Notitieboekjes en meer!

Wat is apologetiek?

Het woord apologetiek komt vanuit het Grieks: απολογία, apologia, dat letterlijk ‘weerwoord’ betekent. Het kan ook ‘verdediging’ betekenen. Binnen het christendom is de apologetiek altijd belangrijk geweest. Een van de belangrijkste apologeten uit de oudheid was Justinus de Martelaar. Andere apologeten waren Tatianus, Tertullianus en Augustinus. Van hen zijn verschillende documenten bewaard gebleven.

Apologetiek dient twee doelen. Allereerst het christelijk geloof en haar onderliggende principes en leer verdedigen. Maar ook, en dat is het tweede, dit geloof uitleggen. Het gaat om de verdediging van de christelijke waarheid en de geloofsleer in de confrontatie met tegenstanders of ongelovigen. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat het Woord van God onfeilbaar is.

In de vroege geschiedenis van het christendom werden door tegenstanders onwaarheden over het christendom verspreid. Ook in onze tijd zijn karikaturen van het christelijk geloof door tegenstanders en ongelovigen niet vreemd. Daarom verdedigt het christendom zich tot op de dag van vandaag door middel van apologetiek.

Apologetiek in deze tijd

Thema’s die in deze tijd - ook wel het postmodernisme genoemd - spelen, zijn onder andere de menselijke rede. Denk bijvoorbeeld aan de overspannen verwachting van de wetenschap voor het oplossen van de grote problemen van deze tijd. Verder staat ook het individu centraal. Dat gaat ook jou niet voorbij. Het gaat in onze samenleving vooral om het ontplooien van het eigen ik. Het is goed van deze hoofdthema’s op de hoogte te zijn, zodat je tijdens gesprekken waarin dit tot uiting komt aansluiting vindt bij de mensen om je heen.

Bijbelse opdracht

Is apologetiek een Bijbelse opdracht? Dr. R.C. Sproul schrijft in zijn boek Je geloof verdedigen in hoofdstuk 1 over de taak van de apologeet. Hij schrijft: “Het werk van de apologeet rust op een Bijbels gebod.” Daarbij wijst hij op 1 Petrus 3 vers 15 en 16: Maar heiligt God den Heere in uw harten; en zijt altijd bereid tot verantwoording aan een iegelijk die u rekenschap afeist van de hoop die in u is, met zachtmoedigheid en vreze. En hebt een goede consciëntie, opdat in hetgeen zij kwalijk van u spreken, als van kwaaddoeners, zij beschaamd mogen worden, die uw goeden wandel in Christus lasteren.

Dr. Sproul schrijft verder: “Wij worden in deze verzen aangespoord om klaar te staan als iemand ons vraagt naar de reden van de hoop die we als christenen hebben. Dit, zo verklaart Petrus, is een manier om God als Heere te heiligen. Let daarnaast ook op de opmerking in vers 16. Wij moeten alle vragen, zelfs vragen die met een verkeerde bedoeling gesteld worden, beantwoorden met zachtmoedigheid en respect, zodat degenen die christenen als boosdoeners beschouwen beschaamd zouden worden.”

Drie taken van een apologeet

Er worden doorgaans drie taken genoemd die bij de apologeet horen. En jij kunt ook een apologeet zijn als je zoals Pieter in het voorbeeld in gesprek gaat met een ongelovige of tegenstander van het christelijk geloof.

Verdedigen Signaleer tegenwerpingen of problemen in verband met het Evangelie. Reageer erop en help deze hindernissen voor het geloof te overwinnen.

Aanprijzen Hier ligt een mooie maar ook uitdagende taak voor de apologeet. Maak het mooie en heerlijke van het christelijk geloof bekend, zodat zichtbaar wordt hoe dat verandering kan brengen in situaties waarin mensen zich kunnen bevinden.

Vertalen Zet de kernideeën van het christelijk geloof over in taal die voor buitenstaanders begrijpelijk is. Daar is oefening en training voor nodig. Dat neemt echter niet weg dat van een authentiek en eenvoudig getuigenis veel uit kan gaan.

Handvatten

In een handboek apologetiek vond ik zes handvatten voor het toepassen van apologetiek:

Begrijp het geloof - Grondige kennis van het Evangelie is nodig om aansluiting te kunnen vinden bij mensen. Daarbij is het goed om je te leren verplaatsen in het standpunt van een ander.

Begrijp het publiek - Wie zijn de mensen tot wie je je richt? Ieder publiek heeft zijn eigen vragen, tegenwerpingen en problemen die om een reactie vragen. Waar zijn de raakvlakken, de openingen? Pas daar ook de voorbeelden op aan. Gebruik dus voorbeelden uit bekende verhalen en beelden.

Communiceer helder - Verwoord het geloof in een taal die verstaanbaar is voor het publiek.

Zoek raakvlakken - Probeer raakvlakken voor het Evangelie te vinden die al een vaste plaats hebben in de cultuur en de ervaring van de mensen.

Breng het hele Evangelie - Het Evangelie mag niet worden afgezwakt tot zaken waar je zelf het belang van inziet of die je zelf aantrekkelijk vindt. Wijs op de kracht van het Woord om de diepste lagen van het menselijk bestaan aan te boren: hart, denken en de ziel. Maak gebruik van communicatiemiddelen zoals beelden (gelijkenissen), verhalen en ideeën.

De praktijk - Apologetiek is niet alleen theorie, maar vooral ook praktijk. Ga daarom goed met mensen om in gesprekken, debatten, interviews, en dergelijke. Het gaat niet alleen om kennis, maar ook om wijsheid in de interactie met anderen. Apologetiek is zowel een kunst als een wetenschap.

Toegangsdeuren voor de apologeet

Hoe kun je nu bij mensen binnenkomen vraag je je misschien af? Pieter in het voorbeeld gebruikte een beeld uit de natuur. Mc. Grath gebruikt de volgende poorten om door naar binnen te gaan:

Beelden - Je kunt een voorbeeld uit de kunst gebruiken. Veel schilderijen van Rembrandt gaan over Bijbelse taferelen. Denk bijvoorbeeld aan het bekende schilderij van de verloren zoon.

Verhalen - Je kunt gebruikt maken van verhalen die algemeen bekend zijn. Denk bijvoorbeeld aan Bijbelverhalen als de torenbouw van Babel, Noach en de ark of de barmhartige Samaritaan. De bekende apologeet C.S. Lewis heeft gezegd: “De rede is het natuurlijk orgaan voor waarheid; maar de verbeelding is het orgaan voor betekenis.”

Argumenten - Het gaat hierbij niet om bewijzen, maar om het aantonen dat er goede redenen zijn om (in) God te geloven. C.S. Lewis merkt hierbij op: “Ik geloof in het christendom zoals ik geloof dat de zon is opgegaan. Niet alleen omdat ik hem zie, maar omdat ik hierdoor al het andere zie.”

Uitleggen - Je kunt hierbij denken aan de grote thema’s waar het in de Bijbel over gaat. Schepping, zondeval, verlossing door de Persoon en het werk van de Heere Jezus Christus, het eindoordeel en de herschepping.

Ontwikkel je eigen apologetische aanpak

Ken jezelf. Leer de zwakke en sterke punten van jezelf kennen en ga na hoe die beiden het beste te gebruiken zijn. Apologetiek in de praktijk brengen gaat het beste op vier manieren:

Spreken in het openbaar

Boeken schrijven

Persoonlijke gesprekken

Het voorbeeld van je leven en optreden

Leer daarbij van hoe anderen het (succesvol) aanpakken. Lees boeken van apologeten. Kijk hoe ze met hun publiek omgaan. Luister welk verhaal ze vertellen en welke illustraties ze gebruiken om hun betoog op te bouwen. En wees ook niet bang voor feedback op dit gebied. Met een eerlijk en opbouwend oordeel kom je vooruit.

Tenslotte

Een nadeel bij apologetiek kan zijn dat het lijkt dat het er alleen maar om gaat om verstandelijk uit te leggen waar het christelijk geloof voor staat en te weer leggen wat onjuist of schadelijk is. Lewis zegt daarom ook: “We hebben niet te maken met een gedachtegang die om instemming vraagt, maar met een Persoon die om je vertrouwen vraagt.”

Waar het dan ook als eerste om gaat is dat jijzelf weet in Wie je gelooft en staat voor wat je gelooft. Want in het gesprek met degenen die God niet kennen, gaat het er uit-eindelijk om dat zij gebracht worden bij de Heere Jezus. Hij heeft gezegd tegen een zondige vrouw: Ik ben het Die met u spreek (Joh. 4:26). Dat mag in het apologetisch gesprek doorklinken. Maar hoe kun je de Heere Jezus aanprijzen als je Hem niet persoonlijk kent? Laat dat je eerste nood zijn, de redding van je eigen ziel, en laat daarbij het gewicht van de zielen van anderen wegen.

Aanbevolen literatuur: R.C. Sproul, 2007, Je geloof verdedigen, De Groot Goudriaan

Verder praten

Op JV, thuis of met je vrienden:

In 1 Petrus 3 vers 15 en 16 gaat het over de hoop die in u is. Kun jij dat, verantwoording afleggen van de hoop die in je is?

Bij het kopje handvatten staat dat ‘grondige kennis van het Evangelie nodig is om aansluiting te kunnen vinden bij mensen.’ Heb jij dat? Als dat niet zo is, hoe zou je die kennis kunnen krijgen?

Welke apologetische aanpak past het best bij jou?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen