Ongekend onrecht

Met dit citaat startte de inmid- dels demissionaire premier Rutte vorige week vrijdag zijn persconferentie waarin hij aankondigde wat iedereen al wist: zijn kabinet was gevallen. En niet voor het eerst greep de minister-president terug op een illustere voorganger van hem, de bekende Cort van der Linden, premier van 1913 tot 1918.

Premier Rutte moest het erkennen: het was grondig misgegaan. Juist het beschermen van de zwakken was in de toesla- genaffaire volledig uit de hand gelopen.

Voor zover nu bekend waren er ongeveer 22.000 gezinnen de dupe van het harde beleid. Ze waren weggezet als fraudeurs.

Dat leidde tot schrijnende gevallen, tot hu- welijken die kapot zijn gegaan en gezinnen die op de pof moesten leven. De rechts- staat die mensen moet beschermen, had juist het tegenovergestelde gedaan. Het rapport over deze affaire was, opnieuw volgens de minister-president, ‘snoeihard maar fair’.

Falende overheid

Inderdaad, het rapport spaart niemand. De titel spreekt boekdelen: ‘Ongekend onrecht’. Er heeft onrecht plaatsgevonden.

De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden. Dat verwijt geldt niet alleen de uitvoering, maar ook de wetge- ver en de rechtspraak. En dat is ongekend, in die zin dat dit totaal niet past bij een democratische rechtsstaat als de onze. Er is ook geen ander voorbeeld te bedenken van de laatste decennia waar de overheid zo breed gefaald heeft. Op alle niveaus is het grondig misgegaan. Zowel in de uitvoering als door het kabinet, het par- lement en de rechtspraak; blijkbaar had niemand in de gaten dat de aanpak van fraude zover doorgeslagen was. Totdat het rapport kwam met het oordeel: ‘Onge- kend onrecht’. Dat vraagt om het nemen van verantwoordelijkheid, bestuurlijk en politiek.

Demissionair, doen of laten

Eerst maar de politieke verantwoor- delijkheid. Het duurde wel even, maar uiteindelijk werd die genomen. Eerst door Lodewijk Asscher, voorheen verant- woordelijk minister. Hij bood eerst alleen excuses aan, maar uiteindelijk stelde hij zijn lijsttrekkerschap voor de PvdA ter beschikking. Een persoonlijk drama. Een dag later volgde het kabinet. In een bijna serene rust, zonder wapengekletter, zon- der ruzies, nam het kabinet voltallig zijn verantwoordelijkheid.

Het kabinet Rutte III is gevallen. De pre-mier moest naar de koning om het ontslag aan te bieden. De koning neemt dat ver- volgens in beraad. En de ministersploeg krijgt dan opdracht om alles te doen wat in het belang van het land is, totdat er verkie- zingen zijn geweest en een nieuw kabinet is gevormd. Dat betekent dat alleen nog ‘lopende zaken’ afgehandeld worden, en dat omstreden (controversiële) kwesties niet aan de orde komen.

Het doen en laten van een demissionair ka- binet ligt heel gevoelig. Vaak worden veel onderwerpen controversieel verklaard. In dit geval is er echter wel een belangrijke kanttekening te plaatsen. Want wat er ook allemaal stil komt te liggen, de besmettin- gen met het coronavirus gaan helaas door. De aanpak daarvan mag niet stilvallen.

Daarom heeft de minister-president ook meteen gezegd dat het kabinet voluit zal doorgaan met de bestrijding van het virus. Daarbij zal het parlement zijn gewone taken voluit blijven uitvoeren.

Plicht van de overheid

Dat doorgaan is niet zomaar iets. Nee, dat is een dure plicht. Want niet alleen de poli- tieke verantwoordelijkheid moet worden genomen. Ook de bestuurlijke verantwoordelijkheid weegt zwaar. Immers, de over- heid is er niet zomaar. Romeinen 13 geeft duidelijk aan dat de ‘machten die er zijn, die zijn van God geordineerd’. De Bijbelse lijn is dat de overheid er is, ons ten goede.

Als de overheid dan gefaald heeft, moet zij zich herpakken, haar bestuurlijke verant- woordelijkheid nemen en alles gaan doen om het falen te herstellen.

Daarmee heeft het demissionaire kabinet nóg een uitdaging. Hoe moet het nu verder met al die gedupeerde gezinnen? Daar moeten oplossingen voor komen. Deze mensen moeten zo snel mogelijk gecom- penseerd en geholpen worden. Hopelijk wordt dat met man en macht aangepakt.

En natuurlijk, ook als het kabinet niet was afgetreden, zou het binnenkort de demis- sionaire status krijgen. Op 17 maart zijn er Tweede Kamerverkiezingen. Daarna zal er een nieuw kabinet gevormd moeten wor- den. Een nieuw kabinet, dat wellicht nog verder zal moeten werken aan de strijd tegen het coronavirus. Een nieuw kabinet dat verder moet werken aan een staat, die overmoedigen terugdringt, de zwakken beschermt, de risico’s verdeelt, en zich aan allen in het haastig gedrang tot gids stelt.

Aldus Cort van der Linden.

Beter is de Bijbelse lijn, zoals de overheid wordt omschreven in Romeinen 13: ‘Want zij is Gods dienares, u ten goede’. Op hoop van zegen!

P. Schalk, Veenendaal

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen