Collega’s en zielsverwanten

Nestor zijn van de Tweede Kamer is niet ieder Kamerlid gegeven. Maar de SGP heeft ze in huis: Bas van der Vlies (75) tijdens zijn SGP-Kamerlidmaatschap van 1981 tot 2010 en Kees van der Staaij (49) als Kamerlid vanaf 1998. Het zijn mannen die hun taak in de politiek zeer serieus nemen. Hoewel Van der Vlies al jaren geniet van zijn pensioen, komen de mannen voor de gelegenheid graag bij elkaar. Dat de verstandhouding goed is, valt direct op.

“Kees, lust je een kopje koffie?”

“Ja, lekker. Gewone.”

“Met melk?”

“Nee. Met niks. Zonder melk.”

In zijn huis in Maartensdijk praat Van der Vlies honderduit. Over de onlangs overleden Ruud Lubbers, over zijn functie als voormalig fractievoorzitter en over de moeilijke momenten die hij meemaakte in de Kamer. Kees van der Staaij, die net uit Den Haag komt en na het interview een andere afspraak heeft, doet daar graag aan mee. Een gesprek met de twee jongste fractievoorzitters van de SGP.

Wat bewondert u in elkaar?

Van der Staaij: “Het sfeer scheppende van Van der Vlies vind ik knap. In zaaltjes creëerde hij altijd een familiaire sfeer. Ook vind ik hem ontspannen en evenwichtig. Als hij stress had, merkten we dat niet.”

Van der Vlies: “Kees overdrijft nu wel, het is te gek voor woorden. Ik bewonder hem om zijn dossierkennis en om zijn creatieve woordkeuzes. Interviews geven in gespannen situaties kan hij ook goed, zoals op televisie bij De Wereld Draait Door. Ik vind het knap dat hij dat ontspannen en met een opgewekte uitstraling kan doen. Zijn jeugdige uitstraling kwam ons goed uit. De SGP had dat na mijn vertrek nodig. Hij moet daarmee doorgaan.”

Van der Staaij: “Toen ik als jonge vent bij de SGP begon, kreeg ik veel vertrouwen. Ik had zomaar brokken kunnen maken. Het is kenmerkend voor de SGP dat er onderlinge geestverwantschap is.

Van der Vlies: “De SGP is altijd een kleine fractie geweest. En hoe kleiner de fractie, hoe belangrijker vertrouwen is. Mensen vroegen weleens: hoe kunnen jullie je met zoveel onderwerpen bezighouden? Het bespreken kost vaak al een week tijd. In de fractie bespraken we altijd de allerbelangrijkste zaken en ons stemgedrag. In mijn tijd werden speeches weleens van tevoren op de fractie voorgedragen. Maar naarmate het tempo in de Kameragenda hoger werd, was daar steeds minder tijd voor. Het kwam toen aan op vertrouwen. We controleerden elkaar nooit, hooguit als geintje. We wisten van elkaar: het komt in orde.”

Van der Staaij volgde Van der Vlies op als fractievoorzitter. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen u beiden?

Van der Vlies: “Kees is in staat primair te reageren. Dat brengt risico’s met zich mee. Zelf reageer ik secundair. Bij interrupties in Kamerdebatten was dat weleens lastig: dan moet je meteen reageren. Ik moest mijzelf daar regelmatig een duwtje voor geven. Ik was daar niet zo sterk in.”

Van der Staaij: “De karaktertrekken van Bas die ik al noemde, kwamen ook naar voren bij zijn afscheid van de Tweede Kamer. Er ging een hartelijk applaus op. Hij was altijd erg bloemrijk, iets waar ik mijn best voor moet doen. Als jurist wil ik alles zo precies en feitelijk mogelijk zeggen, maar voor een debat is beeldspraak belangrijk. Daar was Van der Vlies sterk in. Nu we bij de Algemene Politieke Beschouwingen zo laat aan de beurt zijn, moeten we extra ons best doen om de aandacht van de zaal te krijgen.”

Hoewel Van der Vlies in 2010 de Kamer verliet, was dat niet het absolute einde van zijn politieke betrokkenheid. Ongevraagde adviezen geeft hij de fractie niet, maar voor gevraagde adviezen kunnen de Kamerleden bij hem terecht. “In het begin werd ik nog regelmatig gebeld, toen vond de fractie het handig om gebruik te maken van mijn netwerk.”

Wat is of wat was uw drijfveer om politiek actief te worden?

Van der Staaij: “Ik wil graag vanuit mijn christelijke geloof een bijdrage leveren aan de Nederlandse politiek. Versterken wat goed is en verminderen wat niet goed is voor ons land. In het begin van mijn Kamerlidmaatschap kwam er een Statenlid op mij af die zei: ‘Heb je er ook een beetje plezier in?’ Daar had hij een punt: je moet ook plezier hebben in het werk. Ik vind het mooi om op mijn manier een bijdrage te leveren aan de politiek.”

Van der Vlies: “De Bijbelse normen en waarden inbrengen in het politieke debat. Dat was mijn drijfveer voor het Kamerlidmaatschap. We praatten daar over de inrichting van onze samenleving. Ik zie het als roeping en voorrecht om op een plek te werken waar je iets kunt bijdragen. Kees en ik zeiden regelmatig tegen elkaar dat we gefascineerd zijn door het politieke proces. Bij de Algemene Politieke Beschouwingen en andere belangrijke momenten luisterde ik geboeid naar alle tinten en kleuren van de samenleving die voorbijkwamen in het debat. Het is een voorrecht en een grote verantwoordelijkheid om daar invloed uit te mogen oefenen. Als fractie probeerden we daar vorm aan te geven.”

Van der Staaij: “Ik herinner mij de gevelsteen in het partijbureau waarop staat: ‘Vrees God en houd Zijn geboden, want dit betaamt allen mensen.’ Dat is de rode draad in de SGP-geschiedenis en de samenvatting van wat ons drijft.”

Dat was vast niet altijd makkelijk. Hoe houdt u daaraan vast?

Van der Vlies: “Het was mijn diepste worsteling om het eigene van onze boodschap op een manier te verwoorden die dwingt tot luisteren. Ik hoopte dat ernaar geluisterd werd en dat de kern van de oproep gehoorzaamd werd. Het leidde tot momenten waarop ik merkte dat de Heere alles wonderlijk bestuurde, maar er waren ook teleurstellende momenten wanneer ik merkte dat er dwars tegenin gegaan werd.”

Van der Staaij: “Het liefst willen we een omkering op belangrijke politieke punten, maar ik besef iedere keer weer dat dit niet afhankelijk is van ons werk. Het verkondigen van het Woord kan harten veranderen. Mensen moeten leren zien dat het christelijk geloof niet alleen bestaat uit regels. Door het aanhalen van de Bijbel probeer ik de Bijbelse boodschap naar voren te laten komen: er is genade voor zondaren.”

Van der Vlies: “Toen ik kennismaakte met Cor van Dis (in de partij de heer Van Dis jr.) zei hij tegen mij: ‘Je moet het niet te pas en te onpas doen, maar als het te pas komt, noem dan met een zekere vrijmoedigheid de Naam van Jezus Christus en citeer het Woord van de Heere God. Dat Woord doet kracht, daar hoeven wij geen gewicht aan mee te geven.’ Dat was een leermoment voor mij. Ik ben dankbaar dat hij dat toen tegen mij zei.”

Van der Staaij: “De zoon van Van Dis vertelde mij iets soortgelijks over zijn vader. ‘Ik wil dat er geen jaar in de Kamer voorbijgaat zonder dat de Naam van Christus heeft geklonken’, zei hij. Bijzonder dat ons dat beiden heeft aangesproken.”

Hebt u verdrietige of vervelende momenten meegemaakt?

Van der Staaij: “De afgelopen tijd speelde het voltooid levendebat. Dat vond ik erg verdrietig. Het deed pijn om te horen hoe het doden in naam van barmhartigheid wordt gerechtvaardigd. Wij hebben toen een motie van afkeuring ingediend. Ook de invoering van het homohuwelijk en de wetgeving rond abortus heb ik als verdrietig ervaren.”

Van der Vlies: “Inderdaad, dat waren verdrietige momenten. Die waren er overigens ook door de economische tegenwind en bezuinigingsmaatregelen. De politiek is een turbulente omgeving. Persoonlijk ben ik emotioneel geraakt door de euthanasiewetgeving en andere medisch-ethische kwesties. Als er een wet wordt aangenomen, wordt er altijd op de tafels geroffeld door Kamerleden. Vlak voor de euthanasiewet werd aangenomen, was ik bang voor eenzelfde juichstemming. Op het nippertje heb ik dit aangekaart: laten we elkaar hierin respecteren. Dat gebeurde. Er werd niet geapplaudisseerd.

Een paar jaar later zei Els Borst “Het is volbracht”. Dat trof ons diep. We vroegen interpellatie om die uitspraak juist ook in de lijdenstijd binnen het kerkelijke jaar aan de kaak te stellen. Ze nam daarna contact op met de SGP om haar excuses aan te bieden. De kous was daarmee af.”

Hoewel belangrijke SGP-thema’s niet altijd de makkelijkste onderwerpen zijn om aan te kaarten, krijgen de Kamerleden weleens bijval uit onverwachte hoek. Dat merkte Van der Staaij tijdens zijn campagne voor huwelijkstrouw. “Veel mensen in de samenleving lopen aan tegen de gevolgen van huwelijksontrouw. Voor de toekomst van het land is het belangrijk om hier aandacht aan te geven en om een positief verhaal over liefde te vertellen.”

Wat was een bijzonder of mooi moment?

Van der Staaij: “Het behalen van de derde zetel in 2012.”

Van der Vlies: “Dat vond ik ook.”

Van der Staaij: “Dat zijn momenten die je bijblijven. Met een extra zetel kun je het bereik van de partij vergroten en het zorgt voor werkverlichting.”

Welke gebeurtenis uit de partijgeschiedenis ziet u als omslagpunt?

Van der Vlies: “In 2000/2001 waren wij het paarse kabinet beu. Door onze gouvernementele stijl vallen we een kabinet niet snel af. Maar toen dat kabinet een vloedgolf van voorstellen deed om alle christelijke kenmerken uit de samenleving en wetgeving te weren, moesten wij ons als partij bij de oppositie scharen. Getalsmatig moesten wij een kabinet vaak steunen, maar dat deden we toen niet. Ik zie dat als een omslagpunt. Van der Staaij: “De SGP-inbreng vindt nu plaats in een tijd waarin mensen steeds minder weten over het christelijk geloof. Ik merkte dat nog bij een bijdrage waarin ik de gelijkenis van de wijze en dwaze bouwer aanhaalde. Aan het eind van het debat kwam er een Kamerlid naar mij toe. Hij vertelde dat hij wist waar ik dit vandaan had. Ik verwachtte dat hij zou noemen in welke Bijbelboek en hoofdstuk die gelijkenis staat maar in plaats daarvan zei hij: “Volgens mij komt dat uit de Bijbel.” Het lijkt tegenwoordig bijzonder dat er verhalen uit de Bijbel geciteerd worden.”

Na twee uur praten zit het gesprek erop. “Kees, kom snel maar eens langs met Marlies”, spoort Van der Vlies aan. Ze nemen afscheid met een stevige handdruk. “We plannen snel een afspraak.”

Ir. B.J. (Bas) van der Vlies

Voornamen

Bastiaan Johannes

Geboortedatum

29 juni 1942

Woonplaats

Maartensdijk

Opleiding

Weg- en waterbouwkunde,

HTS Dordrecht en Technische Hogeschool Delft

Loopbaan

- leraar wiskunde op College Blaucapel van 1967 tot 1981

- plaatsvervangend rector op College Blaucapel van 1973 tot 1981

- lid Provinciale Staten van Utrecht van 1974 tot 1982

- lid Tweede Kamer der Staten-Generaal van 1981 tot 2010

- SGP Tweede Kamer fractievoorzitter van 1986 tot 2010

Mr. C.G. (Kees) van der Staaij

Voornamen

Cornelis Gerrit

Geboortedatum

12 september 1968

Woonplaats

Benthuizen

Opleiding

Rechten, Universiteit Leiden

Loopbaan

- stafjurist Raad van State van 1992 tot 1996

- adjunct-chefjurist Raad van State van 1996 tot 1998

- lid Tweede Kamer der Staten-Generaal vanaf 1998

- SGP Tweede Kamer fractievoorzitter vanaf 2010

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen