TROTS OP ONZE GESCHIEDENIS

GRIJS

Naarmate een oorlog verder achter de horizon van het verleden verdwijnt, groeit het besef dat in dit soort kwesties de grote massa van de mensen goed noch fout was. Anders gezegd: dat de wereld niet bestaat uit alleen maar wit of zwart, maar veel grijs, heel veel grijs.

Op dit moment worden de termen goed en fout niet alleen meer gekoppeld aan de Tweede Wereldoorlog, maar feitelijk aan de hele Nederlandse geschiedenis. Het is tegen deze achtergrond dat er nogal wat standbeelden en straatnamen sneuvelen. Mensen die vroeger letterlijk op een voetstuk stonden, worden nu door moderne beeldenstormers naar beneden gehaald en met pek en veren overladen. O ironie van de geschiedenis, want juist de nieuwe beeldenstormers spraken en spreken schande van de beeldenstormers in de tijd van de Reformatie…

Iemand die de vinger legt bij deze hypercorrecte waanzin is de historicus en schrijver Geerten Waling, die onlangs nog een lunchlezing voor de SGP-fractie verzorgde. In Elsevier schreef hij onder de kop “Mogen we niet meer trots zijn op onze geschiedenis?” al weer een half jaar geleden dit:

ACTIVISTEN

“De beeldenstorm is terug. In Amerika trekken woedende menigten standbeelden omver van historische figuren die ergens onderweg uit de gratie zijn geraakt. Nederlandse activisten volgen de Amerikanen doorgaans braaf in zulke ophef. Afgelopen oktober, al ver voor de rellen in Charlottesville, werd een standbeeld van Johan Pieterszoon Coen besmeurd. Vorige week riepen de Correspondent en NRC Handelsblad op tot een beeldenstorm in Nederland. En in de campagne riep de partij DENK op om alle straatnamen in Nederland te ‘dekoloniseren’.

Geschiedenis is de manier waarop we omgaan met het verleden. Dat verleden zelf staat in essentie nooit ter discussie, de geschiedenis des te meer. Neem de wens van het CDA om het Wilhelmus verplicht te stellen op scholen, die leidde tot de gebruikelijke ophef bij mensen die tegen alles zijn wat ook maar riekt naar nationalisme. Een bekende zucht ging door het land: is er dan niets meer heilig? Mogen we dan niet eens meer trots zijn op onze geschiedenis?

ZILVERVLOOT

‘Trots’ heb ik zelf altijd een wat vervreemdend begrip gevonden. Voor de verovering van de Spaanse zilvervloot kwam ik veel te laat en ook bij acties van het verzet in de Tweede Wereldoorlog schitterde ik door afwezigheid. Jammer misschien, maar andersom heb ik ook geen slaven bezeten of Joodse buren op de trein gezet.

Trots is helemaal niet nodig, waardering des te meer.

Kortom, de emotie ‘trots’ komt niet direct bij me op als ik denk aan prestaties waaraan ik part noch deel heb gehad. En dat ik ben geboren uit Nederlandse ouders is ook al niet mijn verdienste. Toch is de Nederlandse geschiedenis wel spectaculair, dus ‘trots’ als een soort individu-overstijgende, culturele houding is begrijpelijk. De Nederlandse geschiedenis verdient het om beter te worden onderwezen en gewaardeerd. ‘Gewaardeerd’ bedoel ik vrij letterlijk: Wij moeten de geschiedenis op waarde schatten.

EUFORISCHE VOORUITGANG

Het verleden – met al zijn pieken en dalen, met euforische vooruitgang en diepe ellende, met geweldige mensenrechten en gruwelijke genocides – heeft ons gebracht waar wij nu zijn. En heel slecht staan we er niet voor, toch? Met die democratie, die vrijheid, die welvaart? Dat dacht ik.

Om goed te begrijpen waar wij nu zijn en wie wij nu zijn, moeten we meer weten over waar we vandaan komen. Dat doen we niet door op het verleden onze moderne mores te projecteren, met alle opgeheven vingertjes en stampende voetjes. Bescheidenheid en nieuwsgierigheid komen meer van pas.

Wacht maar tot je zelf aan de beurt bent.

BOEMERANG

Er schuilt ook een gevaarlijke boemerang in de moralistische geschiedsopvattingen. In een scherpe column in HP/De Tijd citeerde Arthur van Amerongen deze week uit George Orwells 1984. Orwell kan niet vaak genoeg worden gelezen, daarom herhaal ik het hier:

‘Every record has been destroyed or falsified, every book rewritten, every picture has been repainted, every statue and street building has been renamed, every date has been altered. And the process is continuing day by day and minute by minute. History has stopped. Nothing exists except an endless present in which the Party is always right.’

Wie nu met alle geweld standbeelden en straatnamen wil zuiveren, die staat met lege handen als er ooit een extremistisch clubje Nelson Mandela of Mahatma Ghandi van hun sokkel begint te trekken. Het verleden is geen keuzemenu, maar een kostbaar en kwetsbaar bezit.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen