Wankelende democratie

Hiermee zullen de vertrekkende Kamerleden Kees van de Staaij en Roelof Bisschop ook blij zijn. Voor Chris Stoffer is het een opsteker en voor onze twee nieuwe Kamerleden Diederik van Dijk en André Flach is het fijn om te weten dat er vertrouwen vanuit de achterban mag zijn in de nieuwe samenstelling van onze Tweede Kamerfractie. We mogen de Heere dankbaar zijn. Hij heeft gebeden willen verhoren. Er zijn ook zorgen. De drie christelijke partijen hebben samen nog maar elf zetels. Veertig jaar geleden waren dat er nog 50! Een verdere analyse van de verkiezingsuitslag vindt u elders in De Banier.

Grote Zorgen

Je kunt ook zorgen hebben over onze democratie. Ooit zei Churchill: “De democratie is geen goede staatsvorm, maar ik ken geen betere”. Deze bekende uitspraak kwam bij mij weer boven. Ilja Leonard Pfeijffer uitte die zorgen kortgeleden ook in zijn Huizingalezing. Dat zijn meestal betekenisvolle lezingen. De heer Pfeijffer is een schrijver die gespecialiseerd is in de klassieke oudheid. Hij is ook kenner van de Atheense democratie, de bakermat voor de westerse democratieën. Hij signaleert zorgwekkende ontwikkelingen in onze samenleving, die hij vergelijkt met de democratie in Athene. Hierover schreef hij ook in zijn laatste boek Alkibíades. Hij waarschuwt: de democratie wankelt, net als bij de oude Grieken. Een democratie kan kapot als je de kernwaarden veronachtzaamt. Kijk je naar het verval van de democratie in Athene, eind vijfde eeuw voor Christus, dan zie je kenmerken die wij vandaag zouden vatten onder de noemer populisme.

Publieke Opinie

Een van die kenmerken is, wat je zou kunnen noemen, een dictatuur van de publieke opinie, een ochlocratie. Dit is eigenlijk een ontaarde vorm van democratie. Politici doen bijna panisch hun best om de publieke opinie te volgen, aldus Pfeijffer. Vertaald naar ons land, een half jaar geleden (!) was de stikstofcrisis hét grote probleem in de publieke opinie. In de Provinciale Statenverkiezingen richtten de bestaande en speciaal nieuwe opgerichte politieke partijen zich vooral hierop. Gevolg: de nieuwe BBB werd de grootste. Bij de Tweede Kamerverkiezingen bleek de opvatting van de menigte zich te concentreren op het immigratievraagstuk. Gevolg: BBB zakte ver weg, de populistische PVV won de verkiezingen, want die pretendeert hier de oplossing voor te bieden.

Oplossing

Waar zijn de politici die tegen de publieke opinie durven in te gaan, vraagt Pfeijffer zich af. In Athene waren ze er niet. En in ons land? Je maakt je natuurlijk snel impopulair met zo’n houding. Toen de Atheense democratie in ondeskundige handen kwam, klonk al snel de roep om een sterke man die orde op zaken kon stellen. Volgens dit Griekse staatsmodel is het een automatisme dat een crisisstadium, de dictatuur van de publieke opinie, de omslag aankondigt naar het model van één man aan de macht. Dat hoeft niet. Maar leer wel van de geschiedenis. Een goede raad van deze schrijver. 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen