Het oog

Op een van de schilderijen van Rembrandt - gepenseeld in het jaar 1636 - ligt een man op de grond. Hij moet heel sterk zijn, want ik tel minstens vijf soldaten die hem in bedwang houden en de manier waarop ze dat doen, toont dat de vijf geen enkel risico willen nemen. De zwaargebouwde, liggende man lijkt zich in een grot te bevinden, waar bij de ingang een vrouw te zien is met een grote pluk haar in haar hand. Op haar gezicht zweemt een vreemde mengeling van nieuwsgierigheid, vrees en opluchting. In haar linkeroor glinstert een pareltje en in de rechterhand - met armbandje - zien we een grote schaar.

De vijf soldaten op het schilderij zijn elk op hun beurt steeds iets actiever om de gevelde man onder controle te krijgen. Ik zal ze op volgorde van betrokkenheid beschrijven, te beginnen bij de man die het minste doet.

Die man staat helemaal rechts, met wijd opengesperde ogen, een veer op de muts en in zijn hand een vervaarlijk zwaardmes. Zijn mond en ogen tonen verbijstering, alsof hij niet helemaal kan geloven wat de anderen doen. De tweede man is geheel in beeld, hij staat wijdbeens, de rechtervoet bijna een meter voor de andere, omdat hij een spies in de aanslag houdt, met ongeveer hetzelfde zwaardmes erop als de vorige soldaat. De punt is minder dan een el verwijderd van het gezicht van de man op de grond. De derde heeft een ketting om de pols van de gevangene geslagen, en nu draait hij de beide uiteinden om elkaar, zodat hij de pols afklemt. Hij draagt een ijzeren helm - alleen de voorkant van zijn gezicht is te zien - en hij lijkt als enige redelijk in zijn element te zijn, getuige de blik in zijn ogen. De vierde ligt half onder de geknevelde man en heeft zijn armen om zijn borst geslagen in een stevige houdgreep. Zijn helm is afgezakt. De vijfde en laatste soldaat - geheel in harnas gestoken - heeft zijn mes tot halverwege het lemmet in het rechteroog van de man zitten.

Meteen daarna zie je ook de immense spanning in de rechtervoet van de man, de tenen zijn met zoveel kracht gekromd; zoiets is wellicht alleen mogelijk bij iemand wiens oog wordt uitgestoken. Ook de vuisten en de mond zijn volledig verkrampt weergegeven, spierbundels op de armen.

Nu - 350 jaar later - is de wereld zo veranderd. We kunnen ons hopelijk geen voorstelling maken hoeveel wreedheid en afslachtingen er continu plaatsvinden in speelfilms. En mocht iemand zich afvragen of het er allemaal te heftig aan toegaat in de film, dan zet men er toch gewoon 13+ onder. Uiteindelijk is het in de 21e eeuw misschien helemaal niet zo’n slecht idee om eens een tijdje naar de blindmaking van Simson te kijken - geschilderd door Rembrandt - al is het maar om te beseffen dat we niet alles moeten kijken wat het oog kan zien. Want wie ongebreideld kijkt, helpt zichzelf naar de Filistijnen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen