Ouders op afstand

Als we kijken naar het hele proces van opvoeding en vorming, wordt de laatste tijd een nieuw ver- schijnsel zichtbaar. Over het algemeen hebben ouders en andere familieleden veel minder invloed op de vorming van kinderen en jongeren dan vroeger. Dat is de stelling van professor Paul Verhaeghe. Deze hoogleraar zegt dus in feite dat ouders en familie vergeleken met vroeger op afstand staan. Is dat inderdaad zo en wat betekent dat dan? Als het kind ouder wordt, gaat het naar school. Zijn of haar wereld wordt groter. Ouders delen de opvoedingstaak met anderen. Dat is iets van alle tijden. Er gaat ook een vormende invloed uit van ooms, tantes, broers, zussen, opa’s en oma’s. De kerk is eveneens een belangrijke mede-opvoeder. De invloed van de zondagse kerkgang, de zondagsschool, catechisatie, jeugdwerk moet niet onder- schat worden. Ouders, familie en kerk spelen een belangrijke rol in het jarenlang durende proces van opvoeding en vorming.

Veel beïnvloeders

Wat is dan het nieuwe waar professor Verhaeghe en veel anderen op doelen?

Dat heeft onder meer te maken met onze open wereld en moderne communicatie- middelen. Kinderen en jongeren krijgen veel meer te horen en te zien dan vroeger. Door tal van ontwikkelingen is de wereld van de ouders niet meer dezelfde als die van de kinderen. Dat was eerder groten- deels wel het geval. De oudere generatie kende de wereld van de opgroeiende jon- geren. Tussen die beide ‘werelden’ zat niet veel verschil. Dat is verleden tijd. Iemand die bijvoorbeeld in 1975 geboren is, is in een andere wereld opgegroeid dan een jongere die in 2005 het levenslicht zag. De samenleving is diepgaand veran- derd. Tijdens het lectoraatsonderzoek aan het Hoornbeeck College kwam nogal eens de vraag aan de orde wat leeftijdsgenoten voor jongeren betekenen. ‘Heel veel, want die begrijpen me beter dan mijn ouders’.

Die reactie geeft de kern weer van het punt dat ouders en familie minder invloed hebben dan vroeger. Veel vragen die jon- geren van nu hebben, hadden hun ouders niet. Dat is een van de redenen waarom jongeren elkaar zo nodig hebben. Ze willen hun opvattingen spiegelen aan hun klas- genoten, vrienden en vriendinnen. In feite stellen ze de vraag aan elkaar: ‘Is wat ik doe raar? Ik denk dit, wat vind jij daarvan?’ Die vragen komen zomaar, tussendoor. Onlangs hoorde ik van een 16-jarig meisje dat haar vriendin in de pauze had verteld dat ze op meisjes valt. Ja, daar hebben ze het dan even over en vervolgen hun rondje over het schoolplein.

Informatiebron

Een andere belangrijke informatie is inter- net. Daar kun je alle vragen kwijt. Het is geen uitzondering dat ook bij geloofsvra- gen Google wordt geraadpleegd. Ouders, de dominee, de catecheet en de leerkracht hebben er ook in dat opzicht concurren- ten bij gekregen. Een 26-jarige mailde: ‘Ik ervaar een groot verschil in generaties van de traditionele religie. De jongeren waar- bij ik zelf ook behoor weten veel dingen omdat letterlijk elke geloofsvraag gesteld kan worden aan Google. Je krijgt dan arti- kelen te zien of blogs met antwoorden. Je vormt vervolgens je eigen mening en gaat met die mening in gesprek met ande- ren of met die mening naar de kerk’. Individualisering speelt in deze ontwik- kelingen eveneens een rol: ‘Het is mooi en waardevol wat mijn ouders, ambtsdragers en docenten zeggen, ik neem dat mee, maar uiteindelijk ben ik zelf wel verant- woordelijk voor mijn keuzes’.

Spanning

Terug naar het citaat van Verhaeghe. Je zou kunnen tegenwerpen dat jongeren zich altijd van hun opvoeders losge- maakt hebben. Dat hoort gewoon bij het volwassen-worden. Je moet als jongere je eigen draai vinden. Het nieuwe is wel dat door de maatschappelijke ontwikkelingen de vermindering van invloed van de traditionele opvoeders structureel is gewor- den. Opvoeders moeten zich realiseren dat dit ‘gewoon’ een kenmerk geworden is van het proces van de identiteitsvorming van jongeren.

Dit roept spanning op met de opvoe- dingstaak, zoals Mozes die gaf aan het volk Israël. Het woord ‘inscherpen’ door de ouders uit Deuteronomium 6 is typerend. Hoe moet je die opdracht zien in het licht van bovenstaande ontwikkelingen? Drie onderdelen van opvoeding worden steeds belangrijker: het gebed, het gesprek en het voorleven.

Dit is het eerste deel in een serie van zes artikelen over opvoeding en de veranderde wereld van ouders en jongeren. Volgende week deel 2.

De beïnvloeding die vanuit ouders en familie komt, is slechts een fractie van wat die ooit geweest is.

prof. P. Verhaeghe

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen