Titus Brandsma

Brandsma was een Friese boeren- zoon die in de jaren dertig rector magnificus was van de katholieke Universiteit Nijmegen, nu Radboud Uni- versiteit. In 1990 werd hij uitgeroepen tot Grootste Nijmegenaar van alle tijden. Tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog sprak hij zich fel uit tegen de Jodenvervolging. Ook riep hij journalisten op niet te zwichten voor de nazi-censuur. In januari 1942 werd hij gearresteerd, nadat hij een brief rondbracht naar rooms-katholieke dagbladdirecties, waarin hij opriep om NSB-advertenties te weigeren. Juli 1942 overleed hij aan de ont- beringen in het concentratiekamp Dachau. Vanwege dit martelaarschap werd hij in 1985 door Paus Johannes Paulus II zalig verklaard. Nu volgde zijn heiligverklaring. Om heilig te worden verklaard, moet er wel sprake zijn van een wonder dat kan worden toegeschreven aan de persoon die heilig wordt verklaard. Dat vond men in de genezing van de Amerikaanse pater Michael Discoll. Hij zou van uitgezaaide huidkanker zijn genezen, nadat hij op voor- spraak van Brandsma om genezing bad. Daarvoor was geen wetenschappelijke verklaring te vinden. De Rooms-Katholieke Kerk schrijft dat wonder toe aan Titus Brandsma.

Gedenken

Niet alleen in Nederland maar over de hele wereld zien rooms-katholieken Brandsma als een inspirerend figuur. Er zijn tal van Titus Brandsma-scholen, veel katholieke parochies dragen zijn naam en in Nijmegen is een Titus-Brandsma-instituut, dat ver- bonden is aan de universiteit.

Nu is erop zichzelf niets op tegen om mensen die van bijzondere betekenis zijn geweest in kerk of samenleving te gedenken. Wij gedenken aan wat mannen als Luther en Calvijn hebben betekend voor de kerk. Wij gedenken hen als mensen die God gegeven heeft om de kerk van de Middeleeuwen te zuiveren van alle bij- geloof en heiligenverering. Wij gedenken Willem van Oranje, die van grote betekenis is geweest voor ons vaderland. Wij ver- eren hen niet, want het waren mensen van gelijke bewegingen als wij, zondige mensen. Geen heiligen. Zo is er ook niets op tegen om Titus Brandsma te gedenken vanwege zijn moed om zich te verzetten tegen het nazi-regiem, dat hem uiteinde- lijk het leven heeft gekost.

Helaas blijkt ook onze eenentwintigste eeuw het bijgeloof en de verering van heiligen in de Rooms-Katholieke Kerk niet uitgestorven. Ik las ergens dat orthodoxe rooms-katholieken zelfs de hulp inroe- pen van Titus Brandsma bij ziekte of om bepaalde, ook alledaagse, moeilijkheden te overwinnen.

Heiligen

In de Bijbel komen we ook heiligen tegen. In Handelingen 9 vers 13 vertelt Ananias aan de Heere hoeveel kwaad Paulus de heiligen in Jeruzalem gedaan heeft. De apostel Paulus richt zich in Romeinen 1 vers 7 tot de geroepen hei- ligen. Vooral in de brieven van Paulus en in de Openbaring van Johannes worden de gelovigen vaak heiligen genoemd. Zijn zij heilig verklaard door een paus of een andere kerkelijke autoriteit? Worden zij heiligen genoemd omdat door hen een wonder is gedaan?

In 1 Korinthe 1 vers 2 richt Paulus zich tot de geheiligden in Christus Jezus, de geroepen heiligen. Het gaat daar volgens kantte- kening 5 om hen die door Christus en Zijn gemeenschap van de (al)gemene hoop der wereld afgezonderd zijn tot een gemeente Gods. Daar wordt bijgevoegd: ‘Namelijk niet alleen uitwendig door het Woord, maar ook inwendig door de kracht des Heiligen Geestes, waardoor hij het beste deel der gemeente, dat is, de ware gelovi- gen verstaat, waarvan Christus spreekt in Handelingen 18 vers 10. (kanttekening 6)’

Onteren

In artikel 26 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis wordt Christus de enige Voor- bidder genoemd waardoor wij toegang hebben tot God. In dat verband hebben onze vaderen erop gewezen dat ‘alleen door een mistrouwen dit gebruik is inge- voerd, dat men de heiligen onteert, in plaats van die te eren, doende hetgeen zij nooit gedaan noch begeerd hebben, maar hebben het volstandiglijk en volgens hun schuldige plicht verworpen, als blijkt uit hun schriften’.

Door postuum heilig verklaard te worden door de paus maakt Brandsma geen deel uit van de gemeenschap der heiligen. Uiteraard oordelen wij niet over de staat van deze man.

Met het uitspreken van onze afkeuring over de roomse praktijk van het verklaren van mensen tot heiligen, is het voor ons tegelijk een waarschuwing om niet in dezelfde fout te vallen. Hebben wij dan in onze reformatorische gezindte ook heili- gen, die vereerd worden? En dan bedoel ik niet hen die in Christus geheiligd zijn, maar mensen die door anderen op een voet- stuk worden geplaatst. Zij, die heilig zijn in Christus zullen zichzelf het predicaat ‘heilig' niet opplakken. Paulus zou zeggen: Zijt niet hooggevoelende, maar vrees (Rom. 11:20).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen