Waarde(n)vol ondernemen, juist in crisistijd!

Vanuit christelijk perspectief valt er meer te zeggen. Goed ondernemerschap berust namelijk op waarden die van principieel belang zijn, zoals: betrouwbaarheid, rechtvaardigheid en verstandigheid. Juist in crisistijd komt de waarde van degelijkheid en duurzaamheid aan het licht. Niet dat zo’n tijd voor ondernemers gemakkelijk is. Integendeel. De stress die de grote onzekerheid met zich meebrengt, de inspanning en moeite die veel ondernemers zich getroosten om hun bedrijf draaiende te houden om voldoende werk voor hun werknemers te vinden, enz. Dat verdient erkenning.

BESTAANSREDEN ONDERNEMING

Misschien is het goed eerst de vraag te stellen waarom een onderneming eigenlijk bestaat. Om zo veel mogelijk winst te halen? Dat antwoord ligt bij niet-ondernemers misschien voor op de tong, maar de meeste ondernemers staan daar anders in. Ze willen de samenleving van dienst zijn, vragen en problemen van klanten oplossen, bestaande producten of processen verbeteren. Natuurlijk willen ze hun (familie)bedrijf in de benen houden. Want ondernemers zijn gehecht aan hun zelfstandigheid en vrijheid. Maar van daaruit willen ze gemotiveerd hun steentje bijdragen aan het welvaren van de samenleving.

DYNAMIEK EN CREATIVITEIT

Daarbij zorgen ondernemers voor dynamiek in het economisch leven. Ze durven hun nek uit te steken, nemen initiatief! Ze weten waar ze heen willen en kunnen anderen meekrijgen. Ze voelen aan waarmee ze commerciële resultaten kunnen boeken en zijn bereid om daarvoor risico’s te nemen. Van ondernemers wordt veel verwacht, door de samenleving en niet het minst door de politiek. Het lijkt dan tegenstrijdig wanneer er tegelijk allerlei eisen worden gesteld door wetten en regels. Ondernemers ervaren die nogal eens als belemmeringen. Aan de andere kant is het welwillende ondernemers helder dat het economisch verkeer spelregels nodig heeft om goed te verlopen.

VOORBEELD: REVOLUTIEBOUW

Wat is goed ondernemerschap? Eerst maar een historisch voorbeeld van wat het niet is. De historicus Auke van der Woud schrijft in een van zijn boeken over de revolutiebouw in de tweede helft van de negentiende eeuw. De woningen moesten toen zo snel en zo goedkoop mogelijk worden gebouwd, met inferieure bouwmaterialen, ondeugdelijke constructies en lage lonen voor de bouwarbeiders. Het vakmanschap van een bouwvakker deed er niet toe. Het doel van de revolutiebouw was dat de investeerders er zoveel mogelijk winst uithaalden. De vraag of de toekomstige bewoners veilig en tevreden in hun woning zouden wonen, was niet in beeld. De belangrijkste drijfveer was het maken van financiële winst, wat ten koste mocht gaan van de belangen van anderen.

WETTEN EN REGELS: OVERDAAD SCHAADT

Dit voorbeeld laat zien dat de waarden van dienstbaarheid, betrouwbaarheid en eerlijkheid in het economisch verkeer van belang zijn voor duurzame en degelijke eindproducten waar gebruikers mee gediend zijn. Tegelijk wordt duidelijk: dit is niet allemaal in regels te vangen. Uiteraard kan de overheid in wetten en bouwbesluiten normen uitvaardigen die de veiligheid van nieuwbouwwoningen vergroten. Maar geen garanties. Goed ondernemerschap is niet per wetgeving af te dwingen. Iedere wet heeft mazen. Ook kunnen regels inventieve oplossingen in de weg staan. Een overmaat aan wetten vormt een kostbare aangelegenheid en omdat ondernemers dan minder geneigd zijn zich aan de wettelijke regels te houden en de handhavingskosten voor de overheid stijgen. Regels en normen zijn zeker nodig, maar overdaad schaadt.

ETHIEK EN INTEGRITEIT

Een positieve ontwikkeling is de bredere steun voor de opvatting dat ondernemingen beter kunnen floreren door te doen wat in moreel opzicht juist en goed is. In allerlei sectoren is men aan de slag gegaan met aandacht voor ethiek, integriteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarvoor zijn bijvoorbeeld gedragscodes opgesteld. Niet dat deze codes wondermiddelen zijn, want papier is geduldig. Het gaat om de goede dingen doen en de dingen goed doen. Daarvoor is regelmatige zelfreflectie nodig. Een gedragscode is een middel om te bevorderen dat ondernemers en bestuurders waarden en principes centraal stellen, hun gedrag daaraan spiegelen en met belanghebbenden een open en eerlijk gesprek aangaan over dilemma’s die ze in de praktijk tegenkomen.

NEGEN UITGANGSPUNTEN

In de nasleep van de vorige economische crisis (2008-2013) publiceerde het WI-SGP het boekje ‘Bouwen aan vertrouwen’, waarin ook de centrale rol van vertrouwen in de markteconomie aan de orde komt. Dit vertrouwen kan worden versterkt, enerzijds door minder regels en normen uit te vaardigen en zo ondernemers meer ruimte en eigen verantwoordelijkheid te geven. Maar anderzijds door belangrijke waarden en principes het volle pond te geven. Goed ondernemerschap brengt de volgende negen waarden en uitgangspunten in de praktijk tot gelding.

Het gaat hier niet om eisen die de wetgever stelt of verwachtingen vanuit de samenleving. De gedachte is het ondernemerschap zo in te vullen dat daarin de gehoorzaamheid aan het Woord van God tot uitdrukking komt. In de Bijbel wordt de mens immers geroepen om rentmeester te zijn: beheerder van de goederen die God aan onze zorg heeft toevertrouwd. Dat is een heel ander perspectief dan ‘eigen baas’ zijn en zelf bepalen wat goed of fout is. In Bijbels licht zijn ondernemers ook geroepen om recht te doen aan hun werknemers, klanten, omwonenden en andere belanghebbenden.

ALS HET EROM SPANT…

Ten slotte: is goed ondernemerschap geen ‘luxe’ voor betere tijden, bedoeld voor ondernemers die in goeden doen zijn? Nee, want juist in crisistijd bewijzen goede principes hun praktisch nut! Als het erom spant, kun je het beste kiezen voor rechtvaardigheid, betrouwbaarheid en het leveren van kwaliteit. Bekend is dat klanten slechte ervaringen veel vaker doorvertellen aan anderen dan een goede ervaring. Ver daarbovenuit gaat de waarde van ondernemen met een vrij geweten voor God en mensen.

a. Matigheid - meer is niet altijd beter; hebzucht is tegenstrijdig aan betrouwbaarheid, hebzucht kan gemakkelijk aanzetten tot het nemen van onverantwoorde risico’s;

b. Wederkerigheid - stel geen eisen aan anderen die je ook niet aan jezelf wilt stellen; behandel anderen zoals je zelf behandeld wil worden (vgl. Lukas 6:31);

c. Duurzaamheid - de lange termijn gaat vóór de korte termijn; het beheer van de schepping en de belangen van komende generaties wegen evenredig mee;

d. Eerlijkheid - in advertenties, communicatie en verkoopgesprekken worden klanten niet misleid;

e. Dienstbaarheid - de ondernemer komt zijn zorgplicht voor klanten na, laat klanten niet tegen hun eigen belang in handelen, maakt geen misbruik van het gebrek aan kennis bij de klant;

f. Zelfstandigheid - eigen vermogen geniet de voorkeur boven vreemd vermogen; sparen is beter dan lenen;

g Kwaliteit - de reputatie en betrouwbaarheid van de onderneming zijn van groter belang dan de winstgevendheid;

h. Integriteit - het gedrag van leidinggevenden maakt waarden en principes zichtbaar in de praktijk;

i. Betrouwbaarheid - afspraak is afspraak.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen