Wij zijn de tijden

Indrukwekkend was de lezing van Esther van Fenema op het SGPcongres van 29 november 2024. Bij het thema “jongeren in de knel” gaf zij, naast andere sprekers, een diepgaande analyse van wat er gaande is in de samenleving waar wij in leven. In de kerstvakantie heb ik een van haar boeken Het verlaten individu met toenemende aandacht gelezen. Zij heeft een joods-christelijke achtergrond, is psychiater en wordt regelmatig gevraagd als opiniemaker. Haar analyse is leerzaam. Een aantal gedachten uit dit boek.

“Wij lijden aan eenzaamheid, onzekerheid en somberheid. We voelen soms vertwijfeling en angst. Er is chaos om ons heen en in ons hoofd. We worden overspoeld door prikkels. We raken verward en dreigen geen houvast te vinden. Geen tijd meer voor bezinning en zingeving.” Hoe komt dit?

Zeven Hoofdzonden

Van Fenema neemt ons mee in de beschrijving van de zeven hoofdzonden: hoogmoed, luiheid of onverschilligheid, hebzucht, onmatigheid, lust, woede en afgunst. Deze hoofdzonden werden in de eeuwen die achter ons liggen ook als zodanig erkend. Alleen lijkt er een intensivering van deze hoofdzonden te zijn die onze westerse samenleving kapotmaakt. De mens wil vrij en onafhankelijk zijn. Het hoogste doel lijkt consumeren en genieten te zijn.

De schrijver beschrijft dit heel ordelijk. Wat zegt de Bijbel hierover? Hoe kijken grote denkers uit het verleden en heden hier tegenaan? En wat hoort zij als psychiater in de spreekkamer? Vervolgens: wat betekent dit voor de samenleving als geheel. Een voorbeeld: de Bijbel waarschuwt tegen hebzucht. De Griekse filosoof Plato zegt: wie rijk wil zijn, moet niet zijn vermogen vermeerderen maar zijn hebzucht verminderen. Echter, in onze tijd lijkt rijkdom een doel op zich geworden te zijn.

Leegte

Van Fenema voegt er nog een nieuwe hoofdzonde aan toe: de leegte. De mens staat er moederziel alleen voor. Waarom? Hij is losgeweekt uit oorspronkelijke verbintenissen, zoals gemeenschap en geloofsovertuiging. Die onthechting zorgt voor leegte, gebrek aan zingeving.

Daarom dus de titel Het verlaten individu. “We leven in de illusie dat we zelf god geworden zijn en denken dat goed en kwaad niet meer bestaan. Daardoor hebben de hoofdzonden vrij spel gekregen en is leegte ons deel.”

Geen vrolijke boodschap, maar wel een messcherpe analyse. Het komt ook dichtbij onszelf. Wij zijn immers niet beter dan de mensen die de Bijbel niet kennen. Van Fenema geeft als raad om onder andere weer gemeenschapszin te herstellen. De profeet Hosea gaat verder: “Bekeer u tot de HEERE; Zeg tot Hem: Neem weg alle ongerechtigheid en geef het goede” (Hosea 14:3).

“Het zijn slechte tijden. Het zijn moeilijke tijden! Dat zeggen de mensen tenminste”, zei Augustinus al in de 5 ^e eeuw na Christus, toen het Romeinse Rijk op instorten stond. In een preek zei hij er nog wat achteraan: “Laten we liever goed leven, dan worden de tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden”. 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen