Ds. G.H. Kersten: Krachtig, zakelijk en bewogen

Gerrit Henri Kersten wordt geboren te Deventer op 6 augustus 1882. Hij overlijdt op 6 september 1948 in Waarde. Daartussen ligt een veelbewogen leven. Als opgroeiende jongen is hij al bezig met het bestuderen van de Bijbel en de werken van de oudvaders. Om niet in slaap te vallen steekt hij zijn voeten in een teiltje koud water.

De prediking van ds. G. Maliepaard en ds. C. Pieneman is voor hem het middel tot bekering en onderwijs. Als hij veertien jaar oud is weet hij dat het vlak ligt tussen de Heere en zijn ziel. Op zestienjarige leeftijd neemt hij deel aan het Heilig Avondmaal. Als onderwijzer botst hij op de leer van de veronderstelde wedergeboorte . Hij benadrukt de noodzaak van persoonlijke bekering. Na een korte periode als onderwijzer wordt hij eerst oefenaar en daarna predikant in Meliskerke. Om vervolgens Rotterdam-Centrum (1906-1912), Yerseke (1912-1926) en vanaf 1926 tot zijn overlijden in 1948 nogmaals in Rotterdam-Centrum te dienen.

Wat waren de belangrijkste theologische overtuigingen van ds. Kersten?

“Als ik aan Kersten denk, dan denk ik aan het (genade)verbond en zijn strijd tegen de Rooms-Katholieke Kerk. Overigens is het front ten opzichte van de Rooms-Katholieke Kerk verschoven. De gevaren liggen nu veel meer op het seculiere gebied en het remonstrantisme . In mijn tienerjaren heb ik op de markt een tweedehands exemplaar gekocht van de Gereformeerde Dogmatiek van Kersten. Daar heb ik mij in verdiept en dan met name in zijn visie op het verbond. Tot op de dag van vandaag heb ik daar profijt van.

Het zijn voor mij destijds levensvragen geweest. Wat is de betekenis van de doop en het aanbod van genade? De verbondsvisie van een dominee is bepalend. Het is belangrijk voor een predikant hoe je de gemeente ziet. De visie op het verbond bepaalt hoe je bijvoorbeeld een dooptoespraak houdt. Hoe je het afleggen van openbare belijdenis precies moet zien. Daarin was dominee Kersten belijnd en zakelijk. Hij dreef niet op gevoel, maar liet zich leiden door de Bijbel. In zijn leven heeft hij ook veel over de Dordtse Kerkorde geschreven. Hij verzet zich ertegen dat mensen zich in een vergadering soms laten leiden door allerlei persoonlijke gedachten. Dat zet zo’n vergadering op zijn kop.”

Wat was zijn rol bij de oprichting van de Gereformeerde Gemeenten?

“Vooral bemiddelend door twee groepen bijeen te brengen die elkaar geestelijk begrijpen. Dat is voor deze tijd leerzaam: het diepe verlangen om bij elkaar te brengen wat bij elkaar hoort. Wat daaruit voortkwam - Kersten was toen een jongeman van 25 jaar - is toch wel heel bijzonder. Hij had een uitmuntende organisatorische gave. Daaronder lag een duidelijke visie op Schrift, belijdenis en de kerk. Structuur en orde was zijn racht.”

Streven naar kerkelijke eenheid is dus een les die we van hem kunnen leren. Het gedachtegoed van Kersten wordt in de Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) breed gewaardeerd. Stel, dominee Kersten is aanwezig bij een samenspreking over kerkelijke eenheid en verscheidenheid van deze twee kerkverbanden, wat zou hij dan zeggen?

“Het kan niet anders zijn dan dat Kersten ernaar gestreefd zou hebben om deze kerkverbanden samen te brengen. Als het gaat om het verbond, dan was dat voor Kersten een heel belangrijk punt. Er zijn andere kerken die anders tegen het verbond aankijken, waardoor ik een eenwording niet zie gebeuren. Maar dat speelt niet tussen de hiervoor genoemde kerkverbanden. Als we allebei Kersten waarderen, dan heb je een sterke basis om toenadering te zoeken.”

Welke invloed heeft ds. Kersten gehad in de politiek?

“De huidige SGP hebben we te danken aan Kersten. Waarbij je je overigens af kunt vragen of een dominee wel de politiek in moet. Voor ons volksdeel heeft de oprichting van de SGP veel betekend. Kersten dacht groot. Het Woord moet in de samenleving leidend zijn. Hij liet zijn stem horen op het gebied van vaccinatiedwang door de overheid. Vrijheid van geweten was belangrijk voor hem. Daarnaast hebben we de legendarische ‘Nacht van Kersten’ aan hem te danken. Daarnaast is hij ook in het geweer gekomen tegen de stemplicht van vrouwen.”

Kersten is op veel terreinen een markant figuur geweest. Als we kijken naar zijn rol in de Tweede Wereldoorlog dan is die omstreden. Hoe ziet u dat?

“Als het gaat over zijn rol in de Tweede Wereldoorlog denk ik dat velen Kersten niet goed begrijpen. Ik heb begrip voor zijn enorme worsteling toen de Duitse bezet-ter het voor het zeggen had in ons land. Kersten zag een vergelijking met het volk van Israël in ballingschap. De boodschap van Jeremía was om te buigen onder het oordeel. Alleen dan zal de Heere een wending geven. Zo zag Kersten dat in de beginperiode van de oorlog ook. Daarin werd hij niet begrepen en net als Jeremía als landverrader neergezet.

In 1941 zie je echter al een veranderde houding bij Kersten; hij keek positiever aan tegen het verzet. Met de bril van nu - achteraf - is het gemakkelijk te beoordelen. Hij probeerde het beste te doen voor land en volk. Na de oorlog besloot de Commissie Zuivering Staten-Generaal op grond van zijn gedrag in de oorlog hem niet meer toe te laten tot de Tweede Kamer. Naar aanleiding van dit besluit legde hij verantwoording over zijn houding af. Daarin verklaart hij dat hij financiële steun gaf aan onderduikgezinnen en zijn huis heeft opengesteld voor onderduikers. Daarmee zeg ik niet dat ds. Kersten geen fouten gemaakt heeft, hij was ook maar een mens.”

Hij adviseerde om de namen van Joodse kinderen op de Gereformeerde Gemeentescholen door te geven aan de Duitse bezetter, zodat deze kinderen overgeplaatst konden worden…

“Dat advies is zeer te betreuren. Maar ik zie dat toch meer in het licht van zijn zoektocht in het buigen voor de overheid. Ik geloof echt dat hij gehandeld heeft hoe hij dacht dat het moest volgens Gods Woord. De Heere Jezus heeft ook geen opstand tegen de Romeinse overheerser aangemoedigd. Dat gezag van Gods Woord doortrekt bij Kersten zijn preken en zijn handelen. Ik voel me daarin ook een Kerstiaan.”

Hoe zou u de impact van ds. Kersten op de Gereformeerde Gemeenten beoordelen?

“Enorm. Hij was een sleutelfiguur. In de begintijd van het nieuwe kerkverband heeft hij een belangrijk boek geschreven om de jonge Gereformeerde Gemeenten te vormen: De Gereformeerde Dogmatiek voor de gemeenten uitgelegd. Daarnaast heeft hij veel invloed gehad op (het opnieuw onder de aandacht brengen van) de Kerkorde. De Heere werkt ordelijk, zowel in de kerkorde als in de heilsorde . Ook is ds. Kersten een belangrijke aanjager geweest bij het oprichten van eigen scholen. En laten we niet vergeten de drijvende kracht achter ons kerkelijk blad De Saambinder. Tenslotte, de oprichting van de Theologische School was voor hem een eerste prioriteit en hij is er vele jaren docent geweest. De Heere werkt middellijk en dus was het belangrijk dat geroepen dienstknechten een gedegen opleiding zouden krijgen. Kerstens ideaal was om dit op hoog (universitair) niveau te brengen.”

Tot slot, als u in een paar woorden Kersten moet typeren, wat komt dan in uw gedachten?

“Zakelijk en nuchter. Zeker nu veel jongeren drijven op hun gevoel, is dit belangrijk voor ons. Ik heb te doen met hen omdat ze geen vastigheid meer hebben. Naast die zakelijkheid was Kersten ook bewogen met zijn medemens. En dat vind ik zo mooi: het een sluit het ander niet uit.”

Ds. A. Schot

Leeftijd: 58

Standplaats: Nunspeet

Gezinssamenstelling: gehuwd, tien kinderen, waarvan twee nog thuiswonend

Hobby’s: Een jongen uit mijn eerste gemeente vroeg eens: “Dominee, uit de catechismus preken, is dat uw hobby?” Daar heb ik ja op gezegd.

Favoriet theologisch boek:De viervoudige staat van Thomas Boston.

Favoriet vakantieland: Israël

Moeilijke woorden

Dordtse Kerkorde: Kerkorde die is vastgesteld tijdens de Synode van Dordrecht in 1619, die nog steeds leidend is voor de Gereformeerde Gemeenten.

Heilsorde: de volgorde waarin de Heere Zijn kinderen geestelijke zaken leert (bijv. ellende, verlossing en dankbaarheid)

Kerkorde: regels van de kerk

Nacht van Kersten: In 1925 viel het eerste kabinet-Colijn, omdat het voorstel van Kersten (waarbij de financiële steun voor het gezantschap bij de paus werd geschrapt) werd aanvaard.

Remonstrantisme: de leer dat de mens uiteindelijk in staat is om de beslissing te nemen om Gods genade te aanvaarden of te verwerpen.

Vaccinatiedwang: niet-gevaccineerde kinderen mochten niet naar school.

Veronderstelde wedergeboorte: je veronderstelt dat jongeren al wedergeboren zijn, tenzij het tegendeel blijkt

Verbondsvisie: hoe je tegen het verbond aankijkt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen