Pluriforme Kerk-2

Ik heb, als er gesproken werd over Gouda, wel eens de aanduiding van een “ketters” stadje gehoord. Dat werd heel verschillend bedoeld. In die tijd stonden er dienaren als R. Kok, A. Verhagen, C. Steenblok. Natuurlijk gaf dat spanningen en veel, heel veel strijd en twist. Ds. G. Boer preekte in de St. Jan; daar was mijn familie op gesteld.

Mijn oom woonde op de Gouwe. Daar stond ook “onze” kerk. Zo zag ik dat als kind. Een kerk met een heel mooi orgelfront. Wisse en ook mijn vader preekten daar ook. Inderdaad is de stad ook nu nog behoorlijk verdeeld in kerkelijk opzicht.

Het kan tot nadenken stemmen dat de grote machtige basiliek van de Roomse kerk vlak bij onze kerk aan diezelfde Gouwe staat. Ook in het denken van br. Loonstra staat Rome minder veraf dan voorheen, zo lijkt me. Hij lijkt me iets meer met Rome te hebben dan onder ons gebruikelijk is.

Sprekend over deze stad wekt het verwondering dat de kerk aan het Stationsplein, waar ik als kind onder het gehoor gezeten heb van dr. Steenblok, uitgegroeid is tot drie grote gemeenten. Dat zal, als hij kerkelijk Gouda overziet, ook tot nadenken moeten stemmen. Het gaat immers om de vraag hoe de kerk kan overleven. Deze gemeenten bevatten veel volk. Ik stel voor dat br. Loonstra zijn stad nog eens nauwkeuriger doorwandelt. Er zijn dus gemeenten, die kunnen overleven.

Dit is figuurlijk bedoeld. Loonstra zegt ergens dat (de liturgie van) de kerk de mens van deze tijd niet meer aanspreekt. Maar hij zou dan kunnen bedenken dat het grootste deel van kerkelijk Nederland nog steeds met overtuiging kerkt onder de normale gestalte. Dat bedoel ik met de drie grote gemeenten in Gouda. Hierbij merk ik ook op dat hij deze kerkengroepen in geen enkel opzicht in beeld heeft. Op die manier krijg je sowieso een eenzijdig beeld. Dat geldt ook van onze eigen kerken. Welke kant kijk je uit? Wat zegt het de schrijver dat velen bij ons helemaal geen behoefte hebben om de kerk opnieuw uit te vinden (blz. 64). Ook in de plaatsen rondom Gouda heeft de normale en gewone kerkdienst met haar inkleding zich tot nu toe gehandhaafd, zonder veel problemen. De boodschap is bepalender dan de liturgie.

Het gaat in hoofdstuk 3 over die liturgie. Loonstra hecht daar, zoals velen in deze tijd, heel veel waarde aan. Daarin moet ik hem ook helemaal bijvallen. Ik merk hier wel een verschuiving. Bavinck spreekt over de cultus externus en internus. De eerste is de liturgie, de tweede is de bevinding. We zien hier dus een sterke verschuiving. Vanouds is de kern van de religie gezocht in de bevinding, bij Loonstra verschuift dit naar de liturgie. In mijn bevatting wordt hier het persoonlijke element verdrongen.

Ik richt de lens verder op sommige onderdelen. Loonstra spreekt over de vierende gemeente. Dat lijkt me zowel een Bijbels alsook een modern begrip. Het wordt nu meer dan voorheen zo benoemd. Zelf heb ik dat gevoel van een viering voor een kerkdienst niet zo sterk. Het is ook niet Bijbels compleet om het zo te noemen. In de Bijbel gaat het ook over bededagen, over samenkomsten van verootmoediging en schuldbelijdenis. Daarbij past niet zozeer het woord “viering”.

Als Loonstra spreekt over de Roomse liturgie, zegt hij heel verhelderende dingen. Ook Rome is in beweging, soms zelfs in positieve richting. Toch denk ik hierbij dan toch ook echt weer aan die twee kerken op de Gouwe. Past in deze bespreking zondag 30 nog wel? Ik begrijp wel dat hij, als hij terug zou willen naar enkel de Twaalf Artikelen, de verschillen met Rome niet onder de loep wil leggen. Ik signaleer dit streven door heel het boek heen.

Onze broeder wil de eenheid bevorderen. Hij doelt daarbij op de wereldkerk. Hij wil dus alles overal onder een noemer samenbrengen. Op zich is daar veel voor te zeggen. Het is alleen de vraag of dat wel kan. In ieder geval vallen de Evangelische groepen daar wel onder. Het is verhelderend dat Loonstra weer niet, zoals u misschien verwacht zou hebben, de evangelische stijl te voet valt. Integendeel, hij brengt daar steekhoudende argumenten tegen in stelling. Het is hem allemaal te uitbundig.

Bij de weging van de liturgische vormen tref ik in mijn ogen verwerpelijke zaken aan. Hebt u ooit gehoord van een kliederkerk? Hiermee wordt bedoeld: op een creatieve manier de betekenis van de Bijbelverhalen ontdekken. Nee werkelijk, dit valt voor mij en ons helemaal buiten de geestelijke kaders van het geloof. Voor mijn gevoel hebben overigens toch veel kerkleden genoeg aan “het verhaal”. Loonstra neemt deze term ook in de mond. Soms hoor je mensen zeggen dat de toepassing in een preek een herhaling is. Zij menen aan het verhaal genoeg te hebben, zonder toepassing.

Daarbij is Loonstra fervent voorstander van de kindernevendienst. Ook dit onderwerp komt ter sprake als het over de liturgie gaat. De aanwezigheid van kinderen in de dienst kan hinderlijk zijn, denkt hij. Al kan ik me daarbij wel iets voorstellen, Gods Woord lijkt me juist te bepalen dat de kinderen er helemaal bij horen, ook in de kerk. Maar dan wel op een passende plaats. Hoe goed werkt het als voorgangers oog hebben voor de kinderen? Ik heb zelf vrijwel nooit last gehad van draaiende kinderen, wel van draaiende volwassenen. Gedraai is hiervoor niet eens nodig, de oogopslag spreekt soms boekdelen. Ik besluit deze aflevering met de constatering, dat Loonstra en wij allen waken moeten tegen afwijking naar links of naar rechts. Een volgende keer nog een afsluitend artikel, dan over de boodschap.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen