Puriteinse emigranten (5)

De kern van het conflict

Waar gaat deze crisis over? Dat wordt duidelijk uit een opmerking die John Winthrop, de gouverneur van de kolonie, in zijn dagboek maakt. Hij schrijft: ‘Een zekere mrs. Hutchinson, lid van de kerk van Boston (… verspreidde) twee gevaarlijke dwalingen, namelijk 1. Dat de Heilige Geest als Persoon in iemand woont die gerechtvaardigd is; 2. Dat uit onze heiligmaking geen bewijzen zijn af te leiden voor de echtheid van onze rechtvaardiging’. De eerste dwaling houdt in dat de inwoning van de Heilige Geest in de gelovigen zo overweldigend is, dat de regels van de wet van God voor hen geen bindende betekenis meer hebben. Dat laatste is een kernelement in allerlei vormen van antinomianisme. Dit woord is namelijk samengesteld uit het Griekse woord ‘nomos’, dat ‘wet’ betekent en het voorvoegsel ‘anti’ dat onder meer vertaald kan worden met ‘tegen’. Kortom: het gaat bij het antinomianisme om een opvatting waarin aan de wet voor de gelovigen verminderde of géén betekenis wordt toegekend. Het gedrag van gelovigen wordt volgens deze visie namelijk bepaald door de innerlijke aanwijzingen en aandrijvingen van de Geest. De tweede dwaling wil zeggen dat het onmogelijk is dat iemand verzekerd wordt van de echtheid van zijn rechtvaardiging ‘uit de vruchten van het geloof’ of uit zijn godzalige wandel’ (vgl. Zond. 32, vr. 86 HC!). De wet heeft hier dus afgedaan en de goede werken hebben ten diepste geen geestelijke waarde!

Anne Hutchinson

Wie is deze Anne Hutchinson? In de jaren ’20 van de zeventiende eeuw kerkt zij samen met haar man bij John Cotton die dan predikant is van de gemeente van Boston in het oude Engeland. Zij is diep onder de indruk van deze jonge prediker. In deze periode maakt de Heilige Geest haar door onmiddellijke openbaring duidelijk hoe zij echte, door de Geest geleide predikanten kan onderscheiden van valse dienaren van de antichrist. Van die echte dienaren van het Woord zijn er in Engeland slechts enkelen meer en onder hen neemt Cotton volgens Anne de voornaamste plaats in. Wanneer Cotton in 1633 uit Engeland vlucht en naar de Bay Colony emigreert, raakt zij in grote geestelijke verwarring. Opnieuw wijst de Geest haar de weg en gebiedt haar Cotton te volgen. En zo vertrekken de Hutchinsons in 1634 naar Nieuw Engeland. Daar in ‘het nieuwe Boston’ belegt Anne al spoedig wekelijkse samenkomsten van vrouwen in haar huis om de preken van de afgelopen week te bespreken. Het duurt niet lang of verschillende predikanten worden in dit gezelschap bekritiseerd als ‘wettische’ predikers die de leer van vrije genade verduisteren. Cotton wordt echter op een voetstuk gezet als de onvermoeibare strijder voor het ‘uit genade alleen, zonder de werken der wet’. Hierdoor ontstaat zoveel onrust in de kolonie dat collega-predikanten Cotton om opheldering vragen. Maar hij doet alsof er niets aan de hand is. Vervolgens leggen de collega’s hem zestien vragen voor die Cotton met kennelijke tegenzin beantwoordt. Hieruit blijkt dat hij van mening is dat we uit onze heiligmaking geen bewijzen mogen afleiden voor de echtheid van onze rechtvaardiging, want dat zou betekenen dat onze heiligmaking (of onze goede werken) de grond zouden zijn voor onze rechtvaardiging!

De synode

De zaak blijft smeulen, maar explodeert door een preek van ds. John Wheelwright. Hij is een zwager van Anne Hutchinson en denkt helemaal in haar lijn. Wanneer in verband met de tweedracht in de kerken een dag van gebed en vasten wordt belegd, houdt Wheelwright in Boston een preek die één tirade is tegen het bestuur en de ‘wettische’ predikanten van de kolonie. Aan het slot roept hij zelfs openlijk op om de strijd aan te binden met ‘de werkers van de wet’! In de verwarring die daarna volgt, dringen de predikanten erop aan dat er een synode bijeen geroepen wordt. De overheid stemt daarin toe en op 30 augustus, 1637 komt de eerste synode van Nieuw Engeland samen in Newtown. Thomas Hooker is één van de voorzitters. Deze vergadering slaagt erin uitspraken over de geschilpunten te doen waarin ook Cotton zich kan vinden. Hij keert zich nu ook openlijk tegen de opvattingen van Anne Hutchinson die door de synode worden veroordeeld. Later wordt Anne, evenals haar zwager door de overheid uit de kolonie verbannen. In de omgeving van de huidige stad New York wordt zij in augustus 1643 bij een overval door indianen vermoord. Ondertussen blijven Hooker en andere predikanten Cotton ervan verdenken dat hij bij zijn standpuntbepaling op de synode niet helemaal oprecht is geweest.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen