Calvijn en de schepping

Volgens velen zou de aarde pas gered zijn als we de opwarming van de aarde tot 1,5 graad weten te beperken. Hoe oppervlakkig wordt er gedacht over het behoud van de aarde! Uit de Bijbel weten we dat de elementen, met al onze ‘groene’ maatregelen, eens ‘brandende zullen versmelten’ (2 Petr. 3:12). De mens die meende aan het stuur van de wereld te staan, met alle technische vooruitgang, staat machteloos in een ont- redderde wereld.

Hoewel we deze dingen opmerken, ont- slaat het ons niet van onze roeping om de aarde ‘te bouwen en te bewaren’ (Gen. 2:15). Het is de vraag wat deze scheppings- opdracht betekent in het licht van het milieu vraagstuk van de 21 ^e eeuw. We leggen ons oor te luisteren bij wat Cal- vijn daarover zegt.

Gods goede schepping

In zijn commentaar op Genesis heeft Calvijn uitgebreid nagedacht over Gods schepping. Volgens de reformator weerspiegelt de schepping Gods goedheid en grootheid. ‘Er is geen plekje in het universum waarin je niet enige stralen kunt zien van Gods heerlijkheid’. Ook in de onderhouding van de schepping toont God Zijn almacht. ‘De winden waaien niet bij toeval, maar zijn een betoning van Zijn macht’. Calvijn ver- werpt de gedachte dat alles vanzelf gaat, zoals de evolutionisten ons willen doen geloven. We zijn elke dag afhankelijk van Gods onderhoudende zorg. Wel kreeg de mens een opdracht van rentmeesterschap, namelijk om de aarde ‘te bouwen en te bewaren’ (Gen. 2:15). Calvijn verbindt aan deze opdracht een sobere omgang met de aarde. ‘Dat wij ons tevreden stellen met een spaarzaam en matig gebruik ervan’.

Gevolgen van de zondeval

De zondeval heeft een vernietigende uit- werking op de schepping gehad. Volgens Calvijn heeft de zondeval de gehele orde van hemel en aarde verstoord. Op de aarde rust de vloek (Gen. 3:17). Alles wat in deze wereld chaotisch is, herinnert ons aan de zondeval. God had de aarde geschapen voor het welzijn van de mens, maar sinds de zondeval keert de schep- ping zich tégen de mens. Dieren zijn wreed geworden. Stormen teisteren de oogst. En terwijl het ganse schepsel zucht ‘zijn wij geneigd tot een beestachtige liefde tot deze wereld´ (Institutie, III.9.1).

Tegenover onze consumptiedrift stelt Calvijn met nadruk de eis van matigheid. Over het gebruik van de aardse middelen heeft hij zelfs een heel hoofdstuk geschre- ven in de Institutie (III.10). Het leven van een christen wordt gekenmerkt door zelfverloochening, kruisdragen en de overden- king van het toekomende leven. Matigheid is dus een geloofsvrucht. Calvijn is hierin heel wat radicaler dan wij vaak zijn. Overigens was Calvijn beslist geen vijand van de aarde. Hij schrijft dat God de bloemen kleuren en geuren geeft en de vruch- ten smaak. ‘En zou het dan niet geoorloofd zijn dat de ogen getroffen worden door die schoonheid, of de neus door die heer- lijke geur?’ (Institutie, III.10.2). Toch zal een christen er slechts sober gebruik van maken op doorreis naar de eeuwigheid. We kunnen Calvijns leefregel het beste typeren met het Schriftwoord ‘gebruiken, als niet misbruikende’ (1 Kor. 7:31).

Verschillend perspectief

De soberheid die de seculiere milieuacti- vist oplegt, is van een geheel andere aard als de soberheid die Calvijn ons vanuit de Schrift aanwijst. Het verschil is zo groot dat wij van een tegenstelling mogen spre- ken. De milieuactivist bedenkt de dingen die op de aarde zijn. Hij hoopt door zijn activiteiten dat er een aarde komt met helder water, schone lucht, koraal in de zee en vlinders in de lucht. Op zich een prachtig ideaal, maar erg eenzijdig op de aarde gericht.

Het christelijk rentmeesterschap gaat vele malen dieper en ziet deze wereld als voorbijgaande. ‘En de wereld gaat voorbij, en haar begeerlijkheid’ (1 Joh. 2:17). Over de noties die Calvijn aanvoert bij de sober- heid, zoals de zelfverloochening en de overdenking van het toekomende leven, is in Glasgow met geen woord gerept. De secularisatie heeft ook in het milieu- debat zijn diepe sporen getrokken. Dr. H.J. Paul, de Leidse hoogleraar geesteswetenschappen, noemt deze groeiende gehecht- heid aan de wereld ‘een slag om het hart’, ook van kerkmensen.

Calvijns nadruk op de soberheid is ener- zijds bedoeld als zorg voor de schepping, maar staat anderzijds in het teken van de heiliging van het leven op reis naar de eeuwigheid. De milieuactivist heeft uiteindelijk een teleurstellend ideaal. Hij mist de hoop van Gods pelgrims. ‘Maar wij verwachten, naar Zijn belofte, nieuwe hemelen en een nieuwe aarde, in dewelke gerechtigheid woont’ (2 Petr. 3:13).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen