wat ouderen. De relatie met de indianen is ongemakkelijk. Dreiging en toenadering wisselen elkaar af. Maar als de pelgrims in oktober 1621 dankdag houden voor de oogst, voegen indianen zich bij hen en delen in de feestvreugde. Het is het begin van een lange traditie van de Amerikaanse dankdag (Thanksgiving Day).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen