‘Diversiteit mag je vieren’

Die quote komt van schoolbestuurder Niko Persoon. Hij was lid van de Kerngroep Openbaar Onderwijs die heeft gewerkt aan herijking van de kernwaarden van openbare scholen.

VOS/ABB, de vereniging voor openbare en algemeen toegankelijke scholen, stelde in 2008 zes kernwaarden vast: iedereen welkom, iedereen benoembaar, wederzijds respect, waarden en normen, van en voor de samenleving en aandacht voor levensbeschouwing en godsdienst. Bij de twintigste verjaardag van de vereniging in 2018 achtte VOS/ABB de tijd rijp om ze kritisch tegen het licht te houden.

Dat resulteerde in de onlinepresentatie – op 9 juni – van drie nieuwe kernwaarden: gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting. Voldeden de oude dan niet meer? ‘Die werden inderdaad niet altijd meer herkend als inspirerend en richtinggevend’, licht Eline Bakker toe. Zij is adviseur bij VOS/ABB en lid van de genoemde kerngroep. ‘Vanuit het veld kwam de roep om nieuwe kernwaarden waarmee scholen duidelijk kunnen maken welke opdracht ze in de hedendaagse samenleving ervaren en hoe ze die kunnen invullen.’

Welke functie hebben kernwaarden?

‘Ze vertellen ons verhaal: zo kan iedereen zien wat de meerwaarde is van openbare scholen.

En ze inspireren: ze zijn van belang voor mensen om te bepalen waarom zij op een openbare school willen werken, voor ouders om bewust te kiezen voor het openbaar onderwijs en voor leerlingen om zich te ontwikkelen tot volwassenen die bijdragen aan een in alle opzichten gezonde samenleving. De waarden zijn een gedeelde kern, naast de persoonlijke waarden, normen en verhalen die leraren, leerlingen en ouders meenemen naar de school.’

Wat betekent dat voor de schoolpraktijk?

‘Daar vormen ze het fundament voor normen, regelen en afspraken binnen de school. Daarnaast geven ze richting bij het maken van keuzes over onderwijs, samenwerking en bejegening en helpen ze bij het gesprek over de dagelijkse dilemma’s waar je tegenaan loopt.’

Waarom déze drie waarden?

‘Die komen voort uit de identiteit van de openbare scholen. Zij zijn nadrukkelijk van en voor iedereen. Dit actief-pluriforme karakter is wettelijk zo bepaald, maar zit vooral ook in het wezen van het openbaar onderwijs. Maar zo kun je alleen zijn als je uitgaat van gelijkwaardigheid. En iedereen op onze scholen heeft de vrijheid en geeft elkaar de vrijheid om te zijn wie hij of zij is. Dat alles kan niet zonder ontmoeting: in de openbare school leren en leven we nadrukkelijk sámen. Je hoeft het niet altijd met de ander eens te zijn, maar je blijft wel met elkaar in gesprek.’

Hoeveel ruimte is er op een openbare school voor bijvoorbeeld orthodox-protestantse leerlingen?

‘Ook zij zijn meer dan welkom. Juist door actief aandacht te schenken aan de diversiteit aan achtergronden hopen wij dat iedereen zich bij ons thuis voelt. En voor hun verhaal is dus net zo veel ruimte als voor leerlingen met een andere achtergrond. Zo leert iedereen elkaar kennen.

Verschillen zijn altijd overbrugbaar. Met een respectvolle uitwisseling van diverse meningen kun je bouwen aan een gezonde samenleving. Dat dat niet vanzelf gaat, spreekt voor zich. Maar daar moeten we niet bang voor zijn.’

Op een reformatorische school is het christelijk geloof in alles doorslaggevend. Zo’n context kan een openbare school toch nooit bieden?

‘De leerlingpopulatie op onze scholen is heel divers. Geloof is daar nooit een reden om anderen uit te sluiten. Zoek de verschillen niet op om je tegen een ander af te zetten, maar om de ander te leren kennen. Dat is de meerwaarde van openbaar onderwijs.’

Hoe fungeren kernwaarden nu in het openbaar onderwijs?

‘Je ziet bijvoorbeeld dat scholen afspraken hebben over respectvol omgaan met elkaar. En dat ze aandacht geven aan godsdienst en levensbeschouwing.

Ook zien we steeds vaker dat ze kritisch nadenken over welke feesten en vieringen zij in hun jaarprogramma opnemen. Soms voegen scholen feesten vanuit verschillende tradities toe: dan is er – behalve voor Pasen en Kerst – ook aandacht voor de Mensenrechtendag, Chanoeka, het Suikerfeest of Paarse Vrijdag.

Tevens merken we dat er steeds meer aandacht is voor seksuele en genderdiversiteit. Dat vinden wij een positieve ontwikkeling: iedereen is bij ons immers welkom. Diversiteit – in de breedste zin van het woord – mag je vieren.’

Bent u daarmee nog niet tevreden?

‘Op openbare scholen gebeuren al ontzettend veel mooie dingen. Maar er liggen ook kansen om hun actief-pluriforme en democratische karakter nog sterker uit te dragen. Ik hoop dat de nieuwe kernwaarden een nieuwe schwung gaan geven.’

NIEUWE WAARDEN, NIEUWE SLOGAN

De nieuwe slogan voor het openbaar onderwijs, “Openbare Scholen – Waar Verhalen Samenkomen”, verbindt de drie kernwaarden gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting met elkaar. Maar waar staan die begrippen eigenlijk voor?

Gelijkwaardigheid:

• Elk mens is waardevol;

• Iedereen kan zichzelf zijn, wordt gelijk behandeld, ieders stem telt;

• Onderlinge verschillen worden positief gewaardeerd;

• Aan ieders visie, mening en levensbeschouwing wordt op gelijkwaardige wijze aandacht besteed;

• Aandacht voor gelijke kansen;

• De school is algemeen toegankelijk: iedereen is welkom.

Vrijheid:

• Het onderwijs stelt leerlingen in staat zelfstandig te denken en te handelen;

• Kinderen mogen een eigen levensvisie ontwikkelen;

• Leerlingen weten van botsende overtuigingen en belangen en hoe ze andermans vrijheid hierin kunnen respecteren;

• Betrokkenen hebben inspraak in het schoolbeleid;

• Conflicten worden vreedzaam opgelost.

Ontmoeting:

• Allen op school creëren samen ruimte voor diversiteit en dialoog en benutten ieders inbreng;

• Interesse in de ander: in gesprek gaan over verschillen en overeenkomsten;

• Leerlingen leren zorgdragen voor de ander en voor de samenleving.

• Ze ontdekken hoe ze zich tot de samenleving willen verhouden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen