Het Hart

Centrum van allerlei functies dus. We onderscheiden ons innerlijk verder in verstand, wil en gevoel. Drie kanalen die samen ons hart bepalen. Ieder zal het erover eens zijn, dat ons hart het centrum is, maar welk van deze drie onderstromen zijn nu bepalend voor het geloof?

We kunnen de mensheid in deze drie secties indelen. Er zijn verstandelijke typen, die zich kenmerken door een zakelijke kijk op de dingen. Het is aantrekkelijk om hen een eerste plaats toe te kennen. Ze kunnen het terrein overzien, ze kunnen helder formuleren en laten zich niet afleiden door wisselende emoties. Maar er liggen ook nadelen op de loer. Zakelijk kan soms samenvallen met afstandelijk, nuchterheid heeft soms iets van een kille benadering. Deze typen vinden we natuurlijk ook onder Gods volk. Meermalen heb ik leden uit de gemeente horen zeggen dat hun tranen zeer zeldzaam zijn. Deze mensen kunnen daar zelf ook last van hebben. Ze voelen het als een gemis, dat ze een arm gevoelsleven hebben. Konden ze maar meer indrukken beleven of de dingen beter en gevoeliger inleven. Dat lijkt voor het leven met de Heere toch wel een must.

Deze verstandstypen hebben iets voor op anderen, maar zelf zullen zij en wij soms ook wel de nadelen voor ogen hebben.

Maar dat geldt ook van hen, die meer beheerst lijken te worden door hun gevoelens. Gevoelsmensen komen warm over, leggen snel kontakten en kunnen heel overtuigend optreden. Ze nemen je zo maar mee. Ik vermoed dart het gevoel in het bevindelijke leven een sterk dominante factor is. In die zin dat we bevinding soms ook verwarren met gevoeligheid en gemoedelijkheid. Zeker, er wordt niet alleen terecht gewaarschuwd voor de verstandschristen, ook gevoeligheid is niet altijd een plus. Een treffende psalm kan zo maar inslaan in het hart en terecht zeggen we dan wel eens dat we niet op een “tekstje of een versje” onze zaligheid moeten bouwen. Het gevoel speelt een voorname rol in de evangelische kringen. Daar is het gevoel uitgegroeid tot een dominante factor. Dit heeft mede te maken met verwante Pinksterkringen, waar men veel aandacht geeft aan het inwendige licht, waardoor het instrumentarium van het gevoel zijn kansen krijgt. Toch denk ik dat ook onder ons het gevoel een grote plaats inneemt, of juist omdat het vaak gemist wordt, zorgt voor een chronisch conflict. Met de wil als innerlijke drijfveer heeft het geloof ook duidelijke verbindingen. In de kerkgeschiedenis is de lijn van het willen duidelijk waar te nemen. Ik hoop daar nog op terug te komen. In ieder geval heeft een te sterk optredende wil verband met een activistisch geloofsleven. Dat activisme steekt zeker in onze tijd de kop op. In veel gemeenten struikel je over allerlei activiteiten. Sinds we de doeners ontdekt hebben, lijkt het erop dat geloven bijna hetzelfde is als doen. Er zijn leden in gemeenten die het hier moeilijk mee hebben. Zeker als we het geloof beperken tot de innerlijke beleving, is het wantrouwen groot tegen allerlei commissies en (groei)groepen, die stelselmatig een beroep op je doen. Je voelt je geen volwaardig lid, als je niet actief en enthousiast meedoet met kringwerk en groepsvormen.

Het is goed om uzelf eens af te vragen welke factor van deze drie bij u overheerst. Meestal weet u dat wel. U bent er wel achter gekomen, waar uw zwakheden liggen en misschien ook wel waar u goed in bent.

In Gods Woord kunnen we deze lijnen ook ontdekken. David moet wel een gevoelig mens geweest zijn. Dat blijkt reeds uit zijn muzikale kwaliteiten. Muziek heeft ongetwijfeld iets met gevoelens. U ziet dat soms aan de houding waarmee organisten van naam de klavieren bespelen. Ze komen zo maar in trance; ze buigen mee met de klanken. Musici zullen dit wel herkennen, denk ik.

Het blijkt ook uit de inhoud van Davids psalmen. Hij spreekt vrijuit over zijn tranen, hij klaagt zijn leed uit en hij zingt het hoogste lied als hij door het geloof zijn vertrouwen herwint. Paulus daarentegen is de denker, die diepe gedachten ontwikkelt. Hij was immers al daarin getraind door zijn leermeester Gamaliel. In zijn optreden heeft een gevoelige benadering niet de overhand. Hij ontwikkelt zijn gedachten en niet voor niets dacht Festus dat hij beschikte over grote geleerdheid. Zelfs Petrus weet ervan dat de lezers soms moeite hebben om hem te volgen (2 Petr. 3:16). In Petrus trouwens zouden we iets van een sterke wil kunnen ontdekken, als hij zijn zwaard trekt en als hij snel allerlei voornemens ontwikkelt. De hier gegeven voorbeelden zijn echter willekeurig.

Zo zijn er ook in de geschiedenis meerdere voorbeelden te noemen. Luther kennen we vooral aan zijn emoties en gevoelens, Calvijn lijkt meer de kamergeleerde die diep nadenkt en veel tijd besteedt aan bezinning. Er zijn predikanten die beschikken over een rijk gevoelsleven en daardoor warm en vertroostend overkomen.

Daarentegen zien we ook dienaren die hoog kunnen opklimmen met hun gedachten zodat eenvoudigen niet makkelijk kunnen meekomen.

Dit correspondeert met de hoorders in de bank. Daar treffen we dezelfde typen aan. Het mooiste zou het zijn als leden elkaar kunnen aanvullen, om samen een eenheid te vormen. Maar helaas kunnen deze lijnen ook snel zorgen voor kortsluiting. Daar gaan we een volgende keer mee verder.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen