Veranderde waarden

Waarden komen jongeren niet zomaar aanwaaien. Ze worden overgedragen door ouders en andere opvoeders en, als het goed is, worden ze voorgelééfd. Kernwaarden zijn bijvoorbeeld betrouwbaarheid, dienst- baarheid, eerbied, gehoorzaamheid, verdraagzaamheid, respect. Veel van deze klassieke waarden komen ook voor in de Bijbel. Ze zijn in de eerste plaats gericht op een leven overeenkomstig Gods Woord. Daarnaast zijn ze van betekenis voor de naaste. Je bent betrouwbaar ten opzichte van de ander, je bent verdraag- zaam tegenover anderen. Hoe treffend komt hier het eerste en grote gebod naar voren dat de Heere Jezus Zijn discipelen en anderen voorhield: God liefhebben boven alles en de naaste als jezelf.

2 keer top-3

De eeuwenoude klassieke waarden die leidend waren bij opvoeding van vorming, zijn in onze tijd echter veel minder in tel. Bescheidenheid, matigheid en voorzichtig- heid zijn volgens velen oubollig. Daarvoor in de plaats zijn ambitie, flexibiliteit en onafhankelijkheid gekomen.

Die verschuiving is niet iets van ‘de wereld’. Tijdens gemeente- en ouderavon- den stelde ik nogal eens de vraag aan de aanwezigen of ze de waarden wilden opschrijven waarmee ze zelf zijn opge- voed of waarmee hun grootouders hun ouders opvoedden. In vrijwel alle bijeenkomsten was de top-3: matigheid, voor- zichtigheid en gehoorzaamheid. Daarna kwam de vraag: ‘Welke waarden zitten bij jullie als hedendaagse ouders in je voor- hoofd bij je opvoeding?’ Die top-3 zag er heel anders uit: assertief, onafhankelijk, flexibel. Wat een verschil!

Wij voeden onze kinderen dus met een ander pakket waarden op. Toen ik eens een moeder vroeg waarom ze het zo belangrijk vond dat haar dochter asser- tief leerde te zijn, gaf ze het antwoord dat bovenaan dit artikel is opgenomen. Anders gezegd: veranderde maatschap- pelijke omstandigheden hebben invloed op de manier van opvoeden. Je ziet het ook in het onderwijs: als een jongen zich bescheiden gedraagt, wordt hij attent gemaakt op de sova-training waardoor zijn sociale vaardigheden versterkt worden. Ja, versterkt in de richting van assertiviteit. Je moet je immers staande kunnen houden in deze maatschappij.

Gehoorzaamheid

De grotere nadruk op het voor jezélf opkomen, heeft gevolgen voor de visie op een belangrijke Bijbelse deugd, name- lijk gehoorzaamheid. Dat is een van de kernwaarden. Ongehoorzaamheid leidde tot de zondeval.

Gehoorzaamheid is heel wat anders dan kadaverdiscipline. Daarbij wordt de verantwoordelijkheid van de mens uitgeschakeld. Dan wordt absolute gehoor- zaamheid gevergd met voorbijzien van de verantwoordelijkheid die ieder mens heeft. Gehoorzaamheid is niet zo van- zelfsprekend meer. De vragen ‘waarom’ en ‘hoezo’ worden beduidend vaker gesteld dan vroeger.

Deze ontwikkelingen hangen samen met de veranderde visie op het gezag. Voor velen is het de vraag of het traditionele gezag, dat (grotendeels) gebaseerd was op iemands positie en functie, nog wel thuishoort in onze informele samenleving waarin veel gelijkheid is. Premier Rutte is Mark, als je het Tweede Kamerlid mr. C.G. van der Staaij ontmoet, heb je grote kans dat hij zegt: ‘Zeg maar Kees hoor’. Of de toekomstige schoonvader zegt tegen de vriend van zijn dochter: ‘Ik ben Piet, noem me maar zo.’ Aan die informalisering, een belangrijk kenmerk van onze samenleving, doen we allen mee. De een overigens wel wat meer dan de ander. Maar mensen die zich niet zo informeel gedragen, worden al snel als stijf en afstandelijk gezien.

Deze nieuwe waarden raken ingeburgerd ook in onze gezinnen, in de kerk en in de scholen. Wat betekent dat voor de opvoeders? Het traditionele gezag is verminderd. Een agent heeft geen gezag omdat hij een uniform draagt, enzovoort. Dit voorbeeld past bij het wettige, gele- galiseerde gezag. Het gaat er vandaag de dag veel meer om wat iemand voor de medemens betekent en wat hij kan. Is iemand deskundig op zijn gebied of kletst hij maar wat? Het professionele - weten waarover het gaat – en het charis- matische gezag – overtuigingskracht – zijn meer in de plaats gekomen van de hierboven genoemde vormen van gezag. Jonge- ren zijn te bereiken, zeker als de opvoeder op een natuurlijke wijze die nieuwe vormen van gezag als aanpak heeft.

Het spanningsveld van dit artikel met de Bijbelse boodschap is duidelijk. Laten we onze jongeren de grote waarde van het eenvoudige gebed voorhouden en voor- leven: ‘Heere, wat wilt U dat ik doen zal?’ Dat zegt alles over de gehoorzaamheid van het kleine schepsel aan de grote Schepper.

Dit is het derde deel in een serie van zes artikelen over opvoeding en de veranderde wereld van ouders en jongeren. Volgende week deel 4.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen