Populisme als koortsverschijnsel

IS NEDERLAND ZIEK?

Net toen men een jaar of twintig geleden dacht dat we het hier prima voor elkaar hadden, waren daar eerst mensen als VVD-leider Bolkestein en PvdA-publicist Paul Scheffer die wezen op een ‘multicultureel drama’. Daarna verschenen Fortuyn, Wilders en Baudet op het politieke toneel, die de droom wreed kwamen verstoren. Al gauw werden ze populisten genoemd, politici die mensen tegen elkaar opzetten.

Populisten spelen in op onderbuikgevoelens, zo heet het. Onvredegevoelens die zich met name richten tegen mensen die anders zijn en tegen de regerende ‘elite’. Ze beroepen zich op de zwijgende meerderheid, ‘het volk’, en pleiten daarom voor bijvoorbeeld referenda en de gekozen minister-president en gekozen burgemeesters, om het volk zó de macht weer terug te geven. Critici van de ‘populisten’, vooral te vinden in het linker spectrum van de politiek, bij links-liberale kranten en in Hilversum, maar ook in culturele kringen en aan universiteiten, aarzelen daarbij niet om hun tegenstanders van kwade bedoelingen te betichten en hen te beschuldigen van misleiding.

…OF IS HET KOORTS?

Is het populisme inderdaad een ziekteverschijnsel? Ik meen van niet. In plaats van een ziekteverschijnsel, zie ik populisme eerder en meer als een koorts, een signaal dat er iets niet goed gaat. En dat is een wezenlijk verschil. Toegegeven, wanneer je koorts hebt, kun je je flink ziek voelen. Maar het is een misvatting dat we niet langer ziek zouden zijn na het nemen van een paracetamolletje. Integendeel, om de koorts weg te krijgen, is het zaak de onderliggende oorzaak ervan te bestrijden.

Dat is ook de lijn die wijlen SGP-senator Gerrit Holdijk voorstond, toen hij het had over het populisme als ‘de onbetaalde rekening van de democratie’ (lees hierover verder op pagina 23).

Nederland is ziek. Maar de lange tijd toonaangevende partijen, VVD, CDA en PvdA, hebben de ziekteverschijnselen die al lang onderhuids zicht- en hoorbaar waren - als je ook maar even uit de eigen veilige comfortzone kwam - te lang genegeerd. Met als gevolg dat het kwaad voortwoekerde. Het was slechts wachten op een politicus die daaraan op een overtuigende manier stem gaf. Die politicus bleek Pim Fortuyn te zijn. Zijn optreden sprak grote groepen burgers aan. Tot grote woede van zijn tegenstanders, die hem consequent afschilderden als een gevaar voor Nederland. Kort daarop werd hij vermoord.

Het was een kantelpunt in de Nederlandse politiek. Fortuyn zette alles op z’n kop en politieke wetten die decennia hadden gezorgd voor stabiliteit en continuïteit, bleken niet meer ‘rechtsgeldig’. Het politieke debat, dat vaak gekenmerkt werd door verhullend taalgebruik en terughoudendheid om elkaar de waarheid te zeggen, laaide op, waarbij grote woorden en harde verwijten niet werden geschuwd. Sindsdien is het op het Binnenhof niet meer wat het ‘ooit’ was. Hij kreeg navolgers als Rita Verdonk, Geert Wilders en Thierry Baudet, die ieder weer op een andere manier met delen van zijn gedachtengoed op de loop zijn gegaan. Met wisselend succes.

EEN LAND VAN WEZEN…

Als het populisme zelf niet de ziekte is, waaraan lijdt Nederland dan wel? Volgens Fortuyn was er sprake van een ‘verweesde samenleving’. Het ontbrak in ons land, zo schreef hij, steeds vaker aan goed functionerende gezinnen en geborgenheid. Met name sinds de studentenrevolte van de jaren ‘60. Gezag was verdacht en ‘fout’. Een nieuwe generatie rebelse vaders en moeders groeide op, die meende dat een vrije opvoeding de beste was.

Fortuyn meende dat een bepaald soort feminisme bij deze ontwikkeling een kwalijke rol had gespeeld. De kern daarvan was dat vrouwen eeuwenlang hadden geleden onder het juk van mannen, terwijl ze evenveel recht hadden op geld en macht als mannen. Het actief opeisen van die rechten werd de norm. De vraag of vrouwen zelf met deze nieuwe trend gelukkig waren, interesseerde dit feminisme helemaal niet. En betwijfelen of gezinnen en de samenleving als geheel ermee gediend waren, was volstrekt taboe.

Het populisme keert zich nadrukkelijk tegen het keurslijf van dit nieuwe rolmodel. Niet dat ze tegen werkende vrouwen zijn of tegen vrouwen in de politiek. Maar PVV en FvD (met name Baudet) herkennen zich niet in de links-liberale minachting voor het gezin. Uit onderzoek onder veel stemmers op populistische partijen blijkt dat de traditionelere opvatting over gezinnen en de rolverdeling van mannen en vrouwen gemeengoed is. Dat is geheel anders dan in D66- en Groen- Linkskringen het geval is.

…ZONDER WET…

Fortuyn pleitte voor handhaving van ‘de Wet’. Maar wat bedoelde hij daarmee? Niet zozeer de Tien Geboden, zoals wij binnen de SGP gewend zijn te denken. Hij dacht daarbij aan de joods-christelijke traditie, met name: zorg voor de naaste, gelijkwaardigheid van man en vrouw, en de vrijheid van godsdienst, vereniging en meningsuiting. Daarnaast ook: de scheiding van kerk en staat, en binnen de staat een scheiding van de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht.

Waardenrelativisme en normvervaging zoals die sinds de jaren ‘60 waren gepropageerd, hadden ertoe geleid dat onze joods-christelijke traditie was ingeruild voor ‘de ideologie van het multiculturalisme’. Daarin wordt de eigen waarde van iedere bestaande cultuur wereldwijd zozeer benadrukt, dat kritiek op daaruit voorvloeiend gedrag al snel als racistisch of xenofoob wordt weggezet. En als het gaat om kritiek op de islam (als godsdienst) of het islamisme (een politieke ideologie), dan ben je al snel islamofoob.

Populisten stellen dat deze multicultiideologie zich meester heeft gemaakt van de politiek en het maatschappelijk middenveld. Daardoor mogen negatieve bijeffecten van de toestroom van grote aantallen migranten en islamisering in bepaalde wijken in Nederland niet worden benoemd. Steeds meer vrouwen geven aan zich op straat onveilig te voelen. Wijkbewoners hebben steeds vaker te maken met racistisch gemotiveerde criminaliteit. Steeds vaker wordt op scholen en in moskeeën opgeroepen tot haat en geweld. Daartegen moet de overheid optreden.

…EN ZONDER STEM

En het volk? Daar hoef je volgens linksliberale elites niet naar te luisteren, aangezien de stem van die kiezers slechts zou voortkomen uit rancune. Kritiek op regeringsbeleid heeft door compromissen van ‘mainstreampartijen’ op nationaal en Europees niveau het nakijken, zo stellen populisten.

Een verantwoorde migratiepolitiek om de huidige ziekteverschijnselen in de samenleving niet te verergeren, komt niet van de grond, omdat we ons op dat punt via Schengen en Marrakesh hebben uitgeleverd aan de EU.

Maar ook in Nederland is controle op de macht ‘minimaal’, heet het. Bestuurders zijn vooral afkomstig uit partijen als VVD, CDA, PvdA, en ook D66 en GroenLinks. Van een gezond dualisme tussen regering en parlement is allang geen sprake meer. Ook hebben ze geen vertrouwen in ‘D66-rechters’ die de regering dwingen om een ronduit links klimaatbeleid uit te voeren, met alle gevolgen van dien voor de boeren en de portemonnee van ‘gewone mensen’.

POSITIEVE ONTWIKKELING

Als koortsverschijnsel maakt het populisme alert op dieperliggende problemen die breder leven dan alleen in de SGP-achterban. Zij het dat het opkomen voor het traditionele gezin iets is wat de SGP al jaren doet en veel consequenter, stelliger en steviger gefundeerd dan populistisch-rechts of conservatieve liberalen. Ook de afwijzing van de ideologie van het multiculturalisme is voor ons herkenbaar. Geen partij kan bogen op zó’n lange geschiedenis waarin gewezen wordt op de christelijke wortels van Nederland en de waarden van de joods-christelijke traditie. En ook daarbij geldt: breder en dieper verankerd dan bij de andere politieke partijen gebeurt.

Denk aan de bescherming van het leven, het eren van de zondag of de nadruk op het belang van christelijk onderwijs. In dat opzicht stellen populistische partijen teleur.

Als SGP’ers zijn we er vast van overtuigd dat het beste medicijn nog altijd bestaat in een radicale omkeer van ieders hart en leven, en als dat gebeurt, van ons volksleven. Ten diepste gaat het er ook om de inzichten die God ons via Zijn Woord heeft willen bekendmaken, te vertalen in de geestelijke strijd die gaande is. Daarin ging iemand als Groen van Prinsterer, de vader van de christelijke politiek in Nederland, ons voor.

Die ‘geestelijke strijd’ gaat gelijk op met het politieke handwerk van iedere dag in gemeenten, Staten, Den Haag en Brussel. Dan gaat het om gelijkwaardigheid van alle mensen, sociale rechtvaardigheid, veiligheid en vrijheid, goed rentmeesterschap en bescherming van het leven. Als we op die punten populistische partijen aan onze zijde hebben, dan is het goed om samen op te trekken. Maar slaan ze een andere weg in, dan kiezen we onze eigen koers, met anderen, of als het moet alleen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen