De Belijdenissen Van Augustinus (1) – De Schrijver

Eerder heb ik in een artikel al eens verwezen naar een studie van ds. D.H. Kranendonk, inmiddels hoogleraar aan het PRTS in Grand Rapids namens onze Canadese zusterkerken, over de geestelijke erfenis van enkele van deze predikanten. Het stemt me verheugd, u te kunnen melden dat – naar aanleiding van dat artikel – door kand. J. van Limbeek het plan is opgevat om deze studie te gaan vertalen, zodat ze ook in het Nederlands beschikbaar komt. Van harte hopen we, dat dat initiatief gerealiseerd kan worden!

Terug naar de Vroege Kerk

Na dat alles ga ik graag weer met u terug naar de eerdere opzet van deze rubriek: Leren van de Vroege Kerk. Het is mijn voornemen om de komende tijd Deo volente met u te gaan lezen in één van de parels – misschien wel hét hoogtepunt – van de vroegchristelijke literatuur: de Belijdenissen van Augustinus. In deze bijdrage een eerste inleiding op dit werk.

Allereerst iets over de schrijver. Augustinus wordt in het jaar 354 geboren in Thagaste, een plaatsje in Noord-Afrika (het huidige Tunesië). Hij groeit op in een gezin waarvan de vader, Patricius, heiden is. Zijn moeder, Monnica, is daarentegen een christin. En wat heel belangrijk is gebleken in het leven van Augustinus: ze is een biddende moeder. Jaren later zal een bisschop het tegen haar zeggen, als ze onder tranen haar zorgen uit over de ziel van haar zoon: ‘Het is onmogelijk dat een zoon van zulke tranen verloren gaat’.

Hoewel Augustinus in zijn jonge jaren ernstige indrukken van de eeuwigheid heeft, trekt hij toch de wereld in. Hij gaat studeren in Carthago, woont samen met een jonge vrouw en streeft vooral eer en zingenot na. Tegelijk zoekt hij – net als veel jonge mensen vandaag – ook naar wat waarheid is. Daarbij raakt hij echter steeds meer in de ban van wat wij tegenwoordig een oosterse sekte zouden noemen: het manicheïsme.

Bekering

In het jaar 387 komt Augustinus tot bekering. Hij is dan een man van drieëndertig jaar. Op indrukwekkende wijze schrijft hij later over de innerlijke strijd die aan zijn bekering vooraf ging, en over de manier waarop de Heere hem tot bekering heeft gebracht. We hopen aan die passages nog uitvoerig aandacht te besteden. Enkele jaren nadat Augustinus gedoopt is – in de Paasnacht van 387 – wordt hij presbyter en weer enkele jaren daarna bisschop.

Na zijn bekering en zeker nadat hij bisschop geworden is, stelt hij zijn talent in dienst van de kerk. Hij preekt veel – niet alleen in Hippo Regius, waar hij bisschop is en zich vooral op het gewone volk richt, maar ook in de grotere stad Carthago, waar hij een ontwikkelder gehoor heeft, zodat zijn ‘Carthaagse preken’ veel langer en doorwrochter zijn. Veel van zijn preken zijn door stenografen vastgelegd en deels bewaard gebleven. Nederlandse vertalingen van deze preken zijn in de afgelopen twintig jaar met regelmaat verschenen. Wie deze preken leest, ontdekt dat Augustinus een levendige prediker is geweest, die als het ware in gesprek gaat met zijn hoorders. Niet altijd is zijn uitleg op alle onderdelen juist – dat heeft Calvijn al aangewezen. Maar zijn theologie en diepgang zorgen er toch voor, dat men zijn preken niet snel en makkelijk aan de kant legt.

Dicteren

Behalve met preken houdt Augustinus zich ook bezig met allerlei kwesties. Al snel groeit namelijk zijn reputatie tot zo’n hoogte, dat men zich met allerlei vragen tot de bisschop van Hippo Regius wendt. Augustinus ontvangt mensen die van heinde en ver komen, en geeft hen zo goed mogelijk antwoord.

Ook houdt Augustinus zich bezig met het weerleggen van allerlei dwalingen. De dwalingen die in Augustinus’ tijd vooral bestreden moeten worden, zijn – behalve de sekte van het manicheïsme waar hij in zijn jonge jaren zelf in verstrikt raakte – het donatisme en het pelagianisme. Tegenover de donatisten verdedigt Augustinus kort gezegd, dat de kerk een dorsvloer is waarop tot de dag van de wederkomst kaf en koren te vinden is. Tegenover de pelagianen zet Augustinus uiteen, wat Gods genade betekent. Hij dicteert veel boeken, waarbij hij soms het ene dagdeel het ene boek dicteert, dan tussendoor wat mensen met vragen ontvangt, om daarna weer door te gaan met een ander boek dicteren.

Boetpsalmen

Vanwege zijn preken en geschriften staat Augustinus in latere eeuwen steeds in hoog aanzien. Bij Bernard van Clairvaux in de twaalfde eeuw, bij Luther en Calvijn in de zestiende eeuw. Maar ook bij de oude schrijvers van de zeventiende en achttiende eeuw, die Augustinus nogal eens hun ‘Oudt-vader’ noemen.

In het jaar 430 sterft de bisschop van Hippo Regius. Ontroerend is dat in de laatste weken van zijn leven aan de muren van zijn ziekenkamer de tekst van de boetpsalmen is aangebracht. Die psalmen leest, overdenkt en bidt Augustinus. De man die zoveel inzicht ontving in de leer van de genade, dat hij doctor gratiae (leraar der genade) werd genoemd, is niet uitgestegen boven de gestalte van een bedelaar om die genade bidt. Mag u zich zo aan Augustinus verbonden weten?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen